Morgunblaðið - 28.06.2018, Blaðsíða 28

28 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. JÚNÍ 2018
VIÐTAL
Erna Ýr Öldudóttir
ernayr@mbl.is
Í ljósi þess hvernig fyrirkomulag
valdframsals vegna samningsins um
Evrópska efnahagssvæðið (EES)
hefur þróast er það fyrirkomulag nú
ekki talið standast þær forsendur
sem byggt var á þegar valdframsal
vegna samningsins var talið sam-
rýmast íslensku stjórnarskránni.
Þetta er á meðal þess sem kemur
fram í lokaritgerð Alexöndru Bjark-
ar Adebyi í lögfræði við Háskólann í
Reykjavík (HR), sem ber yfirskrift-
ina „Fyrirkomulag valdframsals
vegna EES-samningsins“. Margrét
Einarsdóttir, dósent við lagadeild
HR, leiðbeindi við skrifin.
„Ég var aðeins byrjuð að rann-
saka og safna að mér heimildum
haustið 2017 þegar ég fékk hug-
myndina að ritgerðarefninu. Síðan
vann ég ritgerðina núna í vor og skil-
aði henni um miðjan maí 2018,“ segir
Alexandra Björk í svari við skriflegri
fyrirspurn Morgunblaðsins.
- Hvers vegna valdirðu þetta við-
fangsefni sem lokaritgerð?
„Ég fékk mikinn áhuga á Evrópu-
og stjórnskipunarrétti í laganáminu í
HR. Í fyrra var ég annars vegar í
áfanga um lagasetningu og hins veg-
ar um upptöku og innleiðingu EES-
réttar á Íslandi. Út frá námsefninu
fékk ég þá hugmynd að skrifa um
hvernig fyrirkomulagi valdframsals
hefur verið háttað með hliðsjón af
stjórnarskránni. Mér finnst þetta
sérstaklega merkilegt efni, þar sem
enginn alþjóðasamningur hefur haft
jafn mikil áhrif á íslenskt réttarfar
og EES-samningurinn, en hann
veitir Íslandi einstakt tækifæri og
aðgang að innri markaði Evrópu-
sambandsins (ESB).“
Vaxandi áhyggjur fræðimanna
- Hverjar eru helstu forsendur
ritgerðarinnar?
„Ég lagði í raun upp með að skoða
EES-samninginn frá upphafi og
þær forsendur sem lágu að baki því
að EFTA-ríkin samþykktu samn-
inginn og einnig þær forsendur og
þá túlkun stjórnarskrárinnar sem Al-
þingi byggði á þegar lögin um EES
voru samþykkt – en samningnum var
ekki ætlað að vera yfirþjóðlegs eðlis
með sama hætti og ESB. Með hlið-
sjón af því leitaðist ég eftir því að
skoða hvernig fyrirkomulagi vegna
valdframsals hefur verið háttað þeg-
ar EES-löggjöf hefur leitt til stjórn-
skipulegra álitamála. Mig langaði í
raun að draga skýrt fram hvort fyrri
forsendur stæðust, en það skiptir
máli að svona stór og mikilvægur
samningur byggi á traustum stoð-
um.“
- Hverjar eru helstu niðurstöður
lokaritgerðarinnar?
„Helst þær að samningurinn ber í
dag mörg einkenni þess að vera
yfirþjóðlegs eðlis. Þær forsendur og
þau sjónarmið sem byggt var á þeg-
ar valdframsal vegna EES-
samningsins var talið samrýmast
stjórnarskránni verða að teljast
matskennd og mörkin á túlkun
stjórnarskrárinnar óljós. Þegar
skoðað er hvernig fyrirkomulag
valdframsals vegna EES-samnings-
ins hefur þróast verður hann ekki
talinn standast þær forsendur sem
byggt var á þegar valdframsal
vegna samningsins var talið sam-
rýmast stjórnarskránni. Fræðimenn
hafa m.a. haft uppi varúðarorð um
þróunina og hefur þeim fjölgað í
gegnum tíðina.“
- Hver er að þínu mati áhugaverð-
asta niðurstaðan?
„Það vakti athygli mína hvernig
tekist hefur verið á við stjórn-
skipuleg álitamál hér á landi í
samanburði við Noreg, sem virðist
leitast eftir því í frekara mæli að
byggja valdframsal vegna EES-
samningsins á lögfestum réttar-
heimildum norsku stjórnarskrár-
innar.“
Stjórnskipuleg stoð ótraust
- Telurðu að þér hafi tekist að
draga fram mikilvæg álitaefni varð-
andi framsal valds og stjórnskipun?
