Morgunblaðið - 28.06.2018, Blaðsíða 70

70 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. JÚNÍ 2018
Hér birtist upphaf fyrsta kafla bók-
arinnar.
Hálf-nakinn en huggandi fyrirliði
Ég gekk drullusvekktur upp stig-
ann á Radina-leikvanginum í Tampere
með fangið fullt af úlpum, upphitunar-
treyjum, vatnsbrúsum og fótbolta-
skóm, sem einhverjir höfðu gleymt við
varamannabekkinn. Eða skilið eftir í
svekkelsi, kannski
með hugann við
það að leggja
skóna á hilluna eft-
ir vonbrigðin, 1:0
tap gegn Finnum.
Ég var ekkert að
flýta mér, hafði
dundað mér við að
henda tómum
vatnsflöskum,
bananahýðum og límbandi í ruslið,
vildi skilja við varamannaskýlið eins og
við komum að því. Eftir tapleiki hef ég
sjaldnast áhuga á að tjá mig enda hef
ég ekkert að segja og leikmenn eru
þannig líka, flestir, held ég. Menn
verða að fá næði til að melta úrslitin og
velta vöngum yfir því hvað fór úrskeið-
is og hvernig á að svara krefjandi
spurningum blaðamanna.
Stiginn var brattur, búningsklefi ís-
lenska landsliðsins var á 2. hæð, sem
er fremur óvanalegt. Efst í stiganum
stóð fyrirliðinn, Aron Einar Gunn-
arsson, og hafði staðið þar dágóða
stund, ber að ofan, eftir að hafa skipst
á treyju við finnskan leikmann. Af
hverju stóð hann þarna einbeittur, allt
að því grimmur og lét engan bilbug á
sér finna? Það kom í ljós þegar ég
hafði lokið við að þramma upp síðustu
þrepin, þungstígur.
Aron faðmaði mig þéttingsfast og
sagði ákveðinn: „Við erum í þessu
saman. Við töpum saman og við
vinnum saman!“ Hann gekk síðan
rösklega inn í búningsklefann, eins og
hann væri algjörlega með næstu skref
á hreinu. Hann hafði faðmað leik-
mennina, þjálfarana og starfsmennina,
stappað stálinu í alla með sinni sterku,
þöglu nærveru og hlýju faðmlagi af því
það var leikur eftir þrjá daga á Íslandi,
gegn Úkraínu. Og auðvitað hafði hann
þakkað andstæðingunum fyrir með
traustu handtaki. Þrátt fyrir tapið var
enn ágætur möguleiki á því að komast
í úrslitakeppni HM í Rússlandi en veg-
urinn hafði þrengst.
Það er ástæða fyrir því að Aron er
fyrirliði. Hann er leiðtogi innan vallar
sem utan, algjörlega til fyrirmyndar,
vex við hverja raun og gefst ekki upp
fyrr en í fulla hnefana.
Hinar þöglu heilladísir
Liðlega fimmtán mínútum fyrir
þetta trausta en huggandi faðmlag
hafði dómarinn flautað til leiksloka.
Vonbrigðin leyndu sér ekki. Svekkj-
andi tap gegn Finnum sem áttu ekki
möguleika á að komast upp úr riðl-
inum. Var draumurinn um úrslita-
keppni HM í knattspyrnu að renna
okkur úr greipum? Skilur eitt skíta-
mark á milli lífs og dauða, gleði og
sorgar? Ætluðu leikmenn að bregðast
væntingum heillar þjóðar sem var
furðu lostin og áttavillt eftir óvænt
stjórnarslit meirihlutans á Alþingi? Á
hinum pólitíska vettvangi köstuðu
menn hnífum í bakið hver á öðrum til
að reyna að upphefja sjálfa sig en það
er gjörólíkt sameiningaranda lands-
liðsins. Hafa stjórnmálamenn aldrei
heyrt talað um liðsheild?
En aftur að Finnaleiknum. Alexand-
er Ring lét vaða á markið úr auka-
spyrnu á 8. mínútu af um tuttugu og
fimm metra færi. Sláin inn. Átti Hann-
es Halldórsson að verja? Hann gerði
sitt besta, eins og hann er þekktur fyr-
ir, en hefði þurft að svindla töluvert á
sínu horni til að eiga möguleika á að
bjarga marki.
Kannski var þetta karma. Heimir
þjálfari hefur nokkrum sinnum sagt að
þessi tapleikur hafi verið dýrmæt og
lærdómsrík reynsla sem hefur líklega
skilað sér inn í þrjá næstu sigurleiki.
