Morgunblaðið - Sunnudagur - 28.02.2016, Blaðsíða 20

HÖNNUN
20 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28.2. 2016
Stóllinn sem er hönnun Hjalta
Geirs, frá 1963, verður nú
framleiddur í 170 eintökum.
D
ynkir berast inn um opinn
gluggann á skrifstofu Hjalta
Geirs Kristjánssonar hús-
gagnahönnuðar með meiru við
Laugaveg 13. Ástæðan er sú að
verið er að byggja nýtt hótel á vegum Ice-
landair hótela þar við hliðina á, á svokölluðum
Hljómalindarreit. Hjalti Geir býður blaða-
manni sæti í sófa á fallegri skrifstofunni, sóf-
inn er þó ekki eftir hann sjálfan heldur dansk-
an kollega, Børge Mogensen. Tilefni fundarins
er þau skemmtilegu tíðindi að Icelandair hótel
hafi pantað 170 sérsmíðaða stóla af Hjalta
Geir. Hönnunin er alíslensk og stólarnir verða
líka framleiddir hérlendis.
Gaman er líka að segja frá því að faðir
Hjalta Geirs, Kristján Siggeirsson, rak um
árabil eigin húsgagnaverslun og framleiðslu í
bakhúsi við Laugaveg 13, út frá Smiðjustíg,
eða við sama reit og hótelið nú rís. Bygging-
arnar voru barn síns tíma segir Hjalti Geir,
sem er ánægður með nýju nágrannana og
finnst hótel betri kostur en skemmtistaðir sem
nágranni, og rifjar upp að hann hafi stundum
þurft að hefja vikuna á því að þrífa upp eftir
helgardjammið fyrir framan innganginn að
húsinu.
Hann hefur sem húseigandi verið töluvert í
sambandi við framkvæmdaraðilana því heil-
mikið gengur auðvitað á í svona fram-
kvæmdum en í upphafi grunaði hann auðvitað
ekki að samskiptin myndu enda með því að
hann fengi pöntun á stól sem hann teiknaði ár-
ið 1963.
„Það er alltaf verið reyna að fá þá sem
standa í framkvæmdum til að nota íslenskt,“
segir hann og lítur á þetta sem hvatningu fyrir
alla íslenska hönnun.
„Það hefði verið einfaldara fyrir þá að fara
til Kaupmannahafnar eða annað og kaupa
stóla í staðinn fyrir að semja við mig og aðra
og fá þetta framleitt hérna. Það er viss metn-
aður í þessu,“ segir hann.
Hann er ánægður með að hönnunin lifi
enda er það raunin með mörg vinsæl húsgögn
í Danaveldi. „Ég fór að fletta í bókum sem ég
á um dönsk húsgögn og sá þar margar týpur
sem eru í fullri framleiðslu í Danmörku og
eru frá upphafi sjötta áratugarins. Það er
gaman þegar hlutir standast tímans tönn.“
En hvað veldur því að hönnun frá þessum
tíma er svona vinsæl og höfðar svona mikið til
fólks nú, eins og stóllinn þinn gerir?
„Það hlýtur að vera notagildið. Hann er
þægilegur sem sæti og er uppbyggður þannig
að hann liðast ekki í sundur svo auðveldlega.
Hann hentar líka vel í fjöldaframleiðslu sem
hefur mikið að segja upp á verðsamanburð,“
segir Hjalti Geir og blaðamaður vill bæta því
við að stóllinn er ennfremur sérlega formfagur
og mikið fyrir augað.
Stóllinn var framleiddur í rúm tíu ár eftir
því að hann kom fyrst fram á sjónarsviðið og
leynist því áreiðanlega enn á einhverjum heim-
ilum í landinu.
Hjalti Geir lét þó framleiða síðar nokkur
eintök fyrir fjölskylduna. „Það voru fram-
leiddir nokkrir tugir svona stóla fyrir nokkrum
árum sem ég gaf barnabörnunum,“ segir hann
en þá tókst honum að finna mann sem gat
rennt þetta heima hjá sér fyrir hann.
Barnabörnin eru aldeilis heppin en þau er
orðin tíu talsins og barnabarnabörnin fjögur
en Hjalti Geir og kona hans Sigríður Th. Er-
lendsdóttir sagnfræðingur eiga fjögur börn,
tvær dætur og tvo syni.
Tólf stykki úr tekki
Í þetta skiptið er það Geir Oddgeirsson í hús-
gagnavinnustofunni Grein á Vatnsleysuströnd
sem framleiðir stólana fyrir hann.
„Þeir hjá Grein eru mjög vandaðir og hafa
mikinn metnað fyrir því að þetta sé vel gert.
Það hefur mikið að segja að handverkið sé
gott.“
Stólarnir verða nú framleiddir úr eik nema
hvað að tólf stykki verða úr tekki og verða þeir
í anddyri hótelsins. Hinir stólarnir verða inni á
herbergjum. Áklæðið verður úr slitsterku taui,
sem stenst kröfur hótelsins og fer bólstrunin
fram hérlendis.
Auk þess að vera menntaður húsgagna-
arkitekt, eins og það var kallað á þeim tíma, er
Hjalti Geir lærður húsgagnasmiður. Hann tók
þátt í stofnun Félags húsgagnaarkitekta árið
1955 og var þar formaður í ein tíu ár og kom af
stað öflugu starfi í félagsskapnum.
„Ég sagði það við kollega mína, strákana í í
Félagi húsgagnaarkitekta að ég hefði það
framyfir þá marga að faðir minn ræki hús-
gagnavinnustofu og væri tilbúinn að framleiða
stóla sem ég teiknaði. Þetta var ekki eins auð-
velt fyrir alla,“ segir hann en það var í upphafi
ekki framleitt mikið af íslenskri hönnun hér.
