Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2006, Page 58

Líta þarf á kynfræðsluna á heildrænni hátt þannig að hún nái til
foreldra og tengist kynheilbrigðisþjónustu unglinga. Til eru ýmis
hjálpargögn varðandi kynfræðslu í skólum. Má þar nefna alhliða
kynfræðsluefni sem nefnist Kynfræðsla lífsgildi og ákvarðanir
sem ætlað er til kennslu í efstu bekkjum grunnskólans (Forliti
o.fl., 1991). Bandarísku kynfræðsiusamtökin (SIECUS) hafa
gefið út leiðbeiningar um alhliða kynfræðslu sem til eru í
íslenskri þýðingu og þær geta nýst við útgáfu kynfræðsluefnis
(SIECUS, 1996).
Lokaorð
Margir ólíkir þættir geta haft áhrif á kynlífsheilbrigði unglínga.
Það gerist ekki aðeins erlendis að unglingar eru tældir til
kynferðislegra athafna með aðstoð netsins. Þörf er á því
að byggja upp kynferðislega heilbrigt samfélag og er mikið
starf óunnið hér á landi hvað það málefni varðar. Setja þarf
fram heildstæða skýra stefnu á þessu sviði þar sem meðal
annars er gert ráð fyrir að hrinda í framkvæmd forvarnahluta
laga frá 1975. Leggja þarf áherslu á kynfræðslu og þróun
kynheilbrigðisþjónustu og samþætta þetta tvennt. Ýmsar
rannsóknir þarf að vinna varðandi kynheilbrigðismál til að
byggja upp fræðslu og þjónustu á þessu sviði. Til að jákvæðari
umræða um kynheilbrigðismál geti átt sér stað í samfélaginu
er mikilvægt að upplýsingum um kynlífsheilbrigði sé komið
með reglubundnum hætti til margvíslegra fjölmiðla. Slíkar
upplýsingar geta gefið unglingum skýrari mynd af því hvað
heilbrigt kynlíf sé. Unglingar, sem eru að byrja að fóta sig á
þessari viðkvæmu og oft vandrötuðu braut, þurfa að átta sig
á þeim gildum sem þeir vilja leggja upp með í ferðalag sitt til
góðs kynferðisþroska. Með áherslu á kynlífsheilbrigði er verið
að styrkja jákvæða þætti kynlífs og stuðla að vellíðan fólks.
Heimildir
Allen, I. (1991). Family planning and pregnancy counselling projects for
young people. London: Policy Studies Institute.
Almenn hegningarlög nr. 19/1940.
Bender, S.S. (1999). Attitudes of lcelandic young people toward sexual and
reproductive health services. Family Planning Perspectives, 31(6), 294-
301.
Bender, S.S., Geirsson, R.T., og Kosunen, E. (2003). Trends iri teenage
fertility, abortion and pregancy rates in lceland compared with
other Nordic countries, 1976-99. Acta Obstetricia et Gynecologica
Scandinavica, 82(1), 38-47.
Bender, S.S. og Kosuen, E. (2005). Teenage contraceptive use in lceland: A
gender perspective. Public Health Nursing, 22(1), 17-26.
Coleman, E. (2002). Promoting sexual health and responsible sexual
behavior: An introduction. Journal ofSex Research, 39(1), 3-7.
Dæmdur fyrir kynferðisbrot (2005, 16. desember). Morgunblaðið, bls. 4.
Enhancing sexual wellbeing in Scotland. Sótt 16. apríl 2004 af http://www.
scotland.gov.uk/library5/health/eswsm-13.asp
Fay, J., og Yanoff, J.M. (2000). What are teens telling us about sex-
ual health? Results of the second annual youth conference of the
Pennsylvania coalition to prevent teen pregnancy. Journal of Sex
Education and Therapy, 25(2 og 3), 169-177.
Fishbein, M. (1943). Heilsurækt og mannamein. (Niels Dungal annaðist
útgáfuna). Reykjavík: Prentsmiðjan Hólar hf.
