Fréttatíminn - 12.08.2016, Side 36

36 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 12. ágúst 2016
að það er ljótt orð sem má helst
ekki nota. Hvítir notuðu orðið sem
niðrandi hugtak á nýlendutíman-
um til að undiroka hóp af fólki sem
var talið óæðra til þess að réttlæta
slæma meðferð á Afríkubúum. Í
hipp-hopp heiminum fór orðið svo
að heyrast mjög mikið á nýjan leik,
í nýrri útgáfu sem er nigga í stað
nigger, því svartir einstaklingar
fóru að taka orðið upp og eigna
sér það. Breyta þannig merkingu
orðsins og nota það sem tæki til
valdeflingar. Sjálfri finnst mér negri
ljótt orð og nota það aldrei þrátt
fyrir að skilja það sem hipp-hopp
heimurinn er að gera.“
Hverjir tilheyra þjóðinni?
„Eftir að hafa skoðað negrahug-
takið í BA ritgerðinni fannst mér
mikilvægt að skoða upplifun fólks
af því að alast upp með brúnan
húðlit. Ég hef talað við svo mikið
af fólki í gegnum tíðina sem hefur
lent í svipuðum aðstæðum og ég.
Það er greinilega eitthvað sérstakt
við brúna einstaklinga á Íslandi og
þó að það liggi beinast við að það
sé húðliturinn þá langar mig til að
kryfja af hverju þetta er svona.“
„Hugtakið kynþáttur hafði eins-
taka sinnum verið notað frá því á
16. öld til að vísa til einstaklinga en
sjaldan notað yfir hópa í heild sinni.
Það var ekki fyrr en á 18. öld sem
það fékk skýra merkingu í tengsl-
um við mannfólk en fyrir þann tíma
hafði það verið notað sem flokk-
unarhugtak til að vísa t.d. í kyn-
bætur og ræktun hunda og hesta.
Smám saman var farið að nota hug-
takið til að flokka fólk í aðgreinda
hópa út frá útlitseinkennum og húð-
lit. Meðfram þeirri þróun fæddist sú
hugmynd að fólk af ólíkum kynþátt-
um væri eðlinu samkvæmt öðru-
vísi. Þrátt fyrir að ákveðinn hluti
almennings trúi þessu enn hefur
þessi hugmynd verið afbyggð af vís-
indunum, líffræðilega á þetta ekki
við nein rök að styðjast, því það
er svo lítið af erfðamenginu okkar
sem stjórnar húðlit fólks. Það þarf
miklu meiri aðgreiningu til að geta
talað um ólíka kynþætti, munurinn
er ekki líffræðilegur heldur félags-
legur. Þessi hugmynd um eðlislega
ólíka kynþætti er svo slæm því það
hefur haft svo gífurlegar félagslegar
afleiðingar fyrir okkur að trúa því
að við séum í eðli okkar ólík,“ segir
Sanna og bendir á að í framhaldinu
sé hægt að velta fyrir sér hugtak-
inu þjóð, hvað geri okkur að þjóð,
hver fái að tilheyra henni félagslega
og hver ekki. „Þó að fólk sé ekki að
meina neitt neikvætt með þessari
forvitni þá lít ég á þetta sem visst
ferli til staðsetja mann utan þjóðarí-
myndarinnar. Sú ímynd byggir á
hugmynd um einsleitan hóp af fólki
og þess vegna get ég ekki verið ís-
lensk í hugum fólks, það bara pass-
ar ekki og þess vegna verð ég alltaf
að útskýra hver ég er. Einmitt þess
vegna er svo mikilvægt að fræða og
upplýsa fólk um þessi hugtök sem
móta samfélagið svona mikið.“
„Allt í einu fór ég að hugsa
um það afhverju ókunn-
ugt fólk gengur upp að
mér til að spyrja hvaðan
ég sé eða til að snerta á
mér hárið.“
Sanna Magdalena Mörtudóttir vinnur
að mastersrannsókn í mannfræði við
HÍ undir handleiðslu Kristínar Lofts-
dóttur. Vinnuheiti hennar er Brúnir
Íslendingar. Viðhorf, upplifun og að
tilheyra íslensku samfélagi.
REIKNISTOFA BANKANNA | Höfðatorg | Katrínartúni 2 | 105 Reykjavík | Sími: 569 8877 | www.rb.is
Á
R
N
A
S
Y
N
IR
100%
ÁSTRÍÐA
VERTU KLÁR 27. ÁGÚST 2016
Eitt flottasta götuhjólamót landsins, RB Classic
Skráning og nánari upplýsingar www.rbclassic.is