Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2001, Blaðsíða 57

Forvarnapistill: Anna Eyjólfsdóttir, hjúkrunarfræðingur
+oY’UArmr u&aíívíaa
Börnin okkar eru það dýr-
mætasta sem við eigum og
okkur ber að hlúa vel að
þeim, veita þeim ástríki og
viðurkenningu. Á unglingsár-
unum eru mörg atriði sem
hafa mikil áhrif á líðan barna
okkar. Þau vaxa ört, taka út
kynþroskann, tilfinningasveifl-
ur eru oft miklar, þau verða
fyrir hópþrýstingi frá jafn-
öldrum og sjálfstraustið minnkar. Þeim er því nauðsynlegt
að hafa einhvern fullorðinn sem þau geta leitað til og treyst
fyrir vandamálum sínum og áhyggjum. Ekki er alltaf auð-
velt fyrir unglinga og foreldra að ræða saman um viðkvæm
málefni. Því getur skólaheilsugæsla og/eða unglingamót-
taka verið hentug lausn fyrir þau.
Þegar við tölum um forvarnir þarf að hafa heildarsýn yfir
líf einstaklingsins allt frá barnæsku til fullorðinsára. For-
varnastarf felst í því að hvetja börn og unglinga til heil-
brigðra lifnaðarhátta, að temja sér hollt og reglulegt matar-
æði, fá næga hreyfingu og hvíld. Þá er fræðsla um getn-
aðarvarnir, kynsjúkdóma og vímuvarnir stór þáttur í for-
varnastarfi fyrir unglinga.
Margt gott námsefni er til sem kennt er í grunnskól-
unum og skólahjúkrunarfræðingar eru í lykilaðstöðu að
veita forvarnir í samvinnu við kennarana. Hægt er á
auðveldan hátt að láta þær tengjast námsefninu hverju
sinni, t.d. líffræðikennslu í 6. og 9. bekk.
í dag er ekki starfandi skólaheilsugæsla nema í örfáum
framhaldsskólum en þyrfti að vera í þeim öllum. Skólahjúkr-
unarfræðingur í framhaldsskóla ætti að geta bætt við þá
fræðslu sem nemendur fá í skólanum og aukið þekkingu
þeirra á kynsjúkdómavörnum og öðrum þáttum tengdum
kynheilbrigði. Þeir ættu að geta veitt almenna heilbrigðis-
fræðslu og ráðgjöf og unnið að öðrum forvörnum í samvinnu
við kennara, námsráðgjafa og fon/arnafulltrúa skólans.
Unglingamóttökur eru starfandi á heilsugæslustöðinni á
Akureyri og heilsugæslustöðinni Sólvangi í Hafnarfirði. Þar
geta ungmenni á aldrinum 14-20 ára fengið viðtal við
hjúkrunarfræðing og lækni sér að kostnaðarlausu. Fleiri
heilsugæslustöðvar eru að undirbúa að opna unglinga-
móttökur og er það mjög jákvætt.
Aðaláherslur í forvörnum unglinga innan heilsugæsl-
unnar er að finna í markmiðum unglingamóttöku heilsu-
gæslustöðvarinnar Sólvangi í Hafnarfirði, en þau eru að:
• stefna að því að ungt fólk geti náð og viðhaldið kyn-
heilbrigði
• fækka eða koma í veg fyrir ótímabærar þunganir ungra
kvenna með fræðslu og ráðgjöf
• greina kynsjúkdóma og koma í veg fyrir útbreiðslu
þeirra og afleiðingar
• stuðla að jákvæðri sýn ungs fólks á kynhegðun/kyn-
ferði (sexualitet)
• hvetja til heilbrigðra lifnaðarhátta ungs fólks með því að
greina og hafa áhrif á áhættuhegðun þess, t.d. reyk-
ingar, eiturlyfjaneyslu og ofneyslu áfengis
• greina geðræn og tilfinningaleg vandamál og bregðast
við þeim.
Það er mikilvægt að unglingar eigi greiðan aðgang að
fræðslu og heilbrigðisþjónustu sem sniðin er að þeirra
þörfum. Unglingamóttaka er gott dæmi um slíka þjónustu.
Unglingar eru frábært fólk sem gaman er að vinna með og
ræða við.
Höfundur:
Starfar við ungbarnavernd og unglingamóttöku á heilsu-
gæslustöðinni Sólvangi í Hafnarfirði.
Situr í stjórn deildar heilsugæsluhjúkrunarfræðinga og er
fulltrúi þeirra í norrænu samstarfi (NoSB). Starfaði sem
deildarstjóri í skólahjúkrun í Reykjavík 1993-2000.
Eirberg ehf. | StórhöfSa 25 1110 Reykjavik | Sími 569 3100 | Fax 569 3101 | eirberg@eirberg.is |vAvw.eirberg.is
Tímarit hjúkrunarfræðinga ■ 4. tbl. 77. árg. 2001
281