Leikmenn Íslands virtust ráðvilltir í
upphafi leiks, ekki nógu hreyfanlegir
og ég fékk á tilfinninguna að þeir væru
að bíða eftir því að einhver annar tæki
af skarið. Íslenski neistinn, eldmóð-
urinn var ekki til staðar. Samt var
undirbúningur fyrir leikinn með hefð-
bundnum hætti og ógjörningur að geta
sér til um að þetta yrði einn af okkar
slökustu leikjum. En sú varð raunin.
Stundum smellur allt á augabragði en
annað slagið hökta menn í fyrsta eða
þriðja gír og róðurinn verður þungur.
Það er ekkert sjálfgefið þegar stilla
þarf saman fjölbreytta strengi en
tónninn hjá strákunum er yfirleitt
hreinn og tær.
Eftir að Ring skoraði sóttu okkar
leikmenn smátt og smátt í sig veðrið
og sköpuðu sér nokkur tilvalin mark-
tækifæri. En þetta kvöld var einhvern
veginn „stöngin-út“, ólíkt flestum öðr-
um leikjum Íslands því heilladísirnar
höfðu dansað í kringum leikmennina í
nokkur ár. Þær laðast reyndar oft að
þeim sem eru kærleiksríkir og hafa
unnið fyrir góðum úrslitum. Mánuðum
saman hafði eitthvað legið í loftinu,
einhverjir töfrar sem allir fundu fyrir
en enginn gat þreifað á eða útskýrt.
Hinar þöglu heilladísir voru alltum-
lykjandi en samt ósýnilegar og duttl-
ungafullar. Þær vildu vera með okkur í
liði.
Það hefði ekki verið ósanngjarnt
þótt Ísland hefði skorað mark eða
mörk í Tampere, en Finnar fengu líka
dauðafæri af því íslensku varnarmenn-
irnir urðu að taka áhættu. Við það gal-
opnaðist vörnin. Dagskipunin var að
henda fleiri leikmönnum framar á völl-
inn ef við þyrftum á því að halda og
það var gert.
Byrjunarmaður í heimsliði flott-
ustu leikmanna?
Okkar menn létu mótlætið, og eink-
um dómarann, fara í taugarnar á sér.
Tékkinn Pavel Královec, sem er
þekktur fyrir spjalda-gleði, las leikinn
illa, vildi sýna vald sitt og stóð undir
nafni. Hann gaf Íslendingum sex gul
spjöld, þessum prúðu drengjum sem
eru harðir í horn að taka, duglegir og
klókir en viðhafa ekki ruddaskap.
Því miður fékk sami leikmaðurinn
tvö gul spjöld og þar með rautt; Rúrik
Gíslason, nýkominn inná sem vara-
maður. Hann náði aðeins sautján mín-
útum, fékk að fjúka út af á 76. mínútu.
Gekk niðurlútur af velli. Rúrik var til-
tölulega nýstiginn upp úr meiðslum,
missti af EM 2016 af þeim sökum, fékk
nú langþráð tækifæri á stóra sviðinu
en lét kappið bera fegurðina ofurliði.
Þessi stórmyndarlegi leikmaður,
sjarmörinn, dökkbrúnn á hörund, með
tagl og augu sem bræða alla, konur
sem karla. Hann væri byrjunarliðs-
maður í landsliði flottustu fótbolta-
manna heims. En gæfi líklega ekki
kost á sér af því hann hefur öðrum
hnöppum að hneppa.
Rúrik braut klaufalega af sér í tví-
gang og fauk út af, okkur til sárra von-
brigða. Það hefði reyndar mátt sleppa
að gefa honum spjald fyrir seinna
brotið. Í svekkelsi augnabliksins, þeg-
ar dómarinn lyfti rauða spjaldinu, skil-
ur maður sjaldnast heildarmyndina,
hinn eina sanna tilgang leiksins og lífs-
ins sem fæstir átta sig á fyrr en það er
of seint að breyta rétt eða spóla til
baka.
Hugsanlega gerði þetta tap það að
verkum, eins og Heimir nefndi, að Ís-
land komst í úrslitakeppni HM 2018
með því að leggja næstu þrjár þjóðir
að velli; Úkraínu, Tyrkland og Kosóvó.
