Morgunblaðið - Sunnudagur - 28.02.2016, Blaðsíða 6

Írakar veifa þjóðfánanum á hávaðasömum útifundi sjía-múslíma á Tahrir-torgi í Bagdad í vikunni. Krafist var umbóta í
stefnu ríkisstjórnarinnar og útrýmingu spillingar sem m.a. er talin eiga þátt í töfum á aðgerðum vegna stíflunnar í Tígris.Umhverfið er nú friðsælt,fljótið mikla, Tígris, sígurhægt sína leið „með tímans
göngulagi“, á bökkum þess og hæð-
um í grenndinni eru mannlausir
sumarbústaðir og braggar verka-
manna, einnig mannlausir. En norð-
an við stífluna miklu er lónið. Þar
eru þegar mest er um 11 milljarðar
rúmmetra af vatni sem á uppruna
sinn norður í fjöllum Tyrklands, í um
110 km fjarlægð. Nú óttast margir
að stíflan geti brostið og flóðvatnið á
fáeinum stundum valdið gífurlegum
usla. Í versta falli geti allt að 20
metra há aldan banað hálfri milljón
manna í Mosul og fleiri borgum neð-
ar í ánni. Enn fleiri yrðu heim-
ilislausir.
Mest er hættan í vorleysingum
sem senn hefjast á svæðinu. Kúrdar
ráða yfir stíflunni og lóninu en Mo-
sul-búar þurfa því ekki bara að
sætta sig við yfirráð hryðjuverka-
mannanna í Ríki íslams, IS, heldur
ógn sem gæti umturnað lífi þeirra
með innan við tveggja stunda fyr-
irvara. Um 1,7 milljónir manna búa í
Mosul, sem er um 50 km sunnan við
stífluna. Íbúunum hefur ekki verið
kynnt áætlun sem mun hafa gerð um
brottflutning ef stíflan brestur. Ald-
an gæti einnig náð allt að fimm
metra hæð í höfuðborginni Bagdad
og í fleiri borgum en þá væri fyr-
irvarinn meiri.
„Það er eitt sem við vitum með
vissu – ef þessi stífla væri í Banda-
ríkjunum værum við búin að tæma
lónið bak við hana,“ segir Sean
MacFarland undirhershöfðingi, sem
stýrir fámennu herliði Bandaríkja-
manna í Írak. Þegar árið 2006 sagði í
skýrslu verkfræðinga Bandaríkja-
hers að mannvirkið væri „hættuleg-
asta stífla í heimi“.
Saddam Hussein lét reisa hana
snemma á níunda áratugnum, ekki
síst til að tryggja yfirráð stjórnar
súnní-araba á svæði sem kúrdíska
þjóðarbrotið í norðri hefur lengi álit-
ið hluta af sínu. Verktakar frá Ítalíu
og þýska fyrirtækið Hochtief sáu um
framkvæmdir við stífluna sem er sú
stærsta í landinu. Sérfræðingar vör-
uðu við því að reisa stífluna á svæði
þar sem jarðvegurinn er að mestu
leyti leir og gifs sem breytist í leðju
þegar efnið sýgur í sig vatn. En aðr-
ir fullyrtu að hægt væri að styrkja
mannvirkið með því að dæla stöðugt
steinsteypublöndu inn í glufurnar
sem myndast stöðugt í undirlagið.
Það hefur óspart verið gert, frá upp-
hafi alls um 50 þúsund tonnum af
steypu. Glufur og holrúm munu nú
fara stækkandi, það sést á myndum
úr jarðsjám.
Stríð og spilling
En átökin, spillingin og stjórnleysið í
Írak síðustu áratugi valda því að oft
hefur viðhaldi lítið eða ekkert verið
sinnt. Liðsmenn IS náðu Mosul á sitt
vald og réðu auk þess í nokkra daga
árið 2014 yfir stíflunni, þá notuðu
þeir tækifærið til að stela öllum
tækjabúnaði sem þeir fundu. Flestir
starfsmenn stíflunnar flúðu og sumir
komast hvorki lönd né strönd, eru í
reynd fangar IS í Mosul.
