Orð og tunga - 01.06.2012, Síða 55

Jón Hilmar Jónsson: Að fanga orðaforðann
45
haflegur flettuforði að meginhluta bundinn setningarlegum og orð-
myndunarlegum venslum og takmarkast ekki af notkunartíðni né
öðrum hefðbundnum þáttum. Efniviðurinn og greining hans leiðir
svo í ljós hversu virka stöðu fletturnar fá í orðabókarlýsingunni.
Flettulistinn er áfram opinn á öllum stigum verksins og nýjar flettur
bætast við eftir því sem greiningin gefur tilefni til.
Orðabókarlýsing sem verður til á þennan hátt og ætlað er svo víð-
tækt hlutverk er ekki kyrrstætt fyrirbæri heldur einkennist af stöð-
ugum umbreytingum og endurbótum og í rauninni á hún sér engin
skýr endimörk. Þannig kemur hún notendum fyrir sjónir og með það
í huga verða þeir að nýta hana og meta. En eftir því sem greiningunni
vindur fram verður lýsingin heillegri og þéttari og getur betur svarað
fjölþættum kröfum notenda.
5 Endurmótun flettulistans, einræðing og
fleiryrtar flettur
Upphaflegur flettulisti orðanetsins, eins og hann er sóttur til orðabók-
argagnanna sem það byggist á, samanstendur af einyrtum flettiorð-
um. Mörg þessara flettiorða eru bundin merkingarlegum breytileika
og koma fram í ólíkum merkingarbrigðum og sá breytileiki er að
nokkru leyti háður formlegu og setningarlegu samhengi. Þessi
einkenni eru fyrirferðarmest meðal sagna þar sem margs konar
sagnasambönd hafa sjálfstæða merkingu og heilir sagnliðir taka
myndhverfingu sem rýfur merkingartengslin við einstök orð innan
liðarins. Ef slík sambönd og önnur merkingarbrigði eiga að fá virka
aðild að lýsingunni verður að gera hvert og eitt þeirra að sjálfstæðri
flettu sem kallast á við aðrar flettur innan flettulistans (sjá einnig Jón
Hilmar Jónsson 2009b).
Til þess að koma því í kring þarf að umbreyta flettulistanum á tvo
vegu, ná fram merkingarlegri einræðingu og flettugera merkingarbær
orðasambönd (þ.e. gera slík orðasambönd að fullgildum flettum) á
samræmdan hátt. Ákvörðun um einræðingu ræðst eðli málsins sam-
kvæmt af vitnisburði orðabókarefnisins og fylgir þar með framvind-
unni í greiningu þess. Myndun fleiryrtra flettna getur hins vegar að
verulegu leyti farið fram á samfelldari hátt með hliðsjón af stöðluðum
myndum orðasambandanna. Sú aðgerð hefur langmest áhrif á sagnir
og sagnasambönd svo að fjöldi sagnaflettna í orðanetinu hefur allt að