Læknablaðið - 01.10.2016, Side 32

448 LÆKNAblaðið 2016/102
V I Ð T A L
Hér á árum áður var talsvert deilt um
það hvort áfengis- og vímuefnafíkn væri
sjálfstæður sjúkdómur eða birtingarform
annarra sjúkdóma. Þær deilur eru nú
að mestu hljóðnaðar og á undanförnum
árum hafa fíknlækningar öðlast viður-
kenningu sem sjálfstæð sérgrein innan
læknisfræðinnar. Valgerður Rúnarsdóttir
yfirlæknir á Vogi stundaði sitt sérnám í
Bandaríkjunum þar sem fíknlækningar
hafa hlotið viðurkenningu samtaka banda-
rískra sérgreinalækna (American Board of
Medical Specialities, ABMS).
Hún segir blaðamanni Læknablaðsins
frá því að þessi viðurkenning hafi ver-
ið lengi á leiðinni en í mars á þessu ári
fengu fíknlækningar loksins formlega
pláss undir regnhlíf ABMS sem veitir sér-
greinaréttindi í Bandaríkjunum. Kennsla í
fíknlækningum sem þverfaglegri sérgrein
hófst þar vestra árið 1980 og skömmu
síðar var farið að vinna að viðurkenningu
þeirra sem sérgrein. Fyrst fór það í gegn-
um samtök fíknlækna, American Board of
Addiction Medicine, ABAM, og þaðan til
samtaka forvarnarlækna, American Board
of Preventive Medicine, ABPM.
„Nú hefur fagið hlotið viðurkenningu
ABMS sem heldur utan um sérgreinapróf-
ið og er orðið undirsérgrein í einhverri
aðalgrein læknisfræðinnar, til dæmis
lyflækningum, geðlæknisfræði, barna-
lækningum eða heimilislækningum. Þetta
gefur greininni byr undir báða vængi og
aukið vægi og gildi innan heilbrigðiskerf-
isins. Óformlega hefur þessi staða raunar
verið við lýði um nokkurt skeið en nú er
þetta orðið formlegt,“ segir Valgerður.
„Sérfræðiprófinu í fíknsjúkdómum frá
Bandaríkjunum má halda við á hverju
ári og ég hef gert það hingað til. ABAM
heldur utan um það í svokölluðu MOC-
-kerfi (maintenance of certification program)
þar sem uppfylla þarf meðal annars CME-
-endurmenntunareiningar frá ákveðn-
um sviðum árlega og taka stutt próf úr
tilgreindum greinum í fagtímaritum á
árinu.“
Stóri fíllinn í stofunni
Ofneysla áfengis og fíkniefna hefur gríðar-
leg áhrif á heilbrigðiskerfið og snertir
flestar sérgreinar og allar stofnanir þess
meira og minna. Í Bandaríkjunum er
fimmta hvert dauðsfall rakið til fíknar svo
það er brýnt að auka vægi fíknlækninga
alls staðar.
„Já, þetta hefur verið stóri fíllinn í
stofunni sem enginn vill snerta,“ heldur
Valgerður áfram. „Áður voru alkóhólistar
afgreiddir sem ólæknanlegir en það er
ekki hægt lengur. Við erum að fást við
langvinnan vanda sem ekki verður leystur
með stuttu inngripi eða einni afgreiðslu,
þetta er langtímaverkefni eins og raunin
er um marga aðra sjúkdóma.
Við teljum okkur standa miklu betur að
meðferð hér á landi, erum að meðhöndla
um 50% þeirra sem þurfa á meðferð við
fíknsjúkdómum að halda á sama tíma og
í flestum öðrum löndum hafa einungis
á bilinu 5-10% aðgang að aðstoð og með-
ferð,“ segir hún.
Á næsta ári heldur SÁÁ upp á 40 ára
afmæli sitt en starf samtakanna hefur haft
mikil áhrif á viðhorf almennings til fíkni-
vandans.
„Nú veit hinn almenni borgari að það
er hægt að veita þeim aðstoð sem eru
drykkfelldir eða í annarri neyslu sem
skapar þeim og fjölskyldunni vandræði.
Úrræðin eru til staðar og í því eru fólgin
mikil verðmæti. Inngripið er ekki mik-
ið, stutt meðferð á Vogi og eftirmeðferð,
ýmist inniliggjandi eða á göngudeild.
Helmingurinn kemur aldrei aftur. Á þess-
um 40 árum hafa 24.000 Íslendingar leitað
sér meðferðar. Af þeim hafa 80% aðeins
komið einu sinni til þrisvar og þótt eflaust
séu einhverjir þeirra sem ekki koma aftur
í einhverri neyslu eru þeir ekki svo veikir
að þeir þurfi að koma aftur í meðferð. Þeir
Fíknlækningar
viðurkenndar
sem undirsérgrein
Rætt við Valgerði Rúnarsdóttur yfirlækni á Vogi um
starfsemi SÁÁ í 40 ár, ósnertanlega fíla og útrýmingu lifrarbólgu C
■ ■ ■ Þröstur Haraldsson