„Það var miklu auðveldara fyrir framleið-
endur að fara á sýningu til dæmis í Kaup-
mannahöfn og kaupa eitthvert eitt módel sem
þeim leist vel á og taka það með sér heim, slá
því í sundur og fara að framleiða,“ segir Hjalti
Geir og svarar því aðspurður játandi að þetta
hafi verið stundað á þessum árum.
Sýningin skipti sköpum
Hann ákvað því að snúa vörn í sókn. „Í félag-
inu voru allt áhugasamir strákar með teikn-
ingar en enginn sýndi áhuga á að framleiða
þær svo ég sagði: Nú skulum við gera eitt, við
skulum fá lánað húsnæði einhvers staðar og
við skulum stofna til sýningar. Þið fáið ein-
hverja framleiðendur til að búa til eitt, tvö
stykki fyrir ykkur og svo sýnum við þetta til að
vekja athygli á þessari íslensku hönnun,“ segir
hann.
Niðurstaðan varð sýningin „Húsgögn 1960“
sem var haldin í Pósthússtræti í húsnæði Al-
mennra trygginga sem þá var í byggingu.
„Við vorum langt komnir með undirbúning-
inn þegar það var hringt í mig og ég spurður
hvort við myndum samþykkja það að Jón Stef-
ánsson listmálari myndi sýna myndir á sýning-
unni. Jón Stefánsson var auðvitað við-
urkenndur listamaður svo við héldum það nú.
Hann sýndi málverk á sýningunni og það gerði
það að verkum að sýningin vakti ennþá meiri
athygli. Við vorum ungir menn að reyna að
brjóta ísinn og svo kemur bara þessi frægi
maður og vill sýna með okkur. Það var alveg
einstakt.“
Önnur mun stærri sýning var haldin í kjöl-
far þessarar árið eftir þar sem mun fleiri
framleiðendur tóku þátt en hún var í annarri
nýbyggingu við Laugaveg 26. „Þarna var
komið ákveðið samtal í gang og búin að mynd-
ast einhver samvinna. Upp úr henni fengum
við tilmæli frá handverkssýningunni í Münc-
hen í Þýskalandi hvort við vildum sýna þar,“
segir hann en þeir fóru með úrval gripa til
Þýskalands. „Meðal þeirra var stóll sem
Gunnar H. Guðmundsson hafði teiknað og
hann fékk gullverðlaun á þessari sýningu í
München,“ segir Hjalti Geir sem fór fyrir sýn-
ingunni þar sem hann var þýskumælandi eftir
námsárin í Sviss.
„Svo gátum við gert svolítið úr þessu og
sagt, sjáið bara hvað við erum metnir erlend-
is,“ segir hann en það er eins og það þurfti
stundum til að fá fólk til að hlusta heima.
„Þetta lyfti okkur öllum upp og það varð mikið
umtal um það sem við vorum að gera og
teikna.“
Þetta varð kveikjan að því að innlendir
framleiðendur fóru að framleiða íslenska
hönnun í meira mæli og framundan var mikið
blómaskeið í íslenskri framleiðslu og hönnun.
Ísland gekk síðan í EFTA árið 1970 en fram
að því höfðu verið háir innflutningstollar á hús-
gögnum. „Þá minnkuðu innflutningstollarnir,
þeir fóru úr 90% niður í 60% og næstu sex ár á
eftir lækkuðu þeir um 10 prósentustig á ári.“
Hjalti Geir var fylgjandi þessum breyt-
ingum.
„Við sem framleiðendur hérna, okkur fannst
þetta mjög eðlilegt að afnema tollinn. Við ætt-
um að geta verið samkeppnisfærir gagnvart
öðrum framleiðendum.“
Húsgagnaframleiðsla hélt áfram á Íslandi
en breyttist. „Þessi framleiðsla þróaðist meira
yfir í skrifstofuhúsgögn,“ segir Hjalti Geir og
bætir við að fjölskyldufyrirtækið hafi farið
þessa leið. „Við breyttum mikið yfir í skrif-
stofuhúsgögn. Við sáum að skrifstofuhúsgögn
kölluðu á svo mikla þjónustu gagnvart við-
skiptamönnunum, sem erfitt var fyrir erlenda
aðila að sinna,“ segir hann.
„Það var mjög skemmtilegt og nú er uppi-
staðan í húsgagnaframleiðslunni hérna skrif-
stofuhúsgögn og innréttingar í svefnherbergi
og eldhús.“
Aðdráttarafl stólsins
Athygli vekur að margir frægustu hús-
gagnahönnuðir heims, Hans J. Wegner, Finn
Vandað til
verka í upphafi
Íslensk hönnun verður í fyrirrúmi í nýju hóteli á vegum Icelandair hótela
sem opnað verður í maí næstkomandi. Hótelið er búið að panta 170 eintök
af stól sem Hjalti Geir Kristjánsson teiknaði árið 1963. Hótelið rís einmitt við
hlið skrifstofu Hjalta Geirs við Laugaveg, á sama reit og faðir hans, Kristján
Siggeirsson, rak um árabil eigin húsgagnaverslun og framleiðslu.
Inga Rún Sigurðardóttir ingarun@mbl.is
Hjalti Geir á skrifstofu sinni við Lauga-
veg í húsinu sem faðir hans byggði. Á
stóru myndinni fyrir aftan hann má sjá
Öldugötu 4, húsið sem hann fæddist í.
Ljósmynd/Guðmundur Ingólfsson