Vatnið er afar mikilvægt fyrir
þetta þurra svæði, það er ekki að-
eins notað til að framleiða rafmagn
heldur til áveitu. Embættismenn
ráðamanna í Bagdad gera lítið úr
hættunni á flóði, benda á að ekki sjá-
ist sprungur í stífluveggnum.
Talsmenn Kúrda segja að bar-
áttan við IS hafi forgang. Vegna
hvatningar alþjóðastofnana hefur þó
verið ákveðið að semja við ítalska
verktakann Trevi Group um lág-
marksviðgerðir, lán fékkst frá Al-
þjóðabankanum upp á 200 milljónir
dollara. En það boðar ekki gott að
heimildarmenn fullyrða að stjórn-
völd trassi nú að greiða starfs-
mönnum á svæðinu laun.
Flóðið sem
vofir yfir
Mosul
Fjórða stærsta stífla í Miðausturlöndum er í ánni
Tígris í Írak, skammt ofan við Mosul.
Undirstaðan er mjög léleg og hún gæti brostið.
AFP
Al-Qosh
Tal Afar
Dohuk
Tígris
Stífla í Mosul í hættu
Lengd: 3,4 km
Svæði Kúrda í Írak
Hæð: 113 m
Framleiðsla: 1.010 MW
Vatnið er notað til
raforkuframleiðslu
og áveitu
Ef stíflan brestur
gæti 12 til 15
metra há alda
skollið á Mosul
Heimild: Ríkisstjórn Íraks
Ríki íslams, samtök íslamista
Mosul
BagdadStíflan í
Mosul
Vopnaðir hópar Kúrda
Yfirráðasvæði:
Hætta er á að stærsta stífla Íraks bresti
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28.2. 2016
ERLENT
KRISTJÁN JÓNSSON
kjon@mbl.is
’ Vatn fer alltaf þangað sem það vill fara og ekkertgetur stöðvað það. Vatn er þolinmótt. Vatns-droparnir naga í sundur steininn. Margaret Atwood, kanadískur rithöfundur.
BANDARÍKIN
WASHINGTON
Forkosningar
verða hjá bæði
demókrötum og
repúblikönum
í 13 ríkjum
Bandaríkjanna
á þriðjudag
og gætu þá línur farið að
skýrast. Donald Trump er
enn langefstur hjá hinum
síðarnefndu í könnunum á
landsvísu en hjá demókrötum
hefur Bernie Sanders nú
tekið forystuna af Hillary
Clinton.
KÍNA
PEKING NewYork
er ekki lengur sú
borg sem hýsir flesta
milljarðamæringa í
dollurum. Þann titil ber
nú Peking, höfuðborg
Alþýðulýðveldisins Kína.
Að sögn tímaritsins Hurun
Report eru þeir 100 í
Peking en munu vera 95 í
NewYork. Einnig segir þar
að milljarðamæringarnir
séu 568 í Kína öllu en 535 í
Bandaríkjunum.
BRETLAND
LONDON Bretar munu
kjósa um það í lok júní hvort
landið skuli áfram v í
Evrópusambandinu eða ganga
úr því. Þegar er mikil ha í
kosningabaráttunni og æ
menn 36 af 100 stærstu fyrirtækum landsins vöruðu
í opnu bréfi í vikunni við að úrsögn myndi kosta
störf og skaða efnahaginn. Íhaldsflokkur Davids
Camerons forsætisráðherra er klofinn í málinu.
ÓPUSAMBANDIÐ
Innanríkisráðherrar Evrópusambandsins
ni fund til að ræða harðar deilur um
ildarríkjanna 28 um málefni farand- og
na. Grikkir hafa kallað sendiherra sinn heim
urríki til að mótmæla því að þeir hafi ekkifrá A
verið hafðir með í ráðum. Donald
Tusk, forseti leiðtogaráðs ESB,
segir að takist ekki að finna lausn
á næstu vikum geti það m.a. valdið
því að Bretar yfirgefi sambandið.