Morgunblaðið - Sunnudagur - 27.03.2016, Side 15

Augstein, dálkahöfundur hjá Der Spiegel, var
ómyrkur í máli þegar hann sat með Petry í
spjallþætti í sjónvarpi: „Þú ert vingjarnlega
brosið á andlitum múgsins sem marserar í
gegnum Dresden og lemur fólk … þú ert lýð-
ræðisarmur þeirra, sem egna útlendinga og
leggja eld að heimilum hælisleitenda.“
Á að skjóta flóttamenn?
Engin yfirlýsing liðsmanna AfD olli þó meira
uppnámi en ummæli Petry um að beita ætti
vopnavaldi til að stöðva flóttamenn á landa-
mærum Þýskalands. Í viðtali við blaðið Mann-
heimer Morgen var Petry spurð hvernig
landamæravörður ætti að bregðast við léti
flóttamaður ekki segjast og reyndi að komast
yfir landamærin hvað sem tautaði. „Hann
verður að koma í veg fyrir að farið verði ólög-
lega yfir landamærin, í neyð einnig með því að
nota skotvopn. Það stendur í lögunum,“ sagði
hún. Hann var þá spurð hvort í lögum væru
fyrirmæli um að skjóta og sagði svo ekki vera,
enginn löggæslumaður vildi skjóta á flótta-
mann og það vildi hún ekki hendur, en þegar
allt annað þryti – ultima ratio eins og hún orð-
aði það á latínu – ætti við að beita vopnavaldi
og setti þar með friðhelgi landamæra skör ofar
mannslífi.
Þessi orð ollu miklu uppnámi. Sögðu gagn-
rýnendur flokksins að með þeim hefði gríman
verið felld og hið rétta eðli hans komið í ljós.
Dálkahöfundar blaða á öllu litrófi stjórnmál-
anna fordæmdu Petry og settu orð hennar í
samhengi við fjöldaaftökur nasista og fyr-
irmæli stjórnvalda austur-þýska alþýðu-
lýðveldisins um að skjóta þá til bana, sem
reyndu að komast yfir landamærin til Vestur-
Þýskalands.
Sigmar Gabriel, leiðtogi sósíaldemókrata,
SPD, lýsti yfir efasemdum um að AfD stæði á
þeim grunni frelsis og lýðræðis, sem þýska
lýðveldið væri reist á.
Petry var einnig gagnrýnd innan flokksins,
en sú gagnrýni þótti hafa holan hljóm. Eftir að
ummælin féllu var forsíðugrein í Der Spiegel
um AfD með fyrirsögninni „Haturspredik-
ararnir“. Í greininni var vöngum velt yfir því
hvort reiði flokksmanna út í Petry stafaði frek-
ar af því hvað hún hefði sagt eða að hún skyldi
hafa sagt það svona stuttu fyrir kosningar.
Ætlunin sé að kynda undir ótta og gefa til
kynna að fall Vesturlanda eða þýskrar menn-
ingar blasi við, en ekki að kveða of skýrt að
orði. Ummæli á borð við að beita byssum á
landamærunum gætu fælt borgaralega kjós-
endur frá.
Rótin reiði sem víða er að finna
Uppgangur AfD á rætur að rekja til tilfinn-
ingar um að allt sé á niðurleið. Mörgum finnst
þeir ekki fá möguleika til að fá að njóta sín að
verðleikum. Samfélagið haldi aftur af þeim.
Spurt hefur verið hvort svipað andrúmsloft sé
að skapast og 1930 þegar kreppan mikla skall
á og nasistar fóru að hasla sér völl. Í krepp-
unni í Þýskalandi var allsherjarkreppa og
aleiga fólks gat horfið á augabragði. Nú er allt
annað uppi á teningnum. Flestir stuðnings-
menn AfD segjast hafa það þokkalegt, þótt
þeim gæti gengið betur.
Hins vegar ríkir mikil tortryggni í garð
valdastofnana landsins, pólitískir stjórnendur
eru „einræðisherrar“ og fjölmiðlar „lygapress-
an“. Slíkra viðhorfa má víða sjá stað og jað-
arflokkar og stjórnmálamenn nærast á þeim
víða um lönd. Flokkar á borð við AfD koma vel
út úr kosningum um þessar mundir og fljúga
hátt í skoðanakönnunum. Stuðningsmenn Do-
nalds Trumps eru reiðir ríkjandi öflum. Í Hol-
landi er Frelsisflokkur Geerts Wilders stærsti
flokkur landsins samkvæmt skoðanakönn-
unum. Svíþjóðardemókratar Jimmys Åkesons
mældust fyrr á þessu ári stærsti flokkur Sví-
þjóðar. Áfram mætti telja. Þýskaland var und-
antekningin í þessum efnum, en svo er ekki
lengur.
Veist að Merkel
Stuðningsmenn hreyfingarinnar Pegida mót-
mæla í Dresden í Austur-Þýskalandi í febrúar.
