Fréttatíminn - 12.02.2016, Blaðsíða 16

Sigurður Hólm var
yngstur þegar hann
kom í fyrsta sinn að
Litla-Hrauni, sextán ára,
en fangelsið átti eftir
að verða heimili hans
næstu árin innan um
fíkla, alkóhólista, harð-
svíraða ofbeldismenn,
barnaníðinga og þjófa.
„Ég man að við rákum
upp stór augu þegar
hann mætti í afplánun.
Ég fékk eiginlega sjokk.
Hann var svo ungur
og barnalegur og átti
greinilega ekki heima
þarna.“
Seinna komumst mál barna-
heimilisins á Kumbaravogi í há-
mæli og erfitt líf barnanna þar. Þar
var barnaníðingurinn Karl Vignir
Þorsteinsson tíður gestur en hann
hefur játað fyrir lögreglu að hafa
misnotað þrjá drengi á heimilinu
þessum tíma.
Ráku upp stór augu
Sigurður Hólm var yngstur þegar
hann kom í fyrsta sinn að Litla
Hrauni, sextán ára, en fang-
elsið átti eftir að verða heimili
hans næstu árin innan um fíkla,
alkóhólista, harðsvíraða ofbeldis-
menn, barnaníðinga og þjófa. „Ég
man að við rákum upp stór augu
þegar hann mætti í afplánun. Ég
fékk eiginlega sjokk. Hann var
svo ungur og barnalegur og átti
greinilega ekki heima þarna,“
segir Bárður R. Jónsson sem var
í fangelsi þegar Sigurður Hólm
mætti þangað í fyrsta skipti.
Hann féll þó fljótlega inn í hóp-
inn í fangelsinu og var fljótlega
farinn að spila póker upp á sígar-
ettur. „Hann var mjór og upp-
burðarlítilll, hafði sig lítið í frammi
í fangelsinu en þar var lifað eftir
reglunni, sá sem er frekastur fær
mest,“ segir annar fangi sem
þekkti Sigurð vel úr fangelsinu.
„Hann fékk fljótlega nafnið Siggi
Póló enda eyddi hann öllum vasa-
peningunum sínum í kók og prins
póló.“
Eftir því sem árin liðu kom Sig-
urður og fór úr fangelsinu. Hann
þótti góður félagi, æfði lyftingar
inni og spilaði fótbolta. „Sigurður
var svolítið barnalegur, enda hafði
hann ekki fengið mikla tilsögn í líf-
inu, en hann var alls ekki vitlaus,“
segir æskuvinur hans úr fang-
elsinu. „Hann var alltaf hress og
skapgóður, en tengdist ekki mörg-
um nánum böndum í fangelsinu.
Eftir á að hyggja, var það svolítið
einkennandi fyrir hann.“
Kristján Friðbergsson, for-
stöðumaður barnaheimilisins á
Kumbaravogi, reyndist Sigurði
betri en enginn, heimsótti hann í
fangelsið og færði honum ýmis-
legt sem hann vantaði og þá átti
Sigurður eldri bróður sem leit til
með honum.
Á vergangi
Áfengis- og fíkniefnaneysla Sigurð-
ar fór vaxandi ár frá ári og utan
fangelsisins var hann í samfelldri
neyslu, smáglæpum og dópsölu til
að standa straum af neyslunni.
„Ég held að hann hafi í raun
meira og minna verið á vergangi
þegar hann var ekki innan fangels-
ismúranna,“ segir æskuvinurinn.
„Hann kunni ekki að eiga heima
neins staðar annars staðar. Þetta
var þessi venjulegi vítahringur
fíkilsins. Maður kemur í fang-
elsið og ætlar að breytast í þetta
sinn. Hætta allri neyslu, verða
betri maður. Eftir nokkra daga í
fangelsinu kemst maður yfir þetta,
Kumbaravogsbörnin. Þarna er Sigurður Hólm um það bil átta ára og hafði
því verið á barnaheimilinu um árabil. Fyrir aftan hann, lengst til hægri, er
hinn alræmdi Karl Vignir Þorsteinsson, sem var tíður gestur á heimilinu.
fær eitthvað efni og einhver lyf
og dofnar upp aftur. Þegar maður
kemur út fer allt í sama farið.“
Hann bendir á að í gamla daga
hafi ekkert beðið manna utan
fangelsisins sem voru búnir að
brenna allar brýr að baki sér. Oft
hafi menn átt smávegis pening
eftir vinnu í fangelsinu en alls
ekki alltaf. Sumir hafi átt fjöl-
skyldu sem þeir hafi getað leitað
til en alls ekki allir.
„Okkur var bara hleypt út, við
tókum rútuna í bæinn og fórum
að safna upp í næstu afplánun.
