Saga - 2011, Page 236

ingar hafi staðið á þessum stað — þ.e. undir Bessastaðastofu — fyrr en á 17.
öld eða í byrjun þeirrar átjándu (bls. 35). Þessi fullyrðing, sem Guðmundur
byggir á greiningu jarðlaga úr borkjarna, er að mínu mati í mótsögn við
sniðteikningar af sama svæði, þar sem ekki aðeins er getið um veggjartorf
heldur líka gólflög sem greinilega tilheyra mjög fornri búsetu á staðnum.
veggjartorf getur sannarlega dreifst um stærri svæði þegar mannvirki eru
sléttuð út, en gólflögin eru in situ og hljóta því að vera til merkis um hús
eldri en frá 17./18. öld beint undir Bessastaðastofu. Ég tel það mikinn galla
að engar aldursgreiningar eru til á þessum elstu minjum undir húsinu. einu
vísbendingar um aldur þeirra er landnámsgjóskan frá lokum 9. aldar sem
finnst í hreyfðu samhengi (torfi og gólfi) og sýnir að þessi mannvist er yngri
en frá 9. öld. viðarkolasýni sem tekin voru úr neðstu jarðlögunum (bls. 38)
hafa enn ekki verið aldursgreind og hlýtur það að vekja nokkra furðu.
Síðar árið 1987 hófst uppgröftur vestan við Bessastaðastofu (þ.e. á
hlaðinu fram við húsið) þegar framkvæmdir á aðkeyrslunni áttu að hefjast.
Líkt og undir stofunni sjálfri voru það minjar 18. aldar konungsgarðsins sem
réðu ríkjum. Hér komu í ljós gólflög suður- og norðurálmu konungsgarðs ins
frá öndverðri 18. öld, þ.e.a.s. sömu húsa og í ljós komu undir gólfi Bessa -
staðastofu, sem og leifar bindingsverkshúss sem byggt var árið 1721 fyrir
landfógeta og amtmann og tók við af konungsgarðinum. Þessar minjar eru
ekki síður afar brotakenndar og skýrist það fyrst og fremst af því að upp-
graftarsvæðið einskorðaðist að öllu leyti við framkvæmdasvæðið. Þess
vegna vantar ýmsar mikilvægar upplýsingar, svo sem um stærð mann-
virkja. Í norður- og suðurhluta uppgraftarsvæðisins voru grafnar holur
niður á óhreyfða jörð og sýndu þær, líkt og samskonar prufuholur undir
gólfum Bessastaðastofu, að mikil mannvist er undir 18. aldar minjunum
(bls. 74–77). Guðmundur minnist sérstaklega á eitt mannvistarlag í syðri
prufuholunni með töluverðu af stórgripabeinum, að mestu úr hrossum.
Þetta ruslalag, ef svo má kalla, er augljóslega frá því töluvert fyrir 1500, því
gjóskulag úr kötlu frá þeim tíma lá 50 cm ofar í sniðinu. Lagið var ekki
rannsakað ítarlega en beinum sem stóðu út úr sniði var bjargað. Afskornir
liðendar vöktu þar einkum athygli og túlkar Guðmundur þá sem svo að
leggirnir hafi verið notaðir sem smíðaefni. Þessi túlkun Guðmundar stend-
ur þó óútskýrð. Af hverju eru beinin ekki matvælaúrgangur og hvers vegna
lýsa afskurðirnir ekki slátrun eða bútun skrokka? kemst Guðmundur að
þessari niðurstöðu af þeirri ástæðu að beinin eru að megninu til hrossabein?
Byggir hann túlkun sína á því hvernig beinin eru tilskorin eða er hún bara
runnin úr hans eigin sjálfgefnu rökhyggju? ekki mun hún hafa komið til
vegna mikils fjölda gripa úr beini. Árið 1987 voru þeir aðeins þrír (nr. 798,
1176, 1226) og allir miklu yngri en beinahrúgan. Bandaríski dýrabeinafræð-
ingurinn Thomas McGovern virðist hafa litið á beinin og vitnar Guðmundur
í hann vegna eins afar athyglisverðs kjálkabeins úr hrossi með sérkennileg-
um tönnum. McGovern telur kjálkabeinið vera úr stóðhesti „sem hefur e.t.v.
ritdómar236
1-SagaVOR2011—NOTAGreinar_Sagahaust2004-NOTA5/4/111:13PMPage236