Eins og ávallt í mótmælum hreyfingarinnar
beindist reiðin gegn Angelu Merkel kanslara.
Henni er kennt um allt sem miður fer. Á einu
spjaldinu stendur „Mutter Terroresia“ eða
móðir hryðjuverkanna með mynd af Merkel
eins og móður Teresu. Á öðru stendur
National Stasi Agency. Þar eru stafir banda-
rísku þjóðaröryggisstofnunarinnar, NSA,
notaðir og Merkel um leið spyrt við austur-
þýsku njósnastofnunina Stasi. Undir mynd af
Merkel með svínseyru stendur síðan In IM
Erika We Trust. Skammstöfunin IM var not-
að yfir óformlega samverkamenn Stasi. Á
netinu hefur gengið orðrómur að Merkel
hafi veitt Stasi upplýsingar og gengið undir
nafninu Erika. Þessu neitar kanslarinn stað-
fastlega, en orðrómurinn er lífseigur.
AFP
’Hann verður að koma í vegfyrir að farið verði ólöglegayfir landamærin, í neyð einnigmeð því að nota skotvopn.
27.3. 2016 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15
Frauke Petry er frá Austur-Þýskalandi líkt
og Angela Merkel. Hún sleit barnsskónum
í Austur-Þýskalandi á tímum múrsins og
bjó unglingsárin í vesturhluta landsins.
Faðir hennar flúði Austur-Þýskaland. Það
var ekki fyrr en eftir sameiningu Þýska-
lands að restin af fjölskyldunni fór vestur á
bóginn.
Í viðtali við tímaritið Stern sagði Petry
að lífið í vestrinu hefði valdið sér von-
brigðum. Í Austur-Þýskalandi hefðu allir
verið aðþrengdir, en í Vestur-Þýskalandi
hefðu ekki verið nein mörk.
Petry hefur verið áberandi eftir að hún
tók við flokknum Annar kostur fyrir Þýska-
land, AfD, um mitt ár í fyrra.
Ekki minnkaði athyglin þegar hún sagði í
blaðaviðtali að leyfa ætti þýskum landa-
mæravörðum að skjóta farandfólk, sem
reyndi að komast til Þýskalands með ólög-
legum hætti.
Petry er fertug. Hún lærði efnafræði og
útskrifaðist 1998 með BS-gráðu frá háskól-
anum í Reading á Englandi og meistara-
gráðu frá Georg-August-háskóla í Gött-
ingen árið 2000. 2004 lauk hún
doktorsprófi í Göttingen.
Árið 2007 setti hún á fót fyrirtæki í Leip-
zig sem framleiðir umhverfisvænt fjöl-
úretan, sem hún er með einkaleyfi fyrir
ásamt móður sinni, sem einnig er efna-
fræðingur. Fékk hún orðu fyrir árið 2012.
Í lok liðins árs dró hún sig í hlé frá fyr-
irtækinu og sagði þá í viðtali að það væri
„einfaldlega ómögulegt að sameina stjórn-
mál á landsvísu og í héraði og fjölskyldu og
fyrirtækið“. „Ég vil ekki að börnin mín saki
mig síðar um að hafa aldrei verið til staðar
fyrir þau,“ sagði hún. „Ég er of lítið með
þeim eins og er.“
Petry lagði áherslu á fjölskyldugildi í mál-
flutningi sínum, en minna hefur farið fyrir
því eftir að hún skildi við manninn sinn,
prestinn Sven Petry, í fyrra og tók saman
við Marcus Pretzell, þingmann AfD. Pret-
zell hefur reyndar skipt um flokk síðan og
er orðinn kristilegur demókrati. Þrátt fyrir
það hefur verið haldið fram að það sé fyrir
tilverknað Pretzells að Petry gangist inn á
auknar öfgar í málflutningi flokksins.
Í fréttaflutningi er iðulega vikið að stíl-
hreinum klæðaburði Petry og unglegu út-
liti og hún sögð andlit uppsveiflu flokksins.
Petry vill lítið hafa með merkimiða að gera
og í sjónvarpsumræðum þar sem rætt var
hvort Þýskaland hefði sveiflast til hægri
sagði hún að það væri rangt að nota merk-
miða lýðskrums og hægri öfga á flokk sinn.
„Þetta snýst um að stjórmálamenn átti sig
annað hvort á því að við þurfum hug-
myndir sem leiða til lausna eða ekki,“
sagði hún. „Hægri og vinstri eru hugtök,
sem hafa ekki átt við lengi.“
EFNAFRÆÐINGURINN SEM FÓR Í PÓLITÍK
Andlit hins nýja flokks
Frauke Petry kemur af blaðamannafundi í Berlín daginn eftir að flokkur hennar, Annar kostur
fyrir Þýskland, vann sigur í kosningum í þremur sambandslöndum Þýskalands.
AFP