Stundum komu menn fljótt aftur.
Ég held að Siggi hafa samt nánast
slegið eitthvert met þegar honum
var hleypt út einn morguninn, en
lokaður aftur inni um kvöldið. Þá
hafði hann náð að brjóta af sér á
Selfossi á leiðinni í bæinn.“
Ónauðsynlegt fórnarlamb
„Hann var skilgreint afkvæmi
stofnanamenningar íslenska ríkis-
ins og gat aldrei lifað sjálfstæðu
lífi, vegna þess að hann fékk aldrei
þá aðstoð sem hann þurfti,“ segir
Guðmundur Ingi Þóroddsson,
formaður Afstöðu, félags fanga.
„Sigurður var veikur og þetta voru
allt litlir glæpir og ónauðsynlegir,
Um allt kerfið er fjöldinn allur af
ónauðsynlegum fórnarlömbum.
Hann hefði þurft markvissa hjálp
strax og hann lenti inni í fangelsi
og í raun miklu fyrr.“
Guðmundur Ingi segist engan
þekkja inni í fangelsi sem ekki vilji
vera eitthvað annað en afbrota-
maður og fíkill. „Fangar fá bara
ekki tækifæri til þess. Það er erfitt
fyrir fíkla að vera edrú árum sam-
an inni í fangelsi, jafnvel þótt þeir
vilji taka sig á. Það er nóg af efnum
inni í fangelsinu og læknadópið er
ekki best. Það er mjög dýrt fyrir
skattgreiðendur að hafa menn eins
og Sigurð inn og út úr fangelsum
alla ævi. Það væri miklu ódýr-
ara að senda menn í markvissa
meðferð, jafnvel í nokkur ár. Það
myndi líka spara miklar þjáning-
ar,“ segir Guðmundur Ingi.
Endastöðin
„Ég sá hann í síðasta sinn fyrir
utan Bónus við Hallveigarstíg, rétt
áður en hann dó,“ segir Bárður R.
Jónsson. „Við skiptumst á nokkr-
um orðum og hann bar sig ágæt-
lega. Reyndi ekki að slá mig um
pening eða sígarettur eins og hann
væri útigangsmaður. En hann
bar þess auðvitað merki að vera
tæplega fimmtugur, fíkniefnaneyt-
andi og síbrotamaður. Það þolir
þetta enginn til lengdar. Stundum
er fólk bara komið á endastöð,“
segir hann.
„Hann var jarðaður í kyrrþey og
bara nánasta fjölskylda viðstödd.
Ég náði því ekki að fylgja honum
til grafar. Mér fannst það svolítið
leiðinlegt af því að við vorum sam-
ferða næstum því alla ævina. Auð-
vitað hefði ég átt að kveðja hann,“
segir æskuvinur hans úr fangels-
inu. „En við því er ekkert að gera.“
Svona leit Sigurður út þegar hann sökk
sem dýpst í neyslunni. Hér er verið að
lýsa eftir honum í fjölmiðlum.
spurðum hann út í hvað hefði
komið fyrir.“
Hefði þurft meira
Hún segist oft hafa hugsað það
síðan, hvað það hafi verið harka-
legt að setja svona lítið barn á
heimili eins og Kumbaravog eftir
þessa lífsreynslu. „Það fór lítið
fyrir honum, hann var hljóðlátur
og ljúfur. Hann hefði þurft meiri
kærleika og skilning ef hann hefði
átt að vinna úr áfallinu,“ segir
hún.
Sigurður Hólm bjó á Kumbara-
vogi næstu tíu árin, þar til hann
var fimmtán ára. „Það var enginn
sérstaklega vondur við hann á
Kumbaravogi. En það var enginn
sérstaklega góður við hann held-
ur,“ segir uppeldissystir hans.
Það var eng-
inn sérstaklega
vondur við hann
á Kumbaravogi.
En það var eng-
inn sérstaklega
góður við hann
heldur.
Uppeldissystir
Frú Ragnheiður
– skaðaminnkun
Miðvikudaginn 17. febrúar mun Svala Jóhannes-
dóir verkefnastýra hjá Rauða krossinum í Reykja-
vík kynna skaðaminnkunarverkefnið Frú Ragnheiði.
Verkefnið hefur það markmið að ná til jaðarsera
hópa í samfélaginu, eins og heimilislausra
einstaklinga og fólks með alvarlegan „knivanda.
Án fordóma og kvaða
Fyrirlesturinn verður haldinn í húsi
Rauða krossins, Efstaleiti 9 kl. 8.30-9.30
Allir velkomnir
Skráning á raudikrossinn.is
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA
–
1
6–
05
10
16 | fréttatíminn | Helgin 12. febrúar–14. febrúar 2016