Jökull


Jökull - 01.06.2000, Blaðsíða 4

Jökull - 01.06.2000, Blaðsíða 4
Holocene eruptions within the Katla volcanic system, Holocene volcanism within the Katla volcanic sys- tem seems to fall into three categories (Larsen, 1994): 1) Explosive hydromagmatic basaltic eruptions on short volcanic fissures below the Mýrdalsjökull ice cap are the most common events of the Katla system. These usually occur within the caldera and during recent centuries have concentrated close to its east- ern boundary. These eruptions are accompanied by tephra fall and jökulhlaups (glacial floods), that since the 12th century have apparently followed the path of Kötlujökull onto Mýrdalssandur. They appear to be the typical Katla eruptions as far back as the record from soil-sections goes. The number of Holocene basaltic eruptions is unknown but may exceed 170. 2) Explosive silicic eruptions from vents below the ice cap, apparently within the caldera. They are ac- companied by tephra fall and probably by jökulhlaups as well. At least 12 eruptions are known from soil- sections in the surrounding area and several others are anticipated. These are the second most common erup- tions in the Katla system. 3) Predominantly effusive basaltic eruptions within the fissure swarm and along the margin of the central volcano. Most of these eruptions probably had an ex- plosive component as well in cases where the fissures reached below the ice cap. The longest fissures are up to 75 km long. Huge lava flows have accompanied some of these eruptions, which are the least common type of activity in the Katla system. In some eruptions of the first and third category a very minor component of silicic glass has been de- tected in the basaltic tephra, and fragments of light coloured rock are among the scant lithics in some tephra layers. Comprising much less than 1% of the erupted material in all known cases, these occurrences are considered too small to justify an additional cate- gory of “mixed” silicic and basaltic eruptions. Katla eruptions and/or jökulhlaups have been mentioned in documents since the 12th century and have been described in contemporary writings since the 16th century (Biskupa Sögur, 1858; Storm, 1888; Annálar 1400-1800, 1922-87; S.t.s. Ísl. IV, 1907-15; P. Sveinsson, 1919; G. Sveinsson, 1919; Jóhannsson, 1919). Several authors have described various as- pects of the Holocene explosive and effusive basaltic eruptions and their products (Thoroddsen, 1894; Rob- son, 1957; Thorarinsson, 1955, 1959, 1975, 1980; Jónsson, 1978; Jakobsson, 1979; Larsen, 1979, 1993, 1996; Einarsson et al., 1980; Miller, 1989; Zielin- ski et al., 1995; Guðmundsdóttir, 1998; Thordar- son, et al., in press). The jökulhlaups have been described in contemporary writings and treated by more recent authors (Thorarinsson, 1957; Rist, 1967; Haraldsson, 1981; Jónsson, 1982; Sigurðsson, 1988; Maizels, 1993; Björnsson, 1993; Larsen, 1993; Karls- son, 1994; Larsen and Ásbjörnsson, 1995; Tómasson, 1996). The Holocene silicic eruptions have only re- cently been studied (Ólafsson et al., 1984; Larsen, 1994; Larsen et al., in press; Newton, 1999). Rhyo- lites exposed as nunataks around the caldera rim and as pyroclastic flows outside the ice cap are thought to be of Late-glacial age (Jóhannesson et al., 1990; La- casse et al., 1995). Pre-Holocene eruptions have been treated by several authors (e.g. Lacasse et al., 1995) but are beyond the scope of this paper. In this paper, the characteristics of the three types of eruption will be summarized and their environmen- tal impact briefly evaluated. The main emphasis will be on the historical period (i.e. the last 1100 years). CHARACTERISTICS OF THE HOLOCENE VOLCANISM Explosive basaltic Katla (K) eruptions Typical Katla eruptions are explosive, hydromagmatic eruptions accompanied by often widespread tephra fall, lightning in the eruption cloud and enormous jökulhlaups consisting of meltwater, ice and volcanic debris. The only historically recorded volcanic prod- ucts consist of airfall tephra and water-transported de- bris. During the opening stages the Katla eruptions are subglacial, but apparently melt their way through the overlying  400 m thick ice cover in a matter of hours, if precursory earthquakes felt in nearby areas can be taken as a mark of the beginning of the erup- tions. The last Katla eruption to break through the ice and become subaerial occurred in 1918. It began on October 12 and lasted for about 3 weeks. JÖKULL No. 49 3
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.