Morgunblaðið - 07.01.2016, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 7. JANÚAR 2016
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Þau tíðindiurðu í vik-unni, að Sví-
ar ákváðu að taka
aftur upp landa-
mæravörslu á
landamærum sín-
um við Danmörku á
Eyrarsundsbrúnni. Danir
brugðust við þeim tíðindum
með því að taka aftur upp eft-
irlit á landamærum sínum að
Þýskalandi. Í báðum tilfellum
eru úrræðin sögð tímabundin,
en um leið kemur fram að ekki
er gert ráð fyrir að um skamm-
tímaráðstöfun sé að ræða.
Flóttamannastraumurinn
mikli frá Mið-Austurlöndum og
Afríku til Evrópu og skortur á
ytri landamæragæslu á Schen-
gen-svæðinu skýra aðgerðir
Svía og Dana nú. Svíar hafa
tekið við fleiri flóttamönnum á
íbúa en nokkurt annað ríki Evr-
ópusambandsins. Danmörk,
sem hefur verið hálfgerð þjóð-
braut flóttamanna á milli
Þýskalands og Svíþjóðar, hefur
hins vegar ekki þurft að taka á
móti nema litlu broti af því sem
Þjóðverjar og Svíar hafa gert.
Þegar Svíar ákváðu að herða
gæslu á landamærum sínum,
óttuðust Danir að þeir yrðu
næsta endastöð fyrir flótta-
mennina.
Það eru þó ekki bara Danir
og Svíar sem hafa aukið eftirlit
sitt með innri landamærum
Schengen-
svæðisins. Þjóð-
verjar tóku upp eft-
irlit á landamærum
sínum til suðurs
síðasta haust, og
Frakkar gerðu
slíkt hið sama í kjölfar hryðju-
verkanna í París í nóvember.
Þessi þróun er alvarlegt áfall
fyrir Evrópusambandið, þar
sem ferðafrelsi innan þess hef-
ur lengi verið eitt af höf-
uðmarkmiðum sambandsins.
Nú hefur verið vegið svo að
stoðum þess, að í fyrsta sinn í
hérumbil sextíu ár þarf skilríki
til þess að ferðast á milli Dan-
merkur og Svíþjóðar. Brota-
lamirnar í Schengen-sam-
komulaginu hafa því ekki
einungis náð að ógna framtíð
þess, heldur hafa þær einnig
spillt einu lengsta og farsælasta
samstarfi ríkja um ferðalög án
vegabréfs.
Í gær hélt Evrópusambandið
enn einn neyðarfundinn um
ástandið innan þess, að þessu
sinni um Schengen og aukna
innri landamæragæslu á svæð-
inu. Sá fundur leysti ekkert og
eftir hann er enn skýrara en
fyrr að Schengen-samstarfið er
að engu orðið, ytri landamærin
halda ekki og eina ábyrga af-
staða aðildarríkjanna er að taka
upp fullt landamæraeftirlit. Það
á ekki síður við um Ísland en
önnur Schengen-ríki.
Landamærin hafa
risið á ný á milli
Svíþjóðar, Danmerk-
ur og Þýskalands}
Neyðarástand á
Schengen-svæðinu
Öfugmæli virðastí uppáhaldi á
upplýsingavef
Reykjavíkurborgar
þessi misserin.
„Meiri þjónusta,
lægri gjöld fyrir
sorphirðu,“ segir í fyrirsögn
fréttar, sem birtist í fyrradag á
vefnum. Þar er síðan sagt frá
breytingum á sorphirðu hjá
borginni.
Þar kemur fram að lækka eigi
gjaldið fyrir að vera með gráa
tunnu, sem er ætluð fyrir bland-
aðan úrgang. Það er reyndar
rétt, en um leið verður byrjað
að tæma gráu tunnurnar á 14
daga fresti í stað tíu áður og eru
ekki nema nokkur ár síðan
tunnurnar voru tæmdar viku-
lega. Kjartani Magnússyni,
borgarfulltrúa Sjálfstæð-
isflokksins, reiknast til í viðtali
við Morgunblaðið í fyrradag að
þetta þýði skerðingu á þjónustu
um 29%. Hver losun muni því
kosta neytendur 817 krónur í
stað 592 áður. Hefði gjaldið
kannski átt að lækka um meira
en 1,4%?
Á fréttavef borgarinnar er
ekkert fjallað um ákvörðun um
að hækka gjaldið
fyrir að losa bláar
tunnur, sem ætl-
aðar eru undir
pappír, í 8.500 krón-
ur úr 6.700 krónum.
Þetta er 27% hækk-
un. Um leið verða bláu tunn-
urnar losaðar sjaldnar en áður.
Þetta hljómar eins og minni
þjónusta og hærra gjald, hvað
sem fyrirsögninni á vef Reykja-
víkurborgar líður.
