Dagblaðið Vísir - DV - 28.03.2018, Qupperneq 54

54 28. mars 2018tímavélin
Þ
að er til siðs í bandarískum
borgum að veita einstak-
lingum svokallaðan „lyk-
il að borginni“, oft vegna
starfa í góðgerðamálum. Detroit-
borg hefur veitt hetjum sínum
á borð við Stevie Wonder og Big
Sean heiðurinn og á hverju ári fær
jólasveinninn hann. Árið 1980 fékk
öllu minni hetja lykil að Detroit,
sjálfur Saddam Hussein. Ástæðan
er að í Detroit er stór rétttrúnað-
arsöfnuður sem inniheldur marga
kristna Íraka. Á þessum tíma var
söfnuðurinn stórskuldugur og ein-
ræðisherrann reiddi fram 250 þús-
und dollara til að hreinsa upp allar
skuldir. Til að þakka fyrir sig flaug
Jacob Yasso æðstiprestur til Bag-
hdad til að færa Hussein lykilinn.
Á þessum tíma ruggaði gjöfin hins
vegar engum bátum því Hussein
var var þá bandamaður Bandaríkj-
anna í deilunni við Íran. Í seinni
tíð vilja Detroit-búar sem minnst
af henni vita. n
Saddam Hussein
var hetja í Detroit
B
yggingaverkamenn í Hu-
anchaco í norður Perú
komu nýverið niður á forn-
an grafreit siðmenningar
sem nefndist Chimú. Fundist hafa
jarðneskar leifar 47 manns, þar af
12 barna, og líklegt þykir að fólk-
inu hafi verið fórnað í trúarathöfn.
Færðu fórnir til tunglsins,
sólarinnar og hafsins
Chimú-siðmenningin reis í
kringum árið 900 í norðvestur
hluta landsins. Höfuðborg ríkis-
ins hét Chan Chan og var stað-
sett nálægt núverandi þriðju fjöl-
mennustu borg Perú, Trujillo.
Chan Chan er nú á heimsminja-
skrá UNESCO. Þar bjó fólk sem
lifði á auðum sléttum við jaðar
Andesfjalla og stólaði því mikið
á fiskveiðar á Kyrrahafi. En land-
búnaður var einnig stór þáttur
og Chimú fólkið bjó yfir mikilli
tækni til að veita vatni á akra og
hélt lamadýr sem húsdýr. Tölu-
vert hefur fundist af einstökum
leir- og málmmunum Chimú-
menningarinnar.
Menningin lagðist undir lok
árið 1470 þegar Inka-keisarinn
Topa Inca Yupanqui lagði und-
ir sig svæðið. Hálfri öld síðar
komu Spánverjar til Perú, fyrstir
Evrópumanna.
Chimú-fólkið leit til tungls-
ins sem æðsta guðsins. Þeir köll-
uðu það Shi og töldu það öflugra
en sólina, eða Jiang, þar sem Shi
sást bæði á daginn og nóttunni.
Samkvæmt trú Chimú-fólks-
ins stjórnaði Shi bæði uppsker-
unni og veðrinu. Aðrir guðir voru
einnig tilbeðnir af Chimú-fólk-
inu, svo sem Nor (Mars), Ghisa
(jörðin) og Ni (hafið).
Öllum þessum guðum færði
Chimú-fólkið fórnir í von um
betri uppskeru og afla. Í sumum
tilfellum var guðunum færðar
litlar fórnir, svo sem maís eða leir.
Í stærri fórnum var dýrum slátr-
að. Stærstu fórnirnar voru mann-
fórnir, annaðhvort fullorðið fólk
eða börn.
Fjöldamorðið í Punta Lobos
Árið 1997 voru fornleifa-
fræðingar að rannsaka svæði við
strönd sem nefndist Punta Lobos
fyrir koparnámufyrirtæki þegar
þeir fundu líkamsleifar um 200
manna. Við rannsóknir á leifun-
um kom í ljós að þetta voru allt
saman karlmenn sem höfðu ver-
ið drepnir í kringum árið 1350,
að öllum líkindum í mannfórn.
