Læknablaðið - 01.07.2016, Blaðsíða 30

346 LÆKNAblaðið 2016/102
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
lausu, stundum tekið héraðslækni með en
ég var mjög áfram um að þetta yrði fært
í ákveðnari farveg og læknarnir fengju
þjálfun með áhöfn þyrlunnar og væru bet-
ur undirbúnir fyrir þau verkefni sem út-
kallið krefðist. Það skemmtilega við þetta
samtal var að meðan á því stóð kom Óskar
Einarsson inn á skrifstofuna og var fljótur
að átta sig á um hvað símtalið snerist og
þegar ég lagði á horfðum við hvor á annan
og hann sagði: Væri það ekki æðislegt? Og
með það spruttum við uppúr stólunum,
tveir galvaskir unglæknar, örkuðum eftir
ganginum og knúðum dyra hjá þáverandi
formanni læknaráðs Borgarspítalans, Ólafi
Þ. Jónssyni svæfingalækni. Það kom okkur
verulega á óvart að við þurftum ekkert
að hafa fyrir því að sannfæra hann en þá
höfðum við ekki hugmynd um að hann
hafði um árabil verið mikill áhugamaður
um sjúkraflug og bráðaþjónustu og hafði
heilmikla reynslu af slíku. Ólafur reyndist
okkur svo betri en enginn því hann tók
þetta mál strax upp á arma sína, gerðist
eins konar verndari þyrluvaktarinnar
og þar með varð þetta uppátæki okkar
aldrei umdeilt að ráði innan spítalans því
Ólafur naut mikillar virðingar og það var
gríðarlegur styrkur að því að hafa hann
sem bakhjarl. Við fengum síðan þrjá aðra
unglækna í lið með okkur, Guðmund
Björnsson síðar endurhæfingarlækni, Ara
Halldórsson síðar skurðlækni og Felix
Valsson síðar gjörgæslu- og svæfingalækni
sem enn er að fljúga með gæslunni. Ari
og Felix hurfu til framhaldsnáms erlendis
ekki löngu eftir að við stofnuðum vaktina
og í þeirra stað bættust í hópinn Stefán
Carlsson bæklunarlæknir, Grétar Ottó
Róbertsson síðar bæklunarlæknir og Arn-
aldur Valgarðsson svæfingalæknir en
hann átti eftir að fljúga í mörg ár og reyn-
ast klettur í þessu starfi.
Við stofnuðum til þyrluvaktar lækna
sem tilraunaverkefnis til að sjá hvort þörf
væri á slíkri vakt og hversu gagnlegur
læknir væri við þessar aðstæður. Enginn
okkar var fyrirfram viss um hvað úr
þessu yrði og við gengum að þessu með
opnum huga. Fljótlega rákum við okkur
á að verkefnin voru sum hver mjög erfið
og krefjandi en þau voru fá um veturinn
og fram á vorið. Um sumarið helltust út-
köllin yfir, mestmegnis slys bæði á sjó og
landi, en það kom Landhelgisgæslunni
á óvart hversu mörg útköll voru á þurru
landi. Eftir þetta sumar velktumst við ekki
lengur í vafa um þörfina á læknavakt við
þyrluna og fórum þá að róa að því öllum
árum að fá vaktina setta formlega upp.
Þó að við hefðum notið velvildar spítal-
ans frá upphafi vorum við gagnrýndir af
sumum fyrir að vinna læknisstörf frítt en
það útskýrðum við með því að þetta væri
rannsóknarverkefni og þessu yrði ekki
haldið áfram þannig til langframa. Síðan
gerðist þetta slys um haustið sem Guð-
mundur nefndi og það reið baggamuninn.
Þyrluvaktin var sett á fjárlög frá og með
áramótum 1986-1987.“
Allir voru sammála um mikilvægi málsins
Ólafur Þ. Jónsson var yfirlæknir svæfinga-
og gjörgæsludeildar Borgarspítalans þegar
þyrlusveitin var að fæðast og hann hafði
mikinn áhuga á og persónulega reynslu
af sjúkraflugi og gerði sér góða grein fyrir
mikilvægi þess.
„Ég hafði í mörg ár þarna á undan farið
í mörg sjúkraflug, bæði innanlands og til
Grænlands, með flugvélum og þyrlum, en
það var ekkert fast form á þessu og það
var því sannarlega tímabært þegar þessir
ungu menn komu á minn fund og lýstu
áhuga sínum á því að gerast sjálfboðaliðar
og stofna þyrlusveit lækna. Ári síðar, eða
í febrúar 1987, var gerður samningur milli
Borgarspítalans og Landhelgisgæslunnar
um hvernig þessar tvær stofnanir samein-
uðust um sjúkraflugið. Í samningnum var
grein þar sem sagði að spítalinn skipaði
læknisfræðilegan stjórnanda. Forstjóri
spítalans fól mér þetta starf.
Samningurinn var í fyrstu til 5 ára en
var síðan endurnýjaður árlega eftir það.
Ég var læknisfræðilegur stjórnandi
þyrlusveitarinnar allt til þess að spítal-
arnir voru sameinaðir. Í starfinu fólst að
ræða við þá lækna sem óskuðu eftir því að
komast í þyrlusveitina og hvort eitthvað
gæti komið í veg fyrir þátttöku þeirra í
sveitinni. Haldnir voru reglulegir fund-
ir með áhöfn þyrlunnar og læknanna í
þyrlusveitinni þar sem farið var vandlega
yfir allt sem sneri að útköllunum og verk-
efnunum. Þetta var nú í hnotskurn það
sem sneri að mér varðandi þyrlusveitina
meðan ég hafði afskipti af henni. Yfirleitt
voru þetta ungir læknar sem höfðu ekki
hafið sérfræðinám en höfðu talsverða
reynslu sem deildarlæknar. Seinna komu
oft sérfræðimenntaðir læknar í sveitina.“
Ólafur rifjar upp að það hafi ekki geng-
ið snurðulaust fyrir sig þegar ungar konur
í læknastétt óskuðu eftir því að komast í
þyrlusveitina. „Þetta hafði verið karlaveldi
fram að því að Alma Möller kom til liðs
við sveitina og hún sýndi strax að konur
voru alveg jafn færar um þetta og karlarn-
ir. Reyndar efaðist enginn um það heldur
„Ég var læknisfræðilegur
stjórnandi þyrlusveitarinnar allt
til þess að spítalarnir voru sam-
einaðir,“ segir Ólafur Þ. Jónsson.