Það er kyndugt að borgin
skuli hafa ákveðið að láta
ákvörðun um að tæma ruslið á 14
daga fresti í stað tíu daga áður
koma til framkvæmda um þessi
áramót. Undanfarnar tvær vik-
ur hafa virkir dagar aðeins verið
sex. Svigrúm til sorphirðu hefur
því verið minna en ella á þeim
tíma árs, sem búast má við að
meira hlaðist upp af sorpi en
endranær. Nær hefði verið að
bíða fram að næstu mánaða-
mótum til að forðast glundroða.
Þessi vinnubrögð minna á breyt-
inguna á ferðaþjónustu fatlaðra
á sama tíma fyrir ári, afleiðing-
arnar sem betur fer ekki jafn
geigvænlegar, en skammsýnin
kunnugleg.
Öfugmæli eru
vinsæl hjá borginni
– svart verður hvítt
og hvítt svart}
Kunnugleg skammsýni
M
unið þið dæmisögu Esóps um
skjaldbökuna og hérann? Æv-
intýri sem segir frá héranum
sem gortaði mikið yfir því
hversu fljótur hann væri að
hlaupa. Enginn í skóginum þorði að keppa við
hann þar til skjaldbakan bauð sig fram. Hér-
inn hló mikið og taldi sigur sinn vísan enda
skjaldbakan þekkt að því að fara hægt yfir. Á
leiðinni var hérinn svo fullur sjálfstrausts að
hann mat það svo að það gæti ekki sakað að
staldra örlítið við undir tré en ekki vildi betur
til en svo að hann steinsofnaði í kæruleysi sínu.
Skjaldbakan hélt sínum hraða og nálgaðist
markið jafnt og þétt. Hún gekk hljóðlaust
framhjá steinsofandi héranum og náði loks yf-
ir markalínuna við mikinn fögnuð allra dýr-
anna í skóginum. Hún sigraði hérann í kapp-
hlaupinu.
Það eru einungis 7 dagar liðnir frá því ljóst var að for-
seti Íslands ætlar ekki að sækjast eftir endurkjöri en nú
þegar er búið að nefna fjölda nafna sem hugsanlega
kandídata í þetta eftirsótta embætti. Á samfélagsmiðl-
unum er vinsælt að setja fram óskalista yfir þá kosti sem
nýr forseti þarf að búa yfir. Það gæti reynst erfitt að
finna þá alla í einni og sömu manneskjunni; ópólitískur
frekar en pólitískur, talar tungum, forseti allra lands-
manna en ekki bara sumra, sameiningartákn, menning-
arlega þenkjandi, náttúruunnandi, vel lesinn, lang-
skólagenginn, alþýðlegur og svo framvegis. Listinn er
langur og bætist stöðugt á hann. Sumir óska þess jafnvel
að forsetaembættið verði lagt niður því það sé
prjál og til óþurftar en þeim verður ekki að
ósk sinni í bráð því við munum kjósa nýjan
forseta í sumar.
Á þeim tímamótum sem áramótin eru
glymja spádómarnir sem segja okkur hvernig
nýja árið verður og hvaða merkisviðburðum
við megum búast við. Til gamans ætla ég að
setjast í spámannssætið og spá því að kapp-
hlaupið sem nú er hafið í átt að Bessastöðum
verði fjölmennt og að sá sem nær í mark verði
skjaldbakan sem fer rólega yfir án þess að
hreykja sér stöðugt frekar en hérinn sem fer
mikinn og hefur hátt. Þeir verði sjálfsagt
margir sjálfumglöðu hérarnir sem vilja sigra
en ég vil frekar fá hógværa skjaldböku en
héra á Bessastaði. Hún er á mínum óskalista.
Það er reyndar áhyggjuefni að sá sem
hreppir hnossið og kemst í stól forsetans á Bessastöðum
þarf ekki svo mikinn fjölda atkvæða því sá sigrar sem fær
flest atkvæðin en þarf ekki meirihluta. Ef atkvæðin dreif-
ast á marga gæti svo farið að 10-15% atkvæða dygðu.
Gleymum ekki að það er enginn sigurvegari fyrr en
leikurinn hefur verið flautaður af í júní næstkomandi
þegar atkvæðin verða talin. Þangað til eru sex mánuðir
sem eru langur tími í kosningaslag og einhverjir fram-
bjóðendur munu þreytast á leiðinni og við verðum örugg-
lega þreytt á einhverjum þeirra. Það er vandasamt að
halda athygli heillar þjóðar í svo langan tíma. Skjaldbak-
an sem ekki hefur enn gefið sig fram en stefnir á Bessa-
staði gæti kannski náð í mark? margret@mbl.is
Margrét Kr.
Sigurðardóttir
Pistill
Skjaldbaka eða héri á Bessastaði?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Þórunn Kristjánsdóttir
thorunn@mbl.is
Færri börn fæddust á land-inu á síðasta ári en árin áundan, samkvæmt laus-legri samantekt blaðsins.
Tekið skal fram að heimafæðingar
eru ekki tilgreindar.