Forliti, J., Kapp, L., Naughton, S. og Young, L. (1991). Kynfræðsla, lifsgildi
og ákvarðanir [Human Sexuality, Values and Choices]. Sóley S. Bender
ritstýrði, Bogi Arnar Finnbogason þýddi. Reykjavík: Námsgagnastofnun.
(Upphaflega gefið út 1985).
Greenberg, J.S., Bruess, C.E., og Haffner, D.W. (2004). Exploring the
dimesnsions ofhuman sexuality. Boston: Jones and Bartlett Publishers.
Haffner, D. (1992/1993). Toward a new paradigm on sexual health. SIECUS
Report, 21(2), 26-30.
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið (2001). Heilbrigðisáætlun til ársins
2010. Reykjavík: Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið.
Kisker, E.E. (1985). Teenagers talk about sex, pregnancy and contraception.
Family Planning Perspectives, 77(2), 83-90.
Kulkoski, K., og Kilian, C. (1997). Sexual assault and body esteem.
Psychological Reports, 80(1), 347-350.
Lög um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla nr. 96/2000.
Lög um ráðgjöf og fræðslu varðandi kynlif og barneignir og um fóstureyðing-
ar og ófrjósemisaðgerðir nr. 25/1975.
Maltz, W. (1995). The Maltz hierarchy of sexual interaction. Journal on
Sexual Addiction and Compulsivity, 2(1), 5-18.
Misnotaður markhópur (2004, 17. mars). Morgunblaðið, bls. 17.
NGTF (National Guidelines Task Force) (1996). Guidelines for comprehensive
sexuality education (2. útg.). New York: SIECUS.
Office of the Surgeon General (2001). The Surgeon General's call to action
to promote sexual health and responsible sexuat behavior. Rockville,
Maryland: Office of the Surgeon General.
PAHO (Pan American Health Organization) og WHO (World Health
Organization) (2000). Promotion ofsexual health recommondations for
action. Guatemala: PAHO, WHO, WAS (World Association for Sexology).
Raine, T„ Minnis, A.M., og Padian, N.S. (2003). Determinants of
contraceptive method among young women at risk for unintended
pregnancy and sexually transmitted infections. Contraception, 68:19-25.
Rosenthal, D„ og Dowsett, G. (2000). The changing perceptions of sex and
sexuality. The Lancet, 356, 58.
SIECUS (Sexuality Information and Education Council of the United States).
(1996). Guideiines for Comprehensive Sexuality Education: Grades K
through 12. New York: SIECUS.
Sóley S. Bender (1990). Kynfræðsia. Fræðslu- og ráðgjafarstöð fyrir ungt
fólk. Skýrsla unnin fyrir Heilsuverndarstöð Reykjavíkur.
Sóley S. Bender, Anna G. Björnsdóttir, Guðbjörg E. Hermannnsdóttir,
Magnús R. Jónasson, Ragnheiður I. Bjarnadóttir og Þóra E.
Guðjónsdóttir (1999/2000). Skýrsla um fóstureyðingar og aðgengi að
getnaðarvörnum. Reykjavík: Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið.
http://www.heilbrigdisraduneyti.is/utgefid-efni//nr/1178.
Sóley S. Bender (2003). [Viðtöl við ungt fólk í rýnihópum um kynheil-
brigðismál]. Óútgefin gögn.
Sóttvarnalög nr. 19/1997.
Thelen, M.H., Sherman, M.D., og Borst, T.S. (1998). Fear of intimicay and
attachment among rape survivors. Behavior Modification, 22(1), 108-116.
Tolman, D.L., Striepe, M.I., og Harmon, T. (2003). Gender matters:
Constructing a model of adolescent sexual health. The Journal of Sex
Research, 40(1), 4-12.
Wang, B„ og Davidson, P. (2006). Sex, lies and videos in rural China: A
qualitative study of women's sexual debut and risky sexual behaVior. The
Journal of Sex Research, 43(3). 227-235.
World Health Organization (WHO) (2002). World Health Organization.
Characteristics of a sexually healthy society. Contemporary Sexuality,
36(8), 8.
56
Tímarit hjúkrunarfræöinga - 4. tbl. 82. árg. 2006