Læknablaðið - 01.02.2018, Blaðsíða 35

LÆKNAblaðið 2018/104 95
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
könnuðum myndun verndandi ónæmis
gegn pneumókokkassýkingum. Einnig
tókum við sermi úr börnum sem höfðu
verið bólusett og sprautuðum í mýs og
sýndum fram á að það verndaði mýsnar
gegn bæði lungnabólgu og blóðsýkingu
af völdum pneumókokka. Við bólusettum
þungaðar mýs til að athuga hvort mætti
vernda afkvæmin. Niðurstöðurnar voru
mjög jákvæðar. Bólusetning þungaðra
kvenna og verðandi mæðra hefur verið
mjög mikilvæg í þróunarlöndum og hefur
verið notuð til að vernda nýbura gegn stíf-
krampa, þar sem börnin smitast snemma,
áður en þau eru sjálf farin að mynda
ónæmissvar. Þetta hafði lítið verið prófað
gegn fjölsykruhjúpuðum bakteríum, en
eitt af því sem rannsóknir okkar leiddu í
ljós er að hægt er að nota bólusetningar
mæðra til að verja yngstu afkvæmin gegn
pneumókokkasýkingum.
Eftir þetta fór ég að rannsaka bólusetn-
ingar í gegnum slímhúð og bera árangur-
inn saman við bólusetningu með sprautu.
Best væri ef hægt að væri bólusetja hvern
einstakling aðeins einu sinni, helst í frum-
bernsku og gjarnan í gegnum slímhúð.
Það er yfirleitt ekki svo heldur þarf að gefa
marga skammta, nema þegar bólusett er
með lifandi veikluðum sýklum. Þessar
rannsóknir gáfu mjög skemmtilegar niður-
stöður og sýndu kosti slímhúðarbólusetn-
inga gegn öndunarfærasýkingum.“
Ónæmisglæðar sem bæta
ónæmissvörun nýbura
„Í upphafi þessarar aldar færði ég mig
yfir í að rannsaka ónæmiskerfi nýbura og
bólusetningar nýbura. Vandinn er sá að
því yngri sem börnin eru því verr svara
þau bólusetningum og rannsóknir okkar
hafa beinst að því að finna þá þætti sem
eru mest takmarkandi í ónæmiskerfi
nýbura og hvernig er hægt fá fram betri
ónæmissvörun. Eitt af því fyrsta sem við
gerðum var að bera saman áhrif bólusetn-
inga með stungu og í gegnum slímhúð
nefsins. Þá sáum við að ónæmiskerfi í
slímhúð þroskast fyrr, en það þarf hjálpar-
efni til að koma bóluefninu yfir slímhúð-
ina til ónæmiskerfisins í öndunarvegin-
um. Okkar vinna hefur því mikið beinst
að því að rannsaka hvaða hjálparefni má
nota til að koma bóluefninu yfir slímhúð
og hvaða þætti ónæmiskerfisins þau hafa
áhrif á. Rannsóknirnar sýndu að bólusetn-
ing með nefdropum gaf að minnsta kosti
jafngott verndandi ónæmi í nýburamúsum
og ef bólusett var með sprautu.
Vikugamlar mýs samsvara ágætlega
eins mánaðar gömlum börnum hvað
varðar þroska ónæmiskerfisins og þriggja
vikna mýs samsvara ungbörnum á aldrin-
um tveggja til tólf mánaða. Þetta er músa-
módelið sem við höfum notað fyrir ný-
bura og ungbörn. Við sýndum fyrst allra
fram á að með því að gefa nýburamúsum
ákveðinn ónæmisglæði með bóluefni,
„Mér finnst það nánast ófyrirgefanlegt þegar foreldrar neita að láta bólusetja börnin sín þar sem þau eru ekki einungis að setja sín eigin börn í hættu heldur líka önnur börn, einkum
þau yngstu sem eru ekki búin að mynda verndandi ónæmi,“ segir Ingileif Jónsdóttir prófessor í ónæmisfræði sem í lok síðasta árs hlaut verðlaun úr verðlaunasjóði Ásu Guðmunds-
dóttur Wright.