Tímarit um endurskoðun og reikningshald - 01.02.1976, Side 40

útfararverð. Þegar þessu viðhorfi er beitt
gagnvart afurðum, sem hafa orðið til í
fyrirtækinu, eru þær metnar sem sam-
tala upphafiegs inntaksverðs þeirra gæða,
sem til framleiðslunnar hefur verið varið.
Kenning Edwards og Bell um
gangverðsreikningsskil
Nú erum við í aðstöðu til að kynnast
hugmyndum um endurbætur á hefð-
bundnum reikningsskilum. Kenningu sína
settu þeir Edgar O. Edwards og Philip
W. Bell fram í ritinu The Theory and
Measurement of Business Income, sem út
kom árið 1961.* Þeir Edwards og Bell
lögðu til, að tekin yrði önnur staða í
tímavídd reglunnar um innleystar tekj-
ur, nefnilega að gæði skyldu metin á
inntaksgangi'erði í stað upphaflegs inn-
takskaupverðs. Með gangverði (current
cost/price) er átt við verð, sem ráðið
hefur á því tímabili eða þeim timamörk-
um, sem fjárhagsskýrsla er gerð fyrir. Að
því er varðar rekstrarreikninginn felur
þessi tillaga í sér, að notuð gæði verði,
án tillits til þess, hvenær þeirra var afl-
að, metin til gjalda á því verði, sem fyrir
slík gæði hefði orðið að gjalda, þegar
jreim var fórnað við öflun tekna.
Hægt er að afmarka fjóra hugsanlega
hluta (components) hagnaðar tímabils:
(A) Gengur rekstrarliagnaður (Current
Operating Profit). Mismunurinn á
*Edgar 0. Edwards og Philip W. Bell: The
Theory and Measurement of Business In-
come, University of California Press,
Berkeley. California, 1961.
söluvirði seldra vara og gengu
virði jieirra gæða, sem fólgin eru
í hinu selda eða m.ö.o. jaeim inn-
taksgæðum, sem tengd eru hinu
selda. (NB: Hér er ekki hirt um
að aðgreina fjármagnsgjöld frá
eiginlegum rekstrargjöldum).
(B) Innleysanlegur geymsluhagnaður
(Realizable Holding Gains). Sú
aukning, sem verður á tímabilinu
á gangverði fjármuna, sem fyrir-
tækið á út tímabilið. Þessi hagnað-
ur samanstendur af þremur liðum:
(1) Hagnaður, sem myndast og
er innleystur á viðkomandi tíma-
bili við beina sölu fjármunar, ]d. e.
a.s. sölu fjármunar í óbreyttu
formi frá því sem var við kaup
hans; (2) hagnaður, sem myndast
og er innleystur á viðkomandi
tímabili við notkun fjármunar í
framleiðslu afurða, sem eru seldar
á timabilinu; (3) hagnaður, sem
myndast á timabilinu, en hefur þó
ekki verið innleystur í lok þess.
(C) Geymsluliagnaður innleystur við
heina sölu (Holding Gains Rea-
lized Through Direct Sale). Mis-
munur á fengnu söluverði og (af-
skrifuðu) upphaflegu kaupverði
við óreglubundna sölu fjármuna.
Hér er átt við sölu fjármuna, sem
ekki fellur undir aðalverksvið fyr-
irtækisins, svo sem þegar iðnfyrir-
tæki selur notaða vél eða verð-
bréf. Þessi liður innifelur lið B (1)
að framan svo og hagnað, sem
hefur myndazt á fyrri timabilum,
38