Þetta voru sjómenn sem höfðu
verið bundnir með hendur fyr-
ir aftan bak og stungnir við við-
beinið í hjartastað. Mennirnir
voru fangar sem Chimú-stríðs-
menn höfðu handsamað þegar
strandlengjan við Punta Lobos
var sigruð og var þeim að öll-
um líkindum fórnað til guðsins
Ni fyrir betri sjávarafla. Líkin
höfðu ekki verið grafin heldur
látin veðrast á sandinum en voru
engu að síður mjög heilleg meira
en sex öldum síðar og enn þá hár
og neglur á sumum.
Einnig eru til vísbendingar
um að Chimú-fólkið hafi fórn-
að sínum eigin börnum til guð-
anna en þá grafið líkin eftir á.
Börn sem hafa fundist hafa ver-
ið á aldrinum fimm til fimmtán
ára gömul og með sömu áverka
og sjómennirnir í Punta Lobos,
stungusár við hjartastað. Sum
Vísbendingar um að hjörtun
hafi Verið rifin úr börnunum
Njósnari með fullt skip
af drukknum Finnum
Rannsóknir í Huanchaco
Í
stríði milli Rússa og
Japana árin 1904 til
1905 var njósnaran-
um Motojiro Akashi
falið að koma af stað
uppreisn í Finnlandi,
sem þá var hluti af rúss-
neska keisaraveldinu.
Akashi komst yfir gamalt
gufuskip í Stokkhólmi
og fyllti það af byssum,
skotfærum, sprengi-
efni og finnskum sjálf-
stæðissinnum. En skip-
ið hafði áður verið í eigu
vínsala og í því voru enn
hundruð lítra af áfengi.
Áhöfnin komst í vínið
og leiðangurinn var eitt
allsherjar klúður. Skip-
ið kom í land í Kaup-
mannahöfn og þar var
leiðtogi Finnanna næst-
um handsamaður við
að brjótast inn í tóbaks-
verslun. Þegar þeir
komust loks að strönd-
um Finnlands strand-
aði það og þá sá Akashi
það sem sinn besta leik
að yfirgefa skipið og
sprengja í tætlur. Motojiro Akashi
líkin bera þess merki að rifkass-
inn hafi verið opnaður og hjart-
að fjarlægt, væntanlega í trúar-
legum tilgangi. Árið 2011 fundu
fornleifafræðingar 42 barnalík
og hræ 76 lamadýra í bænum
Huanchaco, sama bæ og verka-
mennirnir fundu lík nýverið.
Nýbura fórnað
Fundurinn nú er af sama meiði
og fyrri fundir fórnarlamba
Chimú-fólksins. Við fyrstu sýn
virðast fórnarlömbin hafa ver-
ið stungin við hjartastað og rif-
beinin verið brotin til að taka
út hjörtun. Verkamennirnir,
sem voru að leggja vatnslagn-
ir á svæðinu, hættu samstundis
vinnu og létu fornleifafræðinga
vita en þegar voru rannsóknir
hafnar á nálægu svæði í haust.
Víctor Campana León, sem stýrir
rannsókninni, sagði við dagblað-
ið La república:
„Trúlega eru 12 af þeim börn.
Við höfum einnig
fundið nýbura sem
var fórnað. Þá höf-
um við einnig fund-
ið barn hér nálægt
sem var fórnað af
Virú-fólki (önn-
ur menning í Perú
fyrir komu Spán-
verja).“ Þá hafa
einnig fundist leif-
ar lamadýra nálægt
fundarstaðnum
sem talin eru hafa
verið drepin í fórn.
Borgarstjórinn José Ruiz Vega
hefur tekið húsnæði á leigu til
að hýsa jarðnesku leifarnar fyrir
rannsókn og hann hefur einnig
gefið í skyn að sérstöku safni ver-
ið komið á laggirnar. Hann segir:
„Þetta verður að varðveita. Hér er
þétt íbúðahverfi og framkvæmd-
ir í gangi. Fornleifafræðingar
munu bjarga þessum leifum og
svo verður svæðið hreinsað á eft-
ir.“ Framkvæmdir við vatns- og
skolplagnir verður að bíða þar til
verkefninu er lokið en það hef-
ur áhrif á um fimm þúsund íbúa
svæðisins. n