Er líklegt að við hefðum náð í níu stig
úr þeim leikjum ef við hefðum unnið
Finna í Tampere? Það veit enginn en
sigur í Finnlandi hefði getað haft áhrif
á hugarfarið í næsta leik, hugsanlega
hækkað stress-stuðulinn sem hefði
getað brugðið fæti fyrir leikmenn. Eða
hvað? Við höfum ekki áhuga á að sann-
reyna það. Aldrei. Ísland hefur stimpl-
að sig inn í Rússland með eftirminni-
legum hætti og það verður bjart og
létt yfir mannskapnum við Svartahafið
þar sem höfuðstöðvar liðsins verða.
Hinar óskrifuðu reglur klefans
Það ríkti dauðaþögn í búningsklef-
anum eftir tapleikinn í Tampere. Pirr-
andi, óþægileg þögn sem er erfitt að
rjúfa og í raun engin ástæða til. Menn
þurfa næði til að jafna sig eftir von-
brigði, ekki síst þegar þeir vita að þeir
geta gert betur. Þessi óbærilega þögn
skar í eyrun, varpaði okkur fjögur ár
aftur í tímann, til Króatíu. Þá féllum
við úr leik eftir umspil um að komast í
lokakeppni HM árið 2014. Við vorum í
dauðafæri eftir jafntefli á Íslandi en á
heimavelli misstu Króatar mann af
velli í fyrri hálfleik. Samt töpuðum við
2:0. Leikmenn felldu tár og sátu þöglir
í kaldranalegum búningsklefanum
fram eftir kvöldi, ísköldu nóvember-
kvöldi í Króatíu. Aldrei aftur þessa til-
finningu, takk fyrir. Aldrei aftur.
Þrátt fyrir þögnina í Finnlandi vissu
allir að við værum síður en svo úr leik.
Stöku leikmaður barði takkaskónum
hvað eftir annað í gólfið til að losa sig
við moldina, grasið og fá útrás. Nokkr-
ir höfðu drifið sig í sturtu því heitt vatn
er heilandi, fyrir sál og líkama. Það
getur verið gott að skola skúffelsið of-
an í niðurfallið. Sumir sátu lengi í sín-
um heimi, hreyfingarlausir, af því það
hentaði þeim. Og allir virtu friðhelgi
þeirra.
Reglur búningsklefans eru óskrif-
aðar en reynslumiklir menn eru með
þær á hreinu. Það er ákveðin kúnst að
vera inni í klefa bæði fyrir og eftir
leiki, sigurleiki eða töp. Það er ekki
sjálfgefið að vera aldrei fyrir neinum
en samt til staðar. Slíkt lærist aðeins af
langri reynslu en sumir komast aldrei
upp á lag með að umgangast afreks-
menn á viðkvæmum eða mikilvægum
augnablikum. Þess vegna er heppileg-
ast að takmarka aðgang að klefanum
og það hefur verið gert.
Andrúmsloftið fyrir leiki er áhuga-
vert, lævi blandið, án þess að hægt sé
að útskýra það til hlítar. Og vissulega
er það mismunandi með tilliti til mik-
ilvægi hvers leiks, hverjir eiga í hlut og
þar fram eftir götunum. Þó mætti líkja
stemningunni í klefanum við hvetjandi
tónlist sem öllum líður vel að hlusta á
en þegar „rangur“ einstaklingur kem-
ur í klefann er eins og takturinn trufl-
ist. Sumir gera sér ekki grein fyrir því
að þeir eru friðarspillar, jafnvel þótt
þeim gangi gott eitt til.
Leiðtogi innan vallar sem utan
Íslenska kraftaverkið: á bak við tjöldin heitir bók
eftir Þorgrím Þráinsson, þar sem hann gefur les-
anda kost á að skyggnast baksviðs hjá íslenska
landsliðinu og kynnast „strákunum okkar“ í sigr-
um og ósigrum, gleði þeirra og sorgum, hjátrú og
hefðum, fá innsýn í líf atvinnumannsins – og að-
ferðir þjálfaranna Lars Lagerbäcks og Heimis
Hallgrímssonar. Þorgrímur Þráinsson á að baki
langan knattspyrnuferil en hefur líka verið starfs-
maður landsliðsins í meira en áratug.
Ljósmynd/Hafliði Breiðfjörð/Fótbolti
Kraftaverk Aron Einar Gunnarsson fagnaði 2:1 sigri gegn Austurríki á EM 2016 með því að hlaupa að bróður sínum
Arnóri og taka sjálfsmynd með honum en Arnór er landsliðsmaður í handbolta.
Sími: 411 5000 • www.itr.is
Fyrir líkama og sál
Laugarnar í Reykjavík
Frá
morgnifyrir alla
fjölskylduna
í þínu
hverfi t i l kvölds