Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2001, Blaðsíða 12

unglingum. Árið 1998 skilaði starfshópur skýrslu til
heilbrigðismálaráðherra um stefnumótun í málefnum geð-
sjúkra. í umfjöllun skýrslunnar um málefni barna og unglinga
eru tillögur að bættri geðheilbrigðisþjónustu við ofangreinda
hópa og sneri ein tillagan í skýrslunni að aukinni þátttöku
heilsugæslunnar í geðheilbrigðisþjónustu við börn og
unglinga (Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið, 1998).
Ætla má að ef slíkri áætlun yrði hrundið í framkvæmd myndi
það efla forvarnir gegn þunglyndi hjá unglingum.
Þörf er á aukinni fræðslu til foreldra, kennara, hjúkrunar-
fræðinga og annarra heilbrigðisstarfsmanna auk sam-
félagsins í heild um þunglyndi á unglingsárum. Auk þess þarf
þekking að vera til staðar um hvert hægt er að leita ef grunur
vaknar um þunglyndi hjá unglingum. Mikilvægi þessa kom
fram í rannsókn Birmaher og félaga (1996). Aukin fræðsla til
foreldra og kennara skilaði þeim árangri að foreldrar sóttu fyrr
eftir aðstoð og tóku meiri þátt í meðferð unglingsins. Hér á
landi geta foreldrar snúið sér til skólahjúkrunarfræðinga,
heilsugæslulækna, námsráðgjafa, barnageðlækna, barna-
lækna eða sálfræðideilda skóla ef grunur vaknar um þung-
lyndi hjá unglingi. Ljóst er að því fyrr sem greining er gerð og
meðferð hefst, þeim mun betri útkomu má vænta. Aukin
þekking almennings á þunglyndiseinkennum er mikilvæg og
hjúkrunarfræðingar og kennarar þurfa að vera vakandi fyrir
líðan unglinga með það að markmiði að finna unglinga með
forstigseinkenni þunglyndis.
Reglubundin skimun þunglyndiseinkenna hjá ungling-
um á grunnskólaaldri er æskileg. Með því móti er hægt að
finna unglinga með einkenni um þunglyndi og veita þeim
aðstoð við hæfi. Æskilegt er að auka fræðslu og forvarnir
innan veggja skólanna og eru skólahjúkrunarfræðingar þar
í lykilstöðu. Fræðsluefni ætti að innihalda upplýsingar um
þunglyndi auk þess að styrkja samskiptahæfni, sjálfsmynd
og félagsfærni unglinga. Varðandi frekari þróun slíks
verkefnis er ákjósanlegt að styrkja samstarf skóla- og
geðhjúkrunarfræðinga.
Efla þarf rannsóknir á þunglyndi hjá unglingum hér á
landi. Rannsóknum á tíðni, einkennum og áhættuþáttum í
íslensku samfélagi þyrfti að fjölga. Auk þess þarf að skoða
betur innbyrðis tengsl áhættuþátta. Þekkja þarf áhættu-
hópa á íslandi og þróa úrræði fyrir einstaklinga í áhættu-
hópum til að varna þunglyndi. Þá er þörf á rannsóknum á
gildi þeirrar meðferðar sem í boði er. Aukinnar vitneskju er
þörf varðandi hvaða meðferð hentar hverjum, hver lengd
meðferðar skuli vera og hvaða áhrif fylgikvillar hafa á val á
meðferð. í framhaldi af þeirri vitneskju þarf að koma á fót
meðferðartilboðum er henta mismunandi einstaklingum.
Að lokum er þörf á að þróa og staðla sértæk mælitæki
eða matskvarða til að mæla þunglyndi hjá íslenskum
unglingum. Slík mælitæki gætu þá nýst hjúkrunarfræð-
ingum sem hjálpartæki við skimun og greiningu.
Ljóst er að þunglyndi unglinga veldur samfélaginu mikl-
um kostnaði. Slíkt er þó hjóm eitt miðað við þær mann-
236
legu þjáningar sem sjúkdómurinn veldur. Því er mikilvægt
að fyrirbyggja þunglyndi með öllum tiltækum ráðum og eru
skipulagðar forvarnir eitt af þeim verkefnum sem krefjast
aðgerða sem fyrst.
