Skírnir - 01.04.2008, Page 23

fara eft ir. Hún hef ur líka eig i› minni: hún skil ur sjálfa sig sem var -
an lega í sög unni.18 fiess vegna lúta stofn an ir ákve›nu treg›u lög -
máli og vilja helst ekki taka breyt ing um, streit ast á móti fleim, ef
flær rísa ekki bein lín is gegn fleim.
Hvern ig horf ir nú hef› bund inn heim ur sögu ríkra stofn ana vi›
mark a›s hyggj unni? A› svo miklu leyti sem flessi heim ur stend ur í
vegi frjálsra vi› skipta, flá vill hún losa sig vi› hann. Og skapa allt
ö›ru vísi heim flar sem frelsi og frum kvæ›i fólks til a› búa til n‡ fyr -
ir tæki til a› fram lei›a og selja n‡j an varn ing er ekki heft af allskyns
hef› um, venj um og regl um sem vi› erum stö›ugt knú in til a› vir›a.
Hún vill losa sig úr vi›j um sög unn ar, byrja n‡tt líf flar sem vi› blasa
enda laust n‡ æv in t‡ri, n‡j ar áhætt ur sem krefj ast áræ›ni fólks sem
er frjálst til a› gera fla› sem hug ur fless stend ur til. „N‡ sköp un“
ver› ur lyk il or› i›, or› sem í sjálfu sér er öld ung is inn an tómt, en
gegn ir áró› urs hlut verki í anda ríkj andi hug mynda fræ›i.
Í sam ræmi vi› flessa hugs un er mark a›s hyggj an fólg in í flví a›
finna lei› ir til a› losa okk ur úr fjötr um fleirra stofn ana sem sett ar
hafa ver i› á lagg irn ar til a› halda utan um sam líf okk ar. Í flví skyni
beit ir hún a› fer› sem hef ur reynst svo ár ang urs rík í hin um vest -
ræna heimi a› fla› er mesta fur›a a› fljó› ríki séu flar enn vi› lí›i.19
menning og markaðshyggja 23skírnir
18 Saga fjöl skyldna sem mynda flókn ar ætt ir er gott dæmi um fletta. En all ar
stofn an ir, hvort sem flær eru mót a› ar me› form leg um e›a óform leg um hætti,
hafa flann eig in leika a› leit ast vi› a› skapa sér var an lega stö›u og fla› gera flær
me› flví a› hla›a á sig sögu, ef ég má or›a fla› svo. fiess vegna horf ir hver
stofn un jafn an til for tí› ar og vís ar stö›ugt í hef› ir og venj ur sem hafa skap ast
og öll um á a› vera skylt a› taka mi› af.
19 Í Hnatt væ› ing og flekk ing ar fljó› fé lag (sjá eink um 1. og 5. kafla) fjall ar Stef án
Ólafs son um áhrif auk inn ar mark a›svæ› ing ar á fljó› fé lag i› og hvern ig hún
stu›l ar a› flví a› veikja fljó› rík in, ekki síst and spæn is pen inga öfl un um: „Ríkj -
andi sjón ar mi› nú á dög um eru flau, a› rík is vald i› geti ein ung is a› litlu leyti
haft áhrif á flæ›i fjár magns. Sér hver sú stefna sem gæti haft áhrif á ar› semi fjár -
fest inga sé skil yrt af hags mun um fjár festa, svo sem vaxta stefna, skatta stefna og
stefna á svi›i fé lags- og um hverf is mála. Hugs un in er flá sú, a› stefna sem fel ur
í sér hættu á a› úr fjár fest ing um einka a› ila dragi, e›a flá a› fleir fl‡i vi› kom -
andi land me› fjár magn sitt, sé dæmd til a› ver›a stjórn völd um og um bjó› end -
um fleirra kostn a› ar söm […] Kapp hlaup i› um hylli fjár fest anna lei›i til minna
hlut verks rík is valds ins me› auk inni mark a›s- og einka væ› ingu, lægri skött um,
r‡r ari vel fer› ar for sjá, lak ari grunn ger› fljó› fé lags ins, aukn um ójöfn u›i, lægri
laun um og minna ör yggi í vinnu um hverf inu.“ Sjá bls. 88–89.