Jökull - 01.06.2000, Blaðsíða 94

Jöklarannsóknafélag Íslands
ar skilað sér á Öræfajökli en þar var árlagið 11.9 m á
þykkt.
7. Á Grímsfjalli settu leiðangursmenn upp nýja guf-
urafstöð til viðbótar þeirri sem fyrir var. Með því var
aflað viðbótarafls fyrir nýjan skjálftamæli Veðurstof-
unnar. Unnið var að öðrum undirbúningi fyrir upp-
setningu mælisins en áætlað er að hann verði kominn
í gagnið eftir vorferð á sumri komanda.
8. Leiðangurinn mældi jarðleiðni á sniðum milli
Köldukvíslarjökuls og Skálarfellsjökuls, en með þeim
mælingum verður hægt að ljúka gerð korts af jarð-
leiðni á Íslandi. Að því verki hefur verið unnið við
Háskóla Íslands undanfarin ár.
9. Veðurstöðvar Raunvísindastofnunar og Landsvirkj-
unar á Köldukvíslarjökli, Dyngjujökli og Brúarjökli
fengu heimsókn og nauðsynlegt viðhald.
Vorferð þessi gekk vel og fumlaust fyrir sig. Sá
kjarni jöklamanna sem nú stundar vorferðir er orð-
inn mjög reyndur og inniheldur sérfræðinga og hina
færustu handverksmenn sem sjaldan verður ráðafátt
þegar gera þarf við biluð tæki og halda mælingum
gangandi. Þessi reynsla jöklamanna er einn dýrasti
fjársjóður Jöklarannsóknafélagsins. Í þessari vorferð
og þeirri síðustu hefur verið safnað miklum gögn-
um um umbrotin haustið 1996 og afleiðingar þeirra.
Sérstök fjárveiting frá Alþingi til Raunvísindastofn-
unar Háskólans vegna rannsóknanna hefur greitt út-
lagðan kostnað að miklu leyti. Landsvirkjun lagði til
snjóbíl og ökumann og Vegagerðin styrkti félagið til
eldsneytiskaupa.
Sporðamælingar
Mæld var lega jökulsporða á um 50 stöðum síðastliðið
haust. Af þeim hopuðu 38, 6 gengu fram en 2 stóðu í
stað. Á undanförunum árum hefur jöklum sem fylgst
er með heldur fjölgað og í ár var hafist handa við að
mæla sporð Rjúpnabrekkujökuls. Af þeim jöklum sem
ganga fram má rekja framskrið þriggja til framhlaupa.
Þróun síðustu ára heldur því áfram og ef loftslag held-
ur áfram að hlýna og gróðurhúsaáhrif koma fram eins
og spáð er munu jöklar hverfa á næstu öldum. Þess
meiri ástæða er til að rannsaka þá nú - það verður ekki
gert síðar.
Jarðskjálftamælingar á Vatnajökli
Stórt verkefni var unnið á Vatnajökli síðastliðið sumar
til að kanna innviði eldstöðva í vestanverðum Vatna-
jökli, einkum til að kortleggja kvikuhólf sem þar er að
finna. Að verkefninu standa Raunvísindastofnun Há-
skólans, Háskólinn í Cambridge og Columbia Háskóli
í New York. Settir voru upp um 40 jarðskjálftamæl-
ar við Grímsvötn, Bárðarbungu, Gjálp og Skaftárkatla
og fylgst með jarðskjálftavirkninni. Verkið byrjaði
ekki vel þegar Bryndís Brandsdóttir, aðalskipuleggj-
andi og umsjónarmaður verkefnisins og Bill Menke
prófessor við Columbia Háskólann óku í bíl fram af
Grímsfjalli þann 13. maí í slæmu veðri. Óttast var
um afdrif þeirra Bryndísar og Bill allan daginn en
björgunarsveitir komust með harðfylgi á slysstaðinn
um kvöldið. Fundust þau bæði furðu lítið slösuð mið-
að við aðstæður og höfðu hafst við í tjaldi sem var í
bílflakinu. Frækileg björgun þeirra er gott dæmi um
snerpu og dug björgunarsveitanna íslensku. Þrátt fyrir
slysið tókst að koma verkefninu af stað og Bryndís lét
reyndar ekki deigan síga og var mætt aftur á Gríms-
fjall í júlímánuði og stjórnaði seinni hluta verkefnis-
ins. Jöklarannsóknafélagið styrkti rannsóknirnar með
eftirgjöf skálagjalda á Grímsfjalli.
Afkomumælingar
Unnar voru afkomumælingar víðsvegar um Vatnajök-
ul og á Langjökli á vegum Landsvirkjunar og Raun-
vísindastofnunar Háskólans. Hluti mælinganna á vest-
anverðum Vatnajökli var unnin í vorferð félagsins.
Orkustofnun fylgdist sem fyrr með afkomu á Hofs-
jökli og Þrándarjökli. Veturinn var snjóléttur og tekjur
jöklanna því litlar. Leysing var nokkur svo jöklar rýrn-
uðu þetta árið eins og síðustu árin.
Veðurathuganir á Vatnajökli
Landsvirkjun og Raunvísindastofnun ráku nokkrar
veðurstöðvar á Vatnajökli samhliða afkomumæling-
um. Háskólinn í Utrecht í Hollandi gerði samskon-
ar mælingar á Breiðamerkurjökli. Tilgangur þessara
mælinga er að rannsaka leysingu og hvernig hún er
háð veðurþáttum.
Rannsóknir í Öræfum og á Skeiðarársandi
Háskólinn í Leeds í Bretlandi vann nú eins og nokk-
ur undanfarin ár að rannsóknum á rennsli vatns við
JÖKULL No. 49 93