Morgunblaðið - Sunnudagur - 28.02.2016, Blaðsíða 38

38 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28.2. 2016
FJÖLSKYLDAN Systkini sem deila herbergi ættu aðeiga sitt persónulega rými þar líka;
vera til dæmis með eigin skrifborð.
Í sama herbergi
Eðalfiskur ehf • Sólbakka 4 • 310 Borgarnesi • S. 437 1680 • sala@edalfiskur.is • www.edalfiskur.is
Reyktur og grafinn
Eðallax
fyrir ljúfar stundir
 Tengdu lestur áhugamálunum.
Á einhverjum tímapunkti geta börn
lýst því yfir að þeim þyki einfaldlega
leiðinlegt að lesa. Þeim finnist sög-
urnar í bókunum leiðinlegar.
Þá er hægt að taka, að minnsta kosti
tímabundið, svolítið aðra leið að
lestrinum. Það má gera með því að
finna lesefni sem tengist áhuga-
málum þeirra og einblína á það. Síð-
ustu misserin hafa Minecraft-
tölvuleikir notið mikilla vinsælda og
hafa bækur komið út á íslensku um
Minecraft-heiminn sem börn hafa
sökkt sér ofan í. Þá má finna lesefni
tengt dýraríkinu ef börn hafa sér-
stakan áhuga á kóngulóm, risaeðlum
eða krókódílum. Sama má segja um
himingeiminn, uppfinningar og
fleira en á bókasöfnum þekkja bóka-
verðir vel þær fræðslubækur sem
eru í boði fyrir börn og um að gera
að spyrja ráða.
 Búðu til skemmtilega umgjörð.
Það er ótrúlegt hvað það getur verið
miklu skemmtilegra að gera allt í
virki. Hvort sem er að drekka epla-
safa eða lesa. Leyfðu frjálsa virk-
isgerð úr efnivið að eigin vali; púð-
um, teppum, stólum og því sem
hugurinn girnist. Inn í virkið er
hægt að fara með huggulegar léttar
veitingar og spennandi bók. Enn
meira spennandi ef hægt er að lofa
vasaljósi til að nota við lesturinn.
 Nýttu uppskriftarbækur. Flest-
um krökkum þykir gaman að mat-
búa eitthvað. Það er ekki úr vegi ef
sú hugmynd kemur upp að börnin
fletti í gegnum léttar uppskrifta-
bækur og séu beðin um að finna upp-
skriftir og athuga svo hvort hráefnin
séu til í skápunum og hvað vantar og
hvað þurfi að gera. Þau sjá um að
renna í gegnum textann til und-
irbúnings matarinnkaupunum og
svo fylgjast þau að sjálfsögðu með
uppskriftartextanum þegar verið er
að elda. Lestur getur þannig komið
úr nýrri átt án þess að verið sé að
ræða sérstaklega að nú skuli lesið.
 Lestu sjálf(ur). Ef hinir fjöl-
skyldumeðlimirnir sjá þig lesa og
skemmta þér konunglega, hlæja og
verða spennt og dreymin til skiptis
er líklegra að þau langi til að upplifa
eitthvað svipað.
Sýndu lestrinum áhuga. Það er gam-
an að tala um það sem maður er að
upplifa í lestrinum. Spurðu um per-
sónur og hvað er að gerast og vertu
inni í því sem er að gerast á blaðsíð-
unum.
 Börn eru forvitin í eðli sínu og allir
foreldrar fá spurningar sem þeim er
jafnvel ómögulegt að svara. Nú eða
mögulegt að svara – með því að
gúggla aðeins. En hér er eitt sem á
einkum við um aðeins eldri krakkana.
Ef þau vilja vita eitthvað um pýramíd-
ana, höfuðborg Ástralíu, Napóleón
Bónaparte eða hvernig er best að gera
armbeygjur – gúgglaðu það, finndu
niðurstöður á íslensku í góðum texta
og leyfðu þeim að lesa sér sjálf til um
það. Þeim finnst jafnvel sport að fá að
lesa um eitthvað á internetinu.
 Til eru mjög sniðug smáforrit
sem hægt er að nota í málörvun,
lestri og stafsetningu. Meðal þeirra
eru Lærum og leikum með hljóðin
sem er fyrir yngsta stigið, Mynda-
saga, sem er íslenskt smáforrit sem
raðar upp myndum og bókstöfum og
er fyrir yngsta og miðstig grunn-
skóla og Bitsboard sem er fyrir sama
aldur en þar fylgja flokkar á ensku
sem hægt er að þýða og ná í fleiri og
hægt er að ná í þónokkra á íslensku.
 Fyrirbæri eins og Facebook er
ofsalega spennandi í augum krakka
sem eru ekki komin með aldur til að
vera þar og ekki síst að spjalla þar
við pabba eða mömmu sem eru í
vinnunni, eða ömmu og afa og senda
broskalla. Það er mjög örvandi að
leyfa slíkt spjall meðan mamma eða
pabbi eru við hliðina og fylgjast með
– bæði er það æfing í að skrifa og æf-
ing í að lesa það sem amma eða pabbi
eru að senda. Og þá er vert að hafa í
huga að þau sendi að sjálfsögðu ekki
bara halló, hjörtu og broskalla heldur
línur sem hæfa aldri barnanna þar
sem hægt er að segja frá hvað er ver-
ið að aðhafast og slíkt.
 Skildu bækur eftir á klósettinu.
Leiðist fólki þar er það líklegt til að
grípa í eitthvað til að stytta stund-
irnar. Bók sem annars freistar ekki
getur freistað þar.
Spennandi
heimalestur
Það getur orðið ótrúlega spennandi að lesa bækur ef maður býr til „virki“ sem umgjörð utan um það.
Getty Images/Fuse
Læsi íslenskra barna hefur hrakað ár frá ári.
Heima fyrir er hægt að gera ýmislegt til að vekja
áhuga og hvetja til lesturs utan skólans.
Júlía Margrét Alexandersdóttir julia@mbl.is
Vísindamenn við háskólann í
Aarhus í Danmörku hafa verið að
rannsaka systkinatengsl og hvað
börnum finnst almennt um að
eigna systkini, hvort sem er al-, hálf-
eða stjúpsystkini.
Niðurstöður rannsóknanna gefa
til kynna að börn sem eiga fleiri en
eitt heimili og systkini báðum megin
eru allajafna flinkari í samskiptum og
eiga auðveldara með að aðlagast
nýjum aðstæðum en þau sem þekkja
ekki að skipta sér á milli heimila eða
búa með stjúpsystkinum.
DÖNSK RANNSÓKN Á SYSTKINATENGSLUM
Það getur gert illt verra að þrýsta á ný stjúpsystkini að verða vinir.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Ekki þrýsta á stjúp-
systkini að tengjast
Það sem reynist börnum í blönd-
uðum fjölskyldum erfiðast er þeg-
ar systkini sem þau hafa alist upp
með frá fæðingu flakka á milli og
þau fylgjast ekki að. Til dæmis ef
þau eiga eldra systkini sem fer
stundum til annars pabba og hitt
barnið er eftir heima á meðan.
Systkini sem alast upp saman taka
það nærri sér að vera ekki saman.
Fullorðnir eiga hins vegar ekki að
þrýsta á að stjúpsystkini, sem kynn-
ast aðeins eldri, myndi tengsl því
það getur virkað þveröfugt.