Læknablaðið - 01.02.2017, Blaðsíða 7

LÆKNAblaðið 2017/103 63
R I T S T J Ó R N A R G R E I N
Þann 11. janúar síðastliðinn tók við völdum ný ríkisstjórn, sam-
stjórn Sjálfstæðisflokks, Viðreisnar og Bjartrar framtíðar. Nýr ráð-
herra heilbrigðismála er Óttar Proppé, þingmaður Bjartrar fram-
tíðar.
Í ársbyrjun 2016 rituðu nærri 87.000 kosningabærir Íslendingar
nafn sitt undir áskorunina „Endurreisum heilbrigðiskerfið“ sem Kári
Stefánsson læknir gekkst fyrir. Þar var þess krafist að 11% af vergri
landsframleiðslu yrði varið til heilbrigðismála, í stað þeirra 8,7%
sem nú fara til málaflokksins. Það er því ótvíræð krafa almennings
til stjórnvalda að auknu fjármagni sé varið til heilbrigðismála á
Íslandi.
Í aðdraganda kosninga var nokkur umfjöllun um heilbrigðis-
mál og allir stjórnmálaflokkar voru á einu máli um að efla þyrfti
heilbrigðiskerfið, jafnvel stórefla. Rætt var um að: endurreisa
þyrfti heilbrigðiskerfið, stytta biðlista, stórauka fjármuni til heil-
brigðisþjónustu og jafnvel gera hana gjaldfrjálsa, bæta þjónustu
við aldraða, framlög til heilbrigðismála yrðu 11% af vergri lands-
framleiðslu og lækka þyrfti lyfja- og sjúkrakostnað einstaklinga,
svo fátt eitt sé upp talið.
Þess vegna biðu margir í ofvæni eftir stefnuyfirlýsingu nýrr-
ar ríkisstjórnar.1 Óhætt er að segja að heilbrigðishluti stefnuyfir-
lýsingarinnar sé knappur, einungis 176 orð að lengd. Um margt
er farið almennum orðum og sum atriði ganga aftur lítt breytt
frá stefnuyfirlýsingum fyrri ríkisstjórna.2 Ýmsu ber vissulega að
fagna. Í stefnuyfirlýsingunni eru fjögur atriði sem ég tel vert að
vekja sérstaka athygli á:
• Stefnt skal að því að minnka greiðsluþátttöku einstaklinga í
heilbrigðisþjónustu.
• Uppbyggingu Landspítalans við Hringbraut verður hraðað
eins og kostur er og byggingu meðferðarkjarna lokið árið 2023.
• Aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu verður aukið.
• Sérstakt átak verður gert til að stytta biðtíma eftir þjónustu í
heilbrigðiskerfinu.
Greiðsluþátttaka sjúklinga hér á landi hefur árum saman verið
meiri en í nágrannalöndum okkar. Á Íslandi hafa sjúklingar þurft
að greiða um og yfir 18% af öllum heilbrigðisútgjöldum úr eigin
vasa en á flestum Norðurlandanna hefur þessi tala verið nær 15%.
Ennfremur má ekki gleyma mikilli umræðu á síðasta kjörtímabili
um mál einstakra sjúklinga, einkum sjúklinga með krabbamein,
sem lent hafa í hundruða þúsunda eða jafnvel milljóna króna út-
gjöldum í tengslum við veikindi sín. Slík útgjöld ofan á alvarleg
veikindi eru mikill baggi fyrir hvert meðalheimili. Það hefur verið
almennur vilji Íslendinga að lagfæra þetta og það starf var hafið á
síðasta kjörtímabili.