HEIMILDALISTI
Arnarson, E.Ö., Smári, J., Einarsdóttir, H., og Jónasdóttir, E. (1994). The
prevalence of depressive symptoms in pre-adolescent school children
in lceland. Scandinavian Journal of Behaviour, 23, 121-130.
Arngold, A., og Costello, E. (1993). Depressive comorbidity in children
and adolescents: Empirical, theoretical and methodological issues.
American Journal of Psychiatry, 750(12), 1779-1791.
Birmaher, B., Ryan, N., Williamson, D., Brent, D., Kaufman, J., Dahl, R.,
Perel, J., og Nelson, B. (1996). Childhood and adolescent depression:
A review of the past 10 years. Part I. Journal of the American Academy
of Child and Adolescent Psychiatry, 35(11), 1427-1439.
Birmaher, B., Brent, D., Kolko, D., Baugher, M., Bridge, J., Holder, D.,
lyengar, S., og Ullua, R. (2000). Clinical outcome after short-term
psychotherapy for adolescents with major depressive disorder.
Archives of General Psychiatry, 57(1), 29-36.
Birmaher, B., Ryan, N., Williamson, D., Brent, D., og Kaufman, J. (1996).
Childhood and adolescent depression: A review of the past 10 years.
Part II. Journal of the American Academy of Child and Adolescent
Psychiatry, 35(12), 1575-1582.
Blackman, M. (maí 1995). You asked about adolescent depression. The
Canadian Journai of CME. http://www.mentalhealth.com/mag1/p51-
dp01 .html
Brage, D., Campell-Grossman, C., og Dunkel, J. (1995). Psychological
correlates of adolescent depression. Journal of Child and Adolescent
Psychiatric Nursing, 8(4), 23-29.
Castiglia, P. (2000). Depression in adolescents. Journal of Pediatric
Health Care, 14, 180-182.
Cicchetti, D., og Toth, S. (1998).The development of depression in
children and adolescents. American Psychoiogist, 53(2), 221-241.
Finnigan, J. (1986). Assessment of childhood and adolescent depression
and suicide potential. Journal of Emergency Nursing, 72(1), 35-38.
Gournay, K., og Bowers, L. (2000). Suicide and self-harm in in-patient
psychiatric units: A study of nursing issues in 31 cases. Journal of
Advanced Nursing, 32(1), 124-131.
Hammen, C., Rudolph, K., Weisz, J., Rao, U., og Burge, D. (1999). The
context of depression in clinic-referred youth: Neglected areas in
treatment. Journal of the American Academy of Child and Adoiescent
Psychiatry, 38(1), 64-70.
Harrington, R., Wood, A., og Verduyn, C. (1998). Clinically depressed
adolescents. í P. Graham (ritstj.), Cognitive-behavioural therapy for
children and families (bls. 156-193). Cambridge UP: Cambridge,
Bretlandi.
Hazell, P., O'Connell, D., Heathcote, D., Robertson, J., og Henry, D. (8.
apríl 1995). Efficacy of tricyclic drugs in treating child and adolescent
depression: A meta analysis. eBMJ. http://www.bmj.com/cgi/content/
full/310/6984/897
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið (1998). Stefnumótun í málefnum
geðsjúkra. Skýrsla starfshóps; 10. október, 93-94.
Kennedy, E., Spence, S., og Hensley, R. (1989). An examination of the
relationship between childhood depression and social competence
amongst primary school children. Journai of Child Psychoiogy and
Psychiatry, 30(4), 561-573.
Lamarine, R. (1995). Child and adolescent depression. Journal of School
Health, 65(9), 390-393.
Lewinsohn, P., og Clarke, G. (1999). Psychosocial treatments for
adolescent depression. Clinical Psychology Review, 79(3), 329-342.
Lewinsohn, P., Rhode, P., Klein, D., og Seeley, J. (1999). Natural course
of adolescent major depressive disorder: I. Continuity into young
adulthood. Journal of the American Academy of Child and Adotescent
Psychiatry, 38(1), 56-62.
Magnússon, A., Axelsson, J., Karlsson, M., og Óskarsson, H. (2000).
Lack of seasonal mood change in the lcelandic population: Results of
a cross-sectional study. The American Journal of Psychiatry, 157, 234-
238.
Mazza, J., og Reynolds, W. (1999). Exposure to violence in young inner-city
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 4. tbl. 77. árg. 2001