„Já, ég tel ritgerðina draga sam-
an öll helstu sjónarmið og álitamál
varðandi framkvæmd EES-
samningsins allt frá árinu 1992 með
hliðsjón af Stjórnarskrá Íslands, og
hvernig fyrirkomulag valdframsals
vegna hans er háttað, þegar löggjöf
sem leiðir af EES-samningnum vek-
ur stjórnskipulegar spurningar.“
- Varðstu einhvers fleira vísari
sem vert væri að greina frá?
„Helst er það hversu mikla hags-
muni Ísland hefur af því EES-
samningnum sé fundin traust
stjórnskipuleg stoð. Án þess erum
við að takast á við síendurtekin
stjórnskipuleg vandamál við upp-
töku og innleiðingu á EES-löggjöf.“
Ritgerðin er lokuð fram að næstu
áramótum, þar sem hún er m.a.
unnin upp úr gögnum frá utanrík-
isráðuneytinu, sem ekki höfðu verið
birt við skil á ritgerðinni.
Forsenda valdframsals breytt
 Vísbending um að fyrirkomulag valdframsals byggðs á EES-samningnum sé að þróast í að verða
yfirþjóðlegt  Ekki lengur talið samrýmast stjórnarskrá  Lokaritgerð Alexöndru Bjarkar Adebyi
Ritgerð Alexandra skrifaði um
álitamál vegna valdframsals á
grundvelli EES-samningsins.
Evrópska efnahagssvæðið (EES) er sameiginlegt markaðssvæði 31 ríkis í
Evrópu sem komið var á með EES-samningnum sem tók formlega gildi 1.
janúar 1994, en lög um EES voru samþykkt á Alþingi 12. janúar 1993. Að-
ild að EES á ESB auk aðildarríkjanna 28, og EFTA-ríkin þrjú utan Sviss,
sem hafnaði aðild að samningnum í þjóðaratkvæðagreiðslu. EES-
samningurinn veitir EFTA-ríkjunum Íslandi, Liechtenstein og Noregi að-
gang að innri markaði ESB án þess að þau þurfi að gerast fullgildir með-
limir í sambandinu. Fjórfrelsið gildir á öllu svæðinu, en það felur í sér
frjáls vöru- og þjónustuviðskipti, frjálsa fjármagnsflutninga og sameigin-
legan vinnumarkað. Að auki kveður EES-samningurinn á um samvinnu
EES-ríkjanna á sviði félagsmála, jafnréttismála, neytendamála,
umhverfismála, menntamála, vísinda- og tæknimála o.fl.
Fjórfrelsið án aðildar að ESB
EVRÓPSKA EFNAHAGSSVÆÐIÐ VERÐUR BRÁÐUM 25 ÁRA
Skrán ing og a l l a r upp lýs ingar á www.nbk2018. is
Forráðstefna – 20 ára afmæl i ís lenska Barnahússins
NBK 2018 - Opnunarávarp Próf. E i leen Munro
Áhugaverðir aðal fyr i r lesarar frá Norður löndunum
Miki lvægar málstofur á ensku og skandinav ísku
> Ráðstefnupartý með „The Whales of Iceland“
Hvernig getum við tryggt gæði og
stuðlað að jafnrétti í barnavernd?
Norrænráðstefna
umvelferðbarna
5 . – 7. september 2018
H a r p a t ó n l i s t a r - o g r á ð s t e f n u h ú s R e y k j a v í k
Nýttu tækifærið til að kynnast
því nýjasta fráNorðurlöndunum í
velferðarmálumbarna. Haltumeð
okkur uppá tuttugu ára afmæli
íslenskaBarnahússins. Hlustaðu á
áhugaverða fyrirlestra frá Íslandi,
Noregi, Svíþjóð, Danmörku, Finnlandi,
FæreyjumogEnglandi. Taktu þátt í
málstofumþar semgefinn er tími til
umræðna og skoðanaskipta. Njóttu
þess að borða góðanmat og hitta fólk
á skemmtilegumstað. Skráðu þig
núna áNorræna ráðstefnu umvelferð
barna. Allir fyrirlestrar og flestar
málstofur verða á ensku.