Saga - 2011, Blaðsíða 62

Mið- og Norður-Múlasýsla) auk hluta af Þingeyjarsýslunni. Athug -
uð var sala allra heimila á ullarvörum til kaupmanna; Hólms kaup -
manns 1762 og 1783, vopnafjarðarkaupmanns 1762 og 1786 og Reyðar -
fjarðarkaupmanns fyrir árið 1762.19
Það sem réð afmörkun þessara svæða voru verslunarsvæði ein-
okunarkaupmanna á seinni hluta 18. aldar. einnig var haft að leiðar-
ljósi að svæðin væru ólík hvað varðaði afkomumynstur, en þau voru
í grófum dráttum svokölluð fiskisvæði (Sv-svæðið) og land-
búnaðarsvæði (NA-svæðið).20 Að lokum hafði það áhrif á val land -
svæðanna að á Sv-svæðinu var stutt í embættismenn landsins og
höfuðstöðvar Innréttinganna og því tilefni til að skoða hvað slíkt
nábýli hefði að segja fyrir framleiðsluna. NA-svæðið var svo að
segja utan áhrifasvæðis Innréttinganna og framleiðslukerfis þeirra í
sveitum og varla var hægt að komast lengra frá æðstu valdamönn-
um landsins. Á hvoru svæði um sig bjuggu um 4000 manns þótt Sv-
svæðið væri landfræðilega töluvert minna. Með þessum athugun-
um var ætlunin að skoða hvað landsmenn gerðu við ull sína, ann-
ars vegar um 1760 og hins vegar upp úr 1780. var ullin flutt út
óunnin? var prjónað eða ofið úr henni, og þá hvað? var spunnið
garn flutt út og þá hvers konar garn? Svörum við þessum spurn-
ingum var ætlað að leiða í ljós hvort tilskipanir og aðgerðir yfirvalda
hafi haft áhrif á sjálfa ullarvöruframleiðsluna, hvort breytingar hafi
orðið í þá átt sem viðreisnarmenn vildu eða hvort eitthvað annað
hefði haft áhrif á framleiðsluna.
Ullarvöruframleiðsla á 18. öldinni snerti afar mörg svið sam-
félagsins. Landbúskapur var meginstoð afkomunnar og sauðfjár -
afurðir og fiskveiðar voru stofninn í útflutningsvörum landsins. yfir
vetrartímann vann stór hluti landsmanna við tóvinnu. Um skeið um
miðbik 18. aldar voru ullarafurðir svipaðar að verðmæti og fisk -
hrefna róbertsdóttir62
19 krambúðarbækur kaupmanna voru meginheimildirnar í þessu skyni. Færri
heimildir hafa varðveist frá konungsversluninni síðari en þeirri fyrri. Því var
ekki mögulegt að taka fyrir bækur frá nákvæmlega sama ári fyrir seinna tíma-
bilið, auk þess sem ekkert hafði varðveist af slíkum bókum frá Reyðarfjarðar -
kaupmanni.
20 Á tímabilinu fyrir 1776, þegar einn verslunartaxti var tekinn upp fyrir landið
allt, var misjafnt eftir höfnum hvort landaurareikningurinn byggðist á fiskiaf-
urðum eða landafurðum. Sjá nánar Jón J. Aðils, Einokunarverzlun Dana á Íslandi
1602–1787 (Reykjavík: Heimskringla 1971, 2. ljóspr. útg./1. útg. 1919), bls. 250–
251 og 259–261.
1-SagaVOR2011—NOTAGreinar_Sagahaust2004-NOTA5/4/111:12PMPage62