Á árinu 2015 fæddust 3.105 börn
á Landspítalanum, 1.596 drengir og
1.509 stúlkur, í 3.036 fæðingum en
70% allra fæðinga eru á Landspít-
alanum. Fæðingarnar árið 2015 eru
aðeins færri en árið áður en þá voru
þær 3.133 talsins. Fæðingum hefur
fækkað með hverju ári frá árinu 2009
en það ár var metfjöldi fæðinga, í
kringum 3.500. Börn í þeim árgangi
hófu skólagöngu síðasta haust og er
stundum vísað til þess að þau hafi
komið undir í hruninu árið 2008.
Fjöldi fæðinga í mánuði sveifl-
ast eftir árum. Oftast eru margar
fæðingar á sumarmánuðunum en
heldur rólegra er á fæðingardeild-
inni í nóvember og fram í janúar. Á
síðasta ári fæddust flest börnin í
september á Landspítalanum, alls
voru fæðingarnar 296.
Ekki færri fæðingar á
Akureyri síðan 1987
„Þetta eru mjög fáar fæðingar
og þær hafa ekki verið svona fáar
síðan árið 1987. Við þurfum greini-
lega að fara í átak og fá fólk á Norð-
urlandi til að fjölga sér ef Norðlend-
ingar ætla að halda áfram að við-
halda mannkyninu,“ segir Ingibjörg
Jónsdóttir, yfirljósmóður á Sjúkra-
húsinu á Akureyri.
Árið 2015 fæddist 381 barn á
Sjúkrahúsinu á Akureyri í 377 fæð-
ingum en tvíburafæðingar voru fjór-
ar. Stúlkurnar voru 194 og drengir
187. Meðalfjöldi fæðinga á Akureyri
hefur undanfarið verið í kringum 430
á ári.
Tíðni keisaraskurða var 12%,
það telst mjög lágt að sögn Ingi-
bjargar. Hún bendir á að líklega
megi rekja lágt hlutfall keisara-
skurða til þess að fleiri konur voru
fjölbyrjur á síðasta ári. Keisara-
skurðir eru algengari meðal kvenna
sem ganga með fyrsta barn.
Ingibjörg segir að ekki sé hægt
að rekja færri fæðingar á Akureyri
til þess að fleiri konur á svæðinu hafi
átt börnin annars staðar. Á hverju
ári þarf sama hlutfall kvenna að
sækja fæðingarþjónustu á höfuð-
borgarsvæðinu af ýmsum ástæðum,
að sögn Ingibjargar.
Ekki er búið að greina fæðing-
argögnin eftir búsetu foreldra og
barna, líkt og alltaf er gert. „Okkar
tilfinning er þó sú að Skagfirðingar
hafi staðið sig mjög vel í barneignum
árið 2015,“ segir Ingibjörg.
Aðeins færri á Selfossi
Á Selfossi fæddust færri börn
árið 2015 en árið 2014, sem var met-
ár. Á nýliðnu ári voru 65 fæðingar og
börnin 65 talsins, 32 drengir og 33
stúlkur. „Það er óvenju lítið af sunn-
lenskum konum í janúar. Það hafa
fáar ætlað að slást um nýársbarnið
en þetta eru eðlilegar sveiflur,“ segir
Sigrún Kristjánsdóttir, ljósmóðir á
Heilbrigðisstofnun Suðurlands,
spurð út í skráðar fæðingar á þessu
ári.
„Þetta var gott meðalár og að-
eins fleiri fæðingar en árið áður,“
segir Oddný Gísladóttir, ljósmóðir á
Fjórðungssjúkrahúsi Austurlands í
Neskaupstað. Þar fæddust 85 börn,
50 strákar og 35 stúlkur. Fyrsta
barn ársins í Neskaupstað kom í
heiminn 5. janúar. Það var stúlku-
barn, sem faðirinn fékk í afmæl-
isgjöf.
Á Heilbrigðisstofnun Suð-
urnesja fæddust 82 börn árið
2015 en árið 2014 voru þau 103
talsins.
Barnsfæðingum á
landsvísu fækkar
Morgunblaðið/Golli
Nýburi Fæðingum hefur fækkað á Landspítalanum frá árinu 2009.
„Þetta eru eflaust eðlilegar
sveiflur. Það hefur ekkert
breyst í starfseminni eða
þjónustunni sem gæti mögu-
lega skýrt færri fæðingar. Í
rauninni veit maður ósköp
lítið af hverju fæðingunum
hefur fækkað frá árinu
2009,“ segir Anna Sigríður
Vernharðsdóttir, yfirljós-
móðir á Landspítalanum.
Ekki lítur úr fyrir að barna-
sprenging verði á árinu sem
er nýgengið í garð ef litið er
á fyrstu þrjá mánuði ársins.
Skráðar fæðingar á
Landspítalanum í
þeim mánuðum
eru svipað marg-
ar og hafa verið
síðustu ár. Enn
er þó of snemmt
að fullyrða um
slíkt enda er
fyrsti mán-
uður ársins
rétt nýhaf-
inn.
Eðlilegar
sveiflur
LJÓSMÓÐIR
Anna Sigríður
Vernharðsdóttir