Saga - 2011, Blaðsíða 159

sumum tilfellum uppi kröfur um tilteknar rannsóknaráherslur eða
hagnýtingu niðurstaðna — hvort tveggja oft hugsað til [að] þjóna
hagsmunum sem koma vísindasamfélaginu lítið sem ekkert við og
hafði auk þess oft ómarkvissa tengingu við atvinnulífið. Þetta átti til
dæmis við í markáætlun Rannís [leturbr. MLM] frá 2009 en þar var
mjög rík áhersla [lögð] á að rannsóknir tengdust atvinnulífinu og
viðfangsefnum þess með einhverjum hætti.“16
Hér er farið mjög frjálslega með staðreyndir.17 Í fyrsta lagi er
Rannís ekki sjóður (sjá nánar um samkeppnissjóði að neðan). Í öðru
lagi starfaði kristnihátíðarsjóður, sem SGM vísar væntanlega til,
samkvæmt sérstökum lögum sem samþykkt voru á Alþingi snemma
árs 2001 (nr. 12/2001). Starfstími sjóðsins var fimm ár en hann var
stofnaður til að minnast þess að 1000 ár voru liðin frá því kristinn
siður var lögtekinn á Íslandi. Þessi sjóður hafði sérstaka stjórn og
Rannís (þá Rannsóknarráð Íslands) átti enga aðkomu að rekstri hans
eða umsýslu.18 Í þriðja lagi hefur mikið skolast til í frásögn SGM af
markáætlun. Mikilvægt er að átta sig á því að markáætlun er ekki
opinn samkeppnissjóður (eins og til að mynda Rannsóknasjóður og
Tækniþróunarsjóður), heldur er um að ræða mikilvæga leið fyrir
stjórnvöld til að samstilla og byggja upp árangursríkt starf á sviði
vísinda, tækni og nýsköpunar (stundum nefnt strategic programme á
ensku). Skilgreind eru markmið á tilteknum sviðum sem njóta tíma-
bundins forgangs að fjármagni á grundvelli vandaðra rannsókna-
áætlana. Reyndar eru skiptar skoðanir í vísindasamfélaginu um
ágæti aðgerða af þessu tagi. Ýmsir vilja til að mynda fremur beina
athugasemd við „dóm sögunnar“ 159
16 Sama heimild, neðanmálsgrein nr. 43, bls. 172.
17 Hér má líka nefna að það sem SGM kallar áherslur vísinda- og tækniráðs fyrir
2010 er í raun og veru hluti af stefnu ráðsins fyrir 2006–2009. Úthlutunarstefna
vísindanefndar vísinda- og tækniráðs fyrir Rannsóknasjóð er birt árlega aftan
við reglur sjóðsins. Reglurnar eru birtar eigi síðar en 6 vikum fyrir auglýstan
umsóknarfrest en hann var 1. október 2009 fyrir styrkárið 2010 (sem SGM
fjallar um í grein sinni). Það þýðir að reglurnar voru birtar um miðjan ágúst
2009 en þannig háttaði til að ný stefna vísinda- og tækniráðs fyrir 2010–2012
var ekki samþykkt fyrr en á fundi ráðsins í desember 2009. Í reglum Rann -
sóknasjóðs fyrir styrkárið segir enda: „Samþykkt í vísindanefnd vísinda- og
tækniráðs í ágúst 2008 til birtingar í heild sinni með úthlutunarreglum.“ Þetta
hefði hins vegar alveg mátt vera skýrara. „Rannsóknasjóður: Reglur og
leiðbeiningar fyrir styrkárið 2010“, bls. 12–14.
18 „kristnihátíðarsjóður tekur til starfa [fréttatilkynning]“. Sjá Vef. http://www.
forsaetisraduneyti.is/frettir/nr/95, skoðað í febrúar 2011.
1-SagaVOR2011—NOTAGreinar_Sagahaust2004-NOTA5/4/111:13PMPage159