Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.07.2004, Síða 12

Hvernig fer ígrundun fram?
Forsenda ígrundunar er að vera opinn, forvitinn og gagnrýninn
á eigin vinnu. Einstaklingurinn verður að geta greint á gagn-
rýninn hátt hugsanir sínar, athafnir og gerðir og geta útskýrt
þær og metið. Hann þarf að útbúa spurningar sem örva raun-
hæft sjálfsmat þannig að hann verði meðvitaður um sjálfan
sig og tilfinningar sínar og hve mikla þekkingu hann hefur
á ákveðnu viðfangsefni (Atkins og Murphy, 1993). Palmer
o.fl. (1994) telja að gott sjálfstraust sé mikilvægt og í raun
undirstaða þess að þora að skoða starf sitt. Igrundun krefst
líka orku, tíma og vilja og hafa margir fræðimenn fjallað um
tímaskort hjúkrunarfæðinga til að rýna í eigið starf (Platzer
o.fh, 2000a; Teekman, 2000). Stuðningur frá umhverfinu er
mikilvægur til að ígrundun blómstri (Ruth-Sahd, 2003) og
samstarfsfólk þarf að geta rætt reynslu sína án ótta við að vera
dæmt á neikvæðan hátt (Cotton, 2001).
Ekki er talið nægjanlega markvisst að ígrunda í huganum.
Johns (2002) staðhæfir að ígrundun verði einungis árang-
ursrík ef sá sem ígrundar fær leiðbeiningu og ákveðin viðmið
til að ígrunda eftir. Leiðbeining er nauðsynleg til að ýta við
hefðbundnum verkum og rótgrónum hugsunum en jafnframt
veita þeim er ígrundar stuðning. Viðmiðin eru notuð til að
spyrja mikilvægra spurninga sem ögra, greina og dýpka reynslu
viðkomandi. Hægt er að rýna í atvik með því að skrifa hjá sér
atburðarás þess og hugleiðingar í kringum atburðinn. Jasper
(1999) fann í rannsókn sinni að það að skrifa hjá sér hugsanir
og atburði, eða rýna í vinnu sína, þurfti að læra. Þátttakendum
í rannsókninni fannst þeir smám saman þróa með sér hæfni til
að greina og rýna í störf sín, jafnframt því að finna nýjar leiðir
til að takast á við erfið viðfangsefni. Samræður geta stuðlað að
ígrundun og örvað lærdóm, m.a. aukið hæfni einstaklings til að
skoða mál frá öðru sjónarhorni (Wong o.fl., 1997).
Hugmyndir fræðimanna um notagildi ígrundunar
Oft er eðli starfa hjúkrunarfræðinga þannig að ígrundunar
er þörf. 1 daglegu starfi með sjúklingum koma einatt upp
aðstæður sem ekki er hægt að sjá fyrir. Hjúkrunarfræðingar
fást við manneskjur sem hver og ein er sérstök, með sínar
þarfir og Ianganir. Því er ekki alltaf hægt að nota nákvæma
útfærslu á því sem álitið er rétt að nota þegar á reynir.
Hjúkrunarfræðingurinn verður að treysta á þekkingu sína
jafnframt því að nota innsæi sitt við hjúkrunina. ígrundun er
að mati Schön (1987) lykillinn að þróun innsæis og þar með
aukinni færni í starfi. ígrundun gefur færi á að safna í reynslu-
sjóð sem Johns (1998) heldur fram að geti verið forðabúr
hljóðrar þekkingar, en það er þekking eða vissa sem erfitt er
að færa í orð. Sumir álíta innsæi vera meðvitaða tjáningu eða
notkun á hljóðri þekkingu. ígrundun getur verið eins konar
gluggi sem hjúkrunarfræðingurinn getur horft í gegnum, á
Timarit hjúkrunarfræöinga 3. tbl. 80. árg. 2004
sjálfan sig, sinna sínum daglegu störfum. Rétt
er að taka fram að reynsla leiðir ekki sjálfkrafa
til ígrundunar og ígrundun í starfi hjúkrunar-
fræðinga krefst ákveðinnar þekkingar og siðfræði
og samhæfingu þessara þátta við starfið. Með
því að rýna í viðfangsefni og atburði sem ögra
og velta upp hugmyndum um siðferði, hæfni
og þekkingu geta hjúkrunarfræðingar betur gert
sér grein fyrir hvar úrbóta er þörf og sett sér ný
markmið út frá því (Johns, 1995; Paget, 2001;
Platzer o.fl., 2000b).
Hjúkrunarfræðingar geta með því að rýna í
vinnu sína borið saman rannsóknaniðurstöður
við klíníska vinnu og notfært sér þær við vinnu
sína (Johns, 2002). Til að geta byggt hjúkrun
enn frekar á rannsóknaniðurstöðum er mikilvægt
að hjúkrunarfræðingar temji sér að hugsa á gagn-
rýninn hátt um starf sitt (Walker og Redman,
1999). Nota má ígrundun til að sjá þróun sína í
starfi. Þá getur einstaklingurinn litið yfir skrif sín
á 6 mánaða tímabili og séð þróunina út frá þeim
markmiðum sem hann setti sér. Að skrifa hjá sér
atburði er talið gera þeim er það gera kleift að
verða áhorfendur að eigin lærdómsferli (Pierson,
1998). Einnig aðstoða skriftirnar hinn íhugla
geranda við að þróa með sér gagnrýna og grein-
andi hugsun. ígrundun meðan á athöfn stendur
dregur úr hættu á því að athöfnin verði fram-
kvæmd umhugsunarlaust. Hjúkrunarfræðingarnir
í rannsóknum Jasper (1999) og Wong o.fl.
(1997) sögðu ígrundun mjög mikilvæga til að
draga úr hættu á að dagleg viðfangsefni starfsins
yrðu vanabundin. Þá er sjónum beint að því
hvaða þýðingu viðfangsefnin hafa fyrir einstaka
sjúklinga. Niðurstöður rannsókna benda til þess
að hjúkrunarfræðingum finnist ígrundun hjálpa
þeim til að rýna beint á umönnun skjólstæðing-
anna og þannig bæta hjúkrun þeirra og með
atbeina ígrundunarinnar geta þeir greint styrk
sinn og veikleika í starfi (Fowler og Chevannes,
1998; Glaze, 2001; Wong o.fh, 1997). Talið er að
áhrif ígrundunar séu þau að hjúkrunarfræðingar
verði gagnrýnni á vinnu sína og dæmi síður og
það kemur skjólstæðingum þeirra til góða. Einnig
er talið að ávinningur af ígrundun sé mestur fyrir
hinn einstaka hjúkrunarfræðing og skjólstæðinga
hans en breyti ekki miklu fyrir hjúkrunina í heild
(Burton, 2000; Taylor, 1997).
10