Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2001, Blaðsíða 16

fjögurra flokka Likertskala, frá „engum vinnueldmóði" (1) til
„geysilegs vinnueldmóðs“ (4). Meðalvinnueldmóður var
2,89. Af 168 fundu 35 (20,8%) fyrir geysilegum vinnu-
eldmóði. Aðrar helstu niðurstöður voru þær að þeir sem
vinna 50-59 tíma á viku fundu fyrir marktækt meiri vinnu-
eldmóði en þeir sem unnu styttri vinnuviku. Tímafrekir
þættir starfsins voru þeir sömu hjá öllum þátttakendum,
þ.e. skráning, pappírsvinna, upplýsingasöfnun, hjúkrunar-
áætlun, útskriftraráætlun, störf sem ekki flokkast undir
hjúkrun og hjúkrun alvarlega veikra sjúklinga. Þeir sem
fundu fyrir miklum eða geysilegum vinnueldmóði voru ekki
eins neikvæðir í garð vinnunar, nefndu færri atriði sem
þeim þóttu þreytandi. Einnig töldu þeir að námsmögu-
leikar á vinnustað væru mikilvægur þáttur vinnueldmóðs.
Landrom (1992) gerði rannsókn á vinnueldmóði hjúkr-
unarfræðinga sem störfuðu á handlæknisdeild. Hún flokk-
aði vinnueldmóð í sex flokka á Likertskala. Meðalvinnueld-
móður reyndist vera 3,39.
í rannsókn Hentemann, Simms, Erbin-Roesemann og
Greene (1992) var kannaður vinnueldmóður meðai 148
hjúkrunarfræðinga á gjörgæsludeildum og almennum
deildum. Niðurstöður þeirrar rannsóknar sýndu að þó
gremju mætti merkja hjá hjúkrunarfræðingum fannst þeim
starfið almennt spennandi og áhugavert.
Þeir hjúkrunarfræðingar á gjörgæsludeild, sem fundu
fyrir miklum vinnueldmóði, voru: 20-40 ára, með BS-próf,
unnu fulla vinnu, voru með 1-4 ára hjúkrunarreynslu og
höfðu unnið 1-4 ár á gjörgæsludeild. Meðaltal vinnueld-
móðs var hjá þeim 4,31 af 6 mögulegum. Það sem olli
þeim mestri gremju var undirmönnun. í kjölfarið fylgdi van-
hæft starfsfólk, ekki var nægilegur tími til að Ijúka verk-
unum og nauðsynleg vinna var ekki innt af hendi.
Sömu atriði fóru fyrir brjóstið á þeim sem unnu á
almennum deildum. Þeir hjúkrunarfræðingar, sem unnu á
almennum deildum og fundu fyrir miklum vinnueldmóði,
voru: 40-49 ára giftar konur, unnu fulla vinnu, voru með 5-
9 ára reynslu innan hjúkrunar og höfðu unnið 1-9 ár á
almennri deild. Þeir höfðu meðaltal vinnueldmóðs 4,46.
Lickman, Simms og Greene (1993) könnuðu móttæki-
leika hjúkrunarfræðings fyrir fræðslu út frá vinnuumhverfi í
rannsókn sinni. Þeir gerðu rannsókn á 268 stjórnendum
og almennum hjúkrunarfræðingum, bæði af gjörgæslu-
deildum og almennum deildum. Þeir nefna að spennandi
þættir hjúkrunarstarfsins hafi litla athygli fengið. Fræðsla
verði að tengjast áhugaefni og þörfum nemandans.
Fullorðnir nemendur vilji upplýsingar sem hægt sé að nota
strax í vinnu. Helmingunartími hjúkrunarþekkingar sé 2-5
ár, fari eftir því um hvaða svið hjúkrunar sé að ræða. Meiri-
hluti þátttakenda í rannsókninni fann fyrir meðalvinnueld-
móði í núverandi starfi, 22,7% sögðust finna fyrir geysi-
legum vinnueldmóði. Meðaltal vinnueldmóðs hjá öllum
hópnum var 4,59 af 6. í heildina kom fram í heimildum að
námsfúsir starfsmenn væru afkastamiklir starfsmenn.
240
AÐFERÐAFRÆÐI
Rannsóknarspurningar
1. Hvað einkennir hjúkrunarfræðing sem segist vera „fullur
eldmóðs"?
2. Hvaða þættir verka faglega örvandi á hjúkrunarfræð-
inga sem starfa á gjörgæsludeildum og handlæknis-
og lyflæknisdeildum?
3. Hvaða þættir í starfi hjúkrunarfræðinga á gjörgæslu-
deildum og handlæknis- og lyflæknisdeildum valda
þeim mestum vonbrigðum, örmögnun og uppgjöf?
Spurningalistinn
Spurningarlistinn, sem notað var í þessari rannsókn, var
hannaður af Simms og fleirum. Spurningalistinn metur
vinnueldmóð, vinnufyrirkomulag, áhuga á starfinu, hvetj-
andi hluta starfsins, þætti sem valda vonbrigðum, tíma-
freka þætti starfsins, áhugaverðustu deildina, þýðingar-
mikil verk dæmigerðs vinnudags, einkenni árangurríks og
gefandi vinnudags, störf/þætti sem valda örmögnun/upp-
gjöf, tækni notaða í leik og starfi og tillögur að tækninýj-
ungum sem auðveldað gætu hjúkrunarstarfið. í flestum
spurningunum var Likertskali notaður en einnig eru nokkr-
ar opnar spurningar. Eins og fram hefur komið er vinnu-
eldmóður persónulegur eldmóður og áhugi á vinnunni
sem sýndur er með sköpunargleði, móttækileika fyrir
fræðslu og hæfni til að sjá tækifæri til þroska og
frumkvæðis við daglegar aðstæður (Simms og fleiri,
1990).
Spurningalistinn var þýddur af höfundi, lesinn yfir af
íslenskufræðingi og löggiltum skjalaþýðanda. Þýðingin var
prófuð á sambærilegu úrtaki. í þessari rannsókn var not-
aður spurningalisti sem Simms og fleiri hönnuðu.
Úrtak
Spurningalistann fengu 196 hjúkrunarfræðingar sem
störfuðu á gjörgæsludeildum, handlæknis- og lyflæknis-
deildum Landspítala og Sjúkrahúss Reykjavíkur, af þeim
svöruðu 80 hjúkrunarfræðingar.
Spurningalistinn var lagður fyrir sumarið/haustið 1996
og var hann sendur á heimili hjúkrunarfræðinganna og
seinna var sent ítrekunarbréf. Sem fyrr hefur verið nefnt er
þessi grein hluti af stærri rannsókn og var samhliða
spurningalista um vinnueldmóð sendur út spurningalisti
um persónuleikaeinkenni.
Tilskilin leyfi fyrir rannsókninni voru fengin frá tölvu-
nefnd, hjúkrunarrannsóknaráði Landspítalans og rann-
sókna- og siðanefnd hjúkrunarstjórnar Borgarspítalans.
Úrvinnsla
Við greiningu gagna var notuð lýsandi tölfræði, einföld
tíðni, fylgnitöflur og krosstöflur.
Notað var SÞSS (statistical package for the social
sciences) tölfræðiforritið við úrvinnslu gagna.
Tímarit hjúkrunarfræðinga ■ 4. tbl. 77. árg. 2001