Læknablaðið - 01.07.2016, Blaðsíða 12

328 LÆKNAblaðið 2016/102
Í langflestum tilfellum (86,4%) var móðir barna í rannsókn-
arhópi í O-blóðflokki (tafla II). Algengasta blóðflokkasamsetn-
ingin var móðir í blóðflokki O sem gekk með barn í blóðflokki A
(56,9%) en næstalgengast var móðir í flokki O sem gekk með barn
í flokki B (15,4%). Í 53 tilfellum hafði ekki tekist að blóðflokka barn
þegar DAT var gert og í tveimur tilvikum var blóðflokkur móður
óþekktur. DAT á naflastrengssýni er staðalrannsókn hjá nýburum
RhD-neikvæðra mæðra og mæðra með rauðkornamótefni önnur
en anti-A/-B á meðgöngu. Í rannsóknarhópnum var um helming-
ur (51,4%) mæðranna RhD-neikvæður, tæpur þriðjungur (29,0%)
mæðranna hafði þekkt rauðkornamótefni önnur en anti-A/-B
á meðgöngu en 16,2% voru bæði RhD-neikvæðar og með rauð-
kornamótefni önnur en anti-A/-B. Hjá rúmum þriðjungi hópsins
(35,3%) voru mæður hvorki RhD-neikvæðar né með þekkt rauð-
kornamótefni önnur en anti-A/-B.
Í langflestum tilfellum, alls 282 (73,6%), var líkleg orsök já-
kvæðs DAT ABO-misræmi á milli móður og barns (tafla III). Í 78
(20,4%) tilfella var orsökin rauðkornamótefni önnur en anti-A/-B
hjá móður, hjá 15 (3,9%) var um að ræða bæði ABO-misræmi og
rauðkornamótefni önnur en anti-A/-B, en hjá 8 börnum, eða 2,1%,
var orsök óþekkt. Í öllum þeim 15 tilfellum þar sem bæði var um
ABO-misræmi og rauðkornamótefni önnur en anti-A/-B að ræða
var mótefnið með sértækni gegn Rhesus-mótefnavaka (10 með
anti-D, 5 með anti-E). Í þeim tilfellum þar sem um anti-D, auk anti-
-A/-B, var að ræða hafði móðir fengið fyrirbyggjandi RhIg á með-
göngu. Í þeim tilfellum þar sem móðir myndaði bæði anti-A og
anti-E var ýmist talið að jákvætt próf væri vegna anti-A (n=1) eða
vegna anti-E (n=4). Þegar ABO-blóðflokkamisræmi olli jákvæðu
DAT var algengast að móðir í blóðflokki O gengi með barn í blóð-
flokki A, en sú var raunin í 203 (72,0%) tilfella. Í 59 (20,9%) tilfella
var móðir í blóðflokki O og barn í blóðflokki B. Samtals var móðir
í blóðflokki O í 98,2% allra tilfella þar sem jákvætt DAT stafaði af
ABO-misræmi. Í þeim þremur tilfellum sem móðir var ekki í blóð-
flokki O var barnið í blóðflokki AB.
Rauðkornamótefni frá móður, önnur en anti-A/-B, voru orsök já-
kvæðs DAT hjá 78 nýburum á tímabilinu. Tíu mæður áttu tvö börn
í þessum hópi svo fjöldi mæðra með rauðkornamótefni önnur en
anti-A/-B var 68. Hjá 39 börnum greindist aðeins eitt mótefni hjá
móður, hjá 32 greindust tvö mótefni, en þrjú eða fjögur mótefni
greindust í 7 tilfellum. Þar sem eitt mótefni greindist var oftast
um anti-D (n=24, 61,5%) að ræða en næstalgengasta staka mótefnið
var anti-E (n=8, 20,5%) (mynd 1). Algengasta samsetning þegar um
mótefni gegn tveimur mótefnavökum var að ræða var anti-c með
anti-E (n=18), eða anti-c með anti-D (n=5), en aðrar samsetningar
voru sjaldgæfari. Hjá 7 nýburum greindust þrjú eða fjögur mótefni
í 6 mismunandi samsetningum, en anti-D var til staðar hjá öllum
nema einu tilfelli. Af 68 mæðrum með rauðkornamótefni önnur en
anti-A/-B höfðu 15 (22,1%) fengið blóðgjöf fyrir meðgöngu. Mæður
nýbura með jákvætt DAT af öðrum sökum (til dæmis ABO-mis-
ræmi) höfðu marktækt sjaldnar fengið blóðgjöf fyrir meðgöngu,
eða 13 af 276 konum (4,7%) (P<0,0001). Í 5 af 7 tilfellum (71,4%) þar
sem fleiri en eitt rauðkornamótefni önnur en anti-A/-B greindust
hafði móðir fengið blóðgjöf fyrir meðgöngu.
Í engri meðgöngu í þessari rannsókn var framkvæmd blóð-
gjöf til fósturs um naflastreng vegna teikna um alvarlegt blóð-
rof. Nægilegar upplýsingar um meðferð nýbura voru til staðar
fyrir 376 börn af 383 í rannsóknarhópnum en af þeim fengu 179
(47,6%) einhvers konar meðferð yfir rannsóknartímabilið (tafla IV).
Hefðbundin meðferðarúrræði eru ljósameðferð, blóðgjöf og blóð-
skipti. Algengasta meðferðin var ljósameðferð og var hún veitt 178
börnum (47,3%), en af þeim fengu þrjú börn til viðbótar blóðgjöf,
R A N N S Ó K N
Tafla III. Orsök jákvæðra DAT-prófa hjá nýburum árin 2005-2012.
Ár Rauðkorna-
mótefni
gegn A
eða B
Önnur
rauðkorna-
mótefni
en anti-A/-B
Bæði anti-A/-B
og önnur
rauðkorna-
mótefni
Orsök
óljós
Heildar-
fjöldi
2005 35 4 1 0 40
2006 32 11 4 2 49
2007 30 10 1 3 44
2008 41 12 3 0 56
2009 36 12 1 1 50
2010 41 14 1 1 57
2011 29 7 1 1 38
2012 38 8 3 0 49
Alls 282 78 15 8 383
Tafla IV. Meðhöndlun nýbura með jákvætt DAT-próf á rannsóknartímanum.
Ár Ljósa-
meðferð
Blóð-
gjöf
Blóð-
skipti
Engin Hlutfall barna
sem fékk meðferð (%)
2005 19 0 0 21 47,5
2006 24 1 1 24 50,0
2007 22 0 4 20 52,4
2008 27 1 1 29 48,2
2009 27 1 2 21 56,3
2010 30 1 0 27 52,6
2011 14 0 0 24 36,8
2012 15 1 0 31 34,0
Alls 178 5 8 197 47,6
Mynd 1. Sértækni rauðkornamótefna annarra en anti-A/-B þegar aðeins eitt mótefni var
til staðar hjá móður nýbura með jákvætt DAT-próf.