Jökull - 01.06.2000, Blaðsíða 46

Surface and bedrock topography of Mýrdalsjökull
ið upp á svipuðum stað og 1823. Sigurjón Rist (1967a)
varpaði þó fram þeirri hugmynd að gosstöðvarnar
hefðu verið mun norðar, þar sem miðketillinn er suð-
vestan við Kötlukolla (3. og 4. mynd). Ljósmyndir
Kjartans Guðmundssonar, teknar frá Háubungu, sýna
hins vegar að gígurinn var ekki þar sem katlarnir eru
nú og því er hér lagt til að treysta lýsingum Gísla og
Guðgeirs, sjá 12. mynd. Hins vegar gæti lítið gos hafa
orðið í júní 1955 þar sem sigkatlarir eru. Þá hljóp
skyndilega undan tveimur syðstu kötlunum (Sigur-
jón Rist, 1967b) og Eysteinn Tryggvason (1960) setti
fram jarðskjálftagögn sem studdu þá tilgátu. Á þess-
um slóðum er 400 m þykkur ís og undir miðkatlinum
er 150 m djúp kvos en um 60 m hár hóll undir syðsta
katlinum.
Við gosið 1860 var ekki getið um fleiri en einn gíg.
Lítið hlaup kom þó undan Sólheimajökli (Magnús
Hákonarson, 1860), svo að einhver bráðnun varð vest-
arlega í eldstöðinni, þótt meginflóðið félli niður á
Mýrdalssand.
Lokaorð. Kortin af yfirborði og botni Mýrdals-
jökuls eru grunnur að margs konar rannsóknum í
jarðfræði, jöklafræði og vatnafræði. Auk þess að
lýsa flæði jökulsins nýtast þau til viðmiðunar á við-
brögðum hans við eldvirkni, jarðhita við botn og
loftslagsbreytingum. Lega vatnaskila undir Mýrdals-
jökli er metin af núverandi lögun jökulsins. Þar sem
líklegt er að við upphaf goss haldi bræðsluvatn frá
gosstöðvum áfram að renna um rásir sem fyrir eru
gæti mat á núverandi legu vatnaskila nýst við spár um
hvert jökulhlaup falli, bendi jarðhræringar til þess að
gos sé að brjótast upp undir jöklinum.
REFERENCES
Austmann, J. 1845. Kötluhlaupið árið 1823, tekið í augn-
sýn andspænis gjánni frá Mýrum í Álftaveri. Safn
til Sögu Íslands IV, 1907-1915. Kaupmannahöfn og
Reykjavík, 252-263.
Björnsson, F. 1970. Lega Kötlugjár. Jökull 20, 49.
Björnsson, H. 1978. Könnun á jöklum með rafsegulbylgj-
um (Radio echo sounding of temperate glaciers). Nátt-
úrufræðingurinn 47 (3-4),184-194.
Björnsson, H. 1988. Hydrology of ice caps in volcanic reg-
ions. Rit 45. Vísindafélag Íslendinga. 139 pp. 21 maps.
Einarsson, E.H., G. Larsen and S. Þórarinsson 1980. The
Sólheimar tephra layer and the Katla eruption of 1357.
Acta Naturalia Islandica, 28, 1-24.
Einarsson, P. 1977. Jarðskjálftar undir Vestmannaeyjum
og Mýrdalsjökli. (Earthquakes beneath Vestmannaeyj-
ar and Mýrdalsjökull). Ráðstefna Jarðfræðafélags Ís-
lands um íslenska jarðfræði, abstract, Reykjavík.
Einarsson, P. 1983. Abstract. XVIII General Assembly
IUGG Inter-Disciplinary Symposia, Hamburg.
Einarsson, P. 1991. Earthquakes and present-day tectonism
in Iceland. Tectonophysics 189, 261-279.
Einarsson, P., and S. Björnsson 1987. Jarðskjálftamæl-
ingar á Raunvísindastofnun Háskólans.(Monitoring of
earthquakes at the Science Institute, University of Ice-
land). In: Í hlutarins eðli. (Ed. Þorsteinn I. Sigfússon),
Menningarsjóður, Reykjavík. p. 251-278.
Einarsson, P. and B. Brandsdóttir 2000. Earthquakes in the
Mýrdalsjökull area, Iceland, 1978-1985: Seasonal cor-
relation and connection with volcanoes. Jökull 49, 59-
73.
Eyþórsson, J. 1945. Um Kötlugjá og Mýrdalsjökul. In
Icelandic with an English abstract. Náttúrufræðingur-
inn 15, 145-174
Grönvold, K., N. Óskarsson, S.J. Johnsen, H.B. Clausen,
C.U. Hammer, G. Bond and E. Bard 1995. Ash layers
from Iceland in the Greenland GRIP ice core correla-
ted with oceanic and land sediments. Earth Planet.
Sci. Lett. 135, 149-155.
Hannesson, P. 1934. Kötlugosið síðasta. (The latest Katla
eruption). Náttúrufræðingurinn 4 (1), 1-4.
Haraldsson, H. 1981. The Markarfljót sandur area, sout-
hern Iceland. Sedimentological, petrographical and
stratigraphical studies. Striae 15, 1-65.
Harrison, C.H. 1970: Reconstruction of subglacial reli-
ef from radio echo sounding records. Geophysics 6,
1099-1115.
Hákonarson, M. 1860. Katla. Íslendingur 1 (8), 61-62 and
(9), 67.
Hooke, R.L. 1984. On the role of mechanical energy in
maintaining subglacial water conduits at atmospheric
pressure. Journal of Glaciology 105, 180-187.
Iceland Geodetic Survey 1990. Maps 1812-I, 1812-II,
1912-III and 1912-IV. Reykjavík.
Jakobsson, S.P. 1979. Petrology of recent basalts of the Ea-
stern Volcanic Zone, Iceland. Acta Naturalia Islandica
26, 103 pp.
Jóhannesson, H., K. Sæmundsson and S. Jakobsson 1990.
Geological map of Iceland, sheet 6, South-Iceland.
JÖKULL No. 49 45