Unnið hefur verið að undirbúningi nýs Landspítala sleitulaust
í hálfan annan áratug og er óhætt að segja að margir séu orðnir
langeygir eftir nýjum spítala. Efnahagshrunið 2008 setti þáver-
andi hugmyndir í uppnám en strax árið 2009 var hafist handa við
hönnun á nýjum, minni og ódýrari byggingum. Síðan eru liðin 7
ár. Það er því gleðiefni að ný ríkisstjórn staðfesti áform fyrri stjórn-
enda heilbrigðismála um að flutt verði inn í nýjan spítala ekki síð-
ar en árið 2023. Til þess að svo geti orðið þurfa framkvæmdir að
hefjast skjótt.
Há sjálfsvígstíðni ungmenna á Íslandi hefur verið áhyggjuefni
um árabil og umræða um þetta vandamál farið vaxandi. Ný ríkis-
stjórn stefnir að því að auka aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu og
er sálfræðiþjónusta sérstaklega nefnd í þessu samhengi. Ekki þarf
síður að huga að meiri sérfræðiþjónustu geðlækna. Til þess að svo
geti orðið þarf að laða til starfa íslenska geðlækna sem lokið hafa
sérfræðinámi en eru búsettir erlendis. Það er afar mikilvægt að
þessi þáttur heilbrigðiskerfisins verði ekki útundan.
Í mörg ár hefur biðtími eftir tilteknum aðgerðum og læknis-
meðferðum verið of langur á Íslandi. Af og til hefur verið lagt
fjármagn í að stytta biðtíma eftir ákveðnum aðgerðum, svo sem
augnaðgerðum, bæklunaraðgerðum eða kransæðaþræðingum.
Því miður hefur biðtíminn viljað lengjast aftur að átaki loknu. Það
væri sérstakt fagnaðarefni ef ríkisstjórnin gæti unnið skipulega að
því að stytta biðtíma til lengri tíma. Í þessu sambandi má benda
á að nýlega opnuðust möguleikar fyrir sjúklinga að sækja læknis-
þjónustu út fyrir landsteinana ef biðtími fer upp fyrir skilgreind
viðmið Embættis landlæknis. Slík þjónusta erlendis yrði að mestu
leyti greidd af Sjúkratryggingum Íslands.
Í fyrirsögn þessarar ritstjórnargreinar er því varpað fram hvort
ný ríkisstjórn hyggist breyta um kúrs í heilbrigðismálum, móta
nýja stefnu í þessum mikilvæga málaflokki. Það eru vissulega
ágætir punktar í stefnuyfirlýsingu nýrrar ríkisstjórnar en það
væri ofmælt að tala um að ný stefna hefði verið mótuð. Þegar þessi
orð eru rituð hafa ríkisstjórn og nýr heilbrigðismálaráðherra setið
fáa daga að völdum. Það væri því ósanngjarnt að mæla eða dæma
verk þeirra strax. Framundan eru stór mál sem nýr ráðherra þarf
að kljást við. Læknar eru nú sem fyrr reiðubúnir til að veita stjórn-
völdum ráðgjöf um flest það sem að heilbrigðismálum lýtur.
Heimildir
1. Stefnuyfirlýsing ríkisstjórnar Sjálfstæðisflokks, Viðreisnar og Bjartrar framtíðar frá 10. jan-
úar 2017: stjornarrad.is/Stefnuyfirlysing/stefnuyfirlysing-rikisstjornar-sjalfstaedisflokksins-
-vidreisnar-og-bjartrar-framtidar
2. Stefnuyfirlýsing ríkisstjórnar Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks frá 22. maí 2013:
stjornarrad.is/Stefnuyfirlysing/nr/549
Ný ríkisstjórn ‒ ný stefna í heilbrigðismálum?
Þorbjörn Jónsson
sérfræðingur í ónæmisfræði
og blóðgjafarfræði
formaður Læknafélags Íslands
thorbjor@landspitali.is
New government, new health policy?
Þorbjörn Jónsson
MD, PhD, Consultant in Immunology
and Transfusion Medicine
Landspitali University Hospital, Reykjavík
https://doi.org/10.17992/lbl.2017.02.118
PORTFARMA
VERÐUR ALVOGEN
NÝTT ÚTLIT – SÖMU LYF