Skagfirðingabók - 01.01.2008, Page 139

ÞÓRÐUR HREÐA f KOLBEINSDAL
stöðluðu manngerð hugleysingjann
sem bregst hetjunni og lýst er með frá-
sagnarformúlunni illt er að eiga þrcel
að einkavin.
Örnefnið Hreðuklettur er greini-
lega ekki beinlínis bóklegt, þ.e.
smíðað beint upp úr sögunni, held-
ur mótað í munnmælum eftir að
Skeggjahamar er í rauninni týndur,
kannski af mönnum sem þekktu efnið
fremur af Þórðarrfmum en sögunni
sjálfri. Hreðuklettur er einfaldlega
„kletturinn þaðan sem Þórður hreða
renndi sér niður“ — eins og menn
hafa sagt söguna þegar þeir áttu leið
um þessar slóðir. Kannski má orða
það svo að munnmælin hafi reist
Þórði hreðu náttúrulegt minnismerki
í hlíð Kambahnjúks.
Hinar miklu vinsældir sögunnar
birtast einkum í rímunum af henni
og í rauninni er líklegt að rímurnar
eigi drjúgan þátt í viðhaldi þeirra ör-
nefnasagna sem hér hafa verið ræddar.
I munnælunum verður mönnum
einnig smiðurinn — og kannski ekki
síður lausamaðurinn minnisstæður.
Einn forvitnilegasti þáttur þessar-
ar athugunar birtist í frásögninni af
þurrabúðarmanninum sem starfaði
við það í 16 ár að afrita og selja sama
rímnaflokkinn um smiðinn og lausa-
manninn sem bændahöfðingjarnir
voru alltaf að reyna að leggja að velli,
en hafði þó sigur að lokum. Má vera
að Þórðar saga hafi ekki síst höfðað
sterklega til margra á 19- öld þegar
vaxandi hópur gat í raun speglað
þjóðfélagsstöðu sína í hlutskipti hans.
Þegar það fór saman við þá staðreynd
að sagan er þokkalega spennandi, rík
af mergjuðum tilsvörum og ofbeldi,
fer kunnuglegar leiðir í frásögn og
persónusköpun og endar loks með
sigri hetjunnar - þá erum við og
farin að nálgast lýsingu á þeirri bók-
menntagrein sem nú eru kallaðar
sakamálasögur og mörgum þykja
skemmtilegastar.
135