Jökull


Jökull - 01.06.2000, Blaðsíða 30

Jökull - 01.06.2000, Blaðsíða 30
Surface and bedrock topography of the Mýrdalsjökull ice cap, Iceland: The Katla caldera, eruption sites and routes of jökulhlaups Helgi Björnsson, Finnur Pálsson and Magnús T. Guðmundsson Science Institute, University of Iceland, Hagi, Hofsvallagata 53, IS-107 Reykjavík, Iceland Abstract – Radio echo soundings have revealed a large caldera beneath the Mýrdalsjökull ice cap. The caldera encircles an area of 100 km , is 600 to 750 m deep and its highest rims reach 1380 m a.s.l. Three major outlet glaciers have eroded 300 to 600 m deep breaches into the caldera rim. The northern part of the caldera floor, where an area of 25 km is below 800 m, is smoother and lies deeper than the southern part, which is character- ized by subglacial ridges and individual mounts rising from 750 m a.s.l. to about 1100 m. A number of ridges radiate out from the caldera, however, none toward south. One ridge strikes west toward the neighbouring volcano Eyjafjallajökull, and a second ridge strikes E from the eastern rim of the caldera. Ridges also radiate from the caldera rim toward NW, N, and NE. A linear depression, bounded by steep slopes, 200-250 m deep and 1.5 km wide, strikes NE toward the volcanic fissure Eldgjá. Twenty eruptions have been documented from the caldera during the last 1100 years, all causing catastrophic jökulhlaups. Over the last four centuries eruptions have occurred on single vents and volcanic fissures trending both E-W and S-N. We suggest that the largest eruption of the last millennium (1755 A.D.) took place on a several kilometers long fissure trending east from Goðabunga; and the eruptions of 1823 and 1918 on a northerly striking ridge from the eastern rim of Háa- bunga. At present, meltwater drains southeastward, down to Mýrdalssandur, from an area of 60 km within the caldera. All but two of the 20 recorded jökulhlaups in historical times have taken this path. An area of about 20 km within the caldera drains to the southwest, down to Sólheimasandur. Two jökulhlaups are known to have taken this route to the river Jökulsá á Sólheimasandi in historical times. A third route, northwestward into Fremri Emstruá and the Markarfljót river, was taken by a prehistoric jökulhlaup in 1600 B.P. Presently, geot- hermal activity is displayed by several small cauldrons, 0.5-1 km in diameter on the glacier surface. Meltwater accumulates beneath two or three of these cauldrons and is frequently drained in small jökulhlaups. INTRODUCTION The Mýrdalsjökull ice cap is the fourth largest glacier in Iceland, with a total area of 600 km . The glacier rises 1300-1500 m above the surrounding low- land (Figure 1), receives heavy winter precipitation, has high rates of summer melting and is thus drained by many rivers. Located at the southern tip of the propagating Eastern Volcanic Zone, the ice cap is underlain by a highly active central volcano contain- ing a large caldera. The caldera, together with a 80 km northeast-trending fissure swarm, comprise the Katla volcanic system (Jakobsson, 1979; Jóhannes- son et al., 1990). The volcanic system has been acti- ve over several hundred thousand years and the basal mountains consist of hyaloclastites from glacial per- iods (Robson, 1957; Jakobsson, 1979). The caldera subsidence may date from the Pleistocene (Sæmunds- son, 1982) and ash layers originating from the volcano have been identified in the GRIP ice core dating from 75,400 and 77,500 years B.P. (Grönvold et al., 1995). An eruption producing more than 10 km  of tephra in 12,000 years B.P. may have contributed to its formation (Lacasse et al., 1995; Sigurðsson et al., 1995). During the Holocene 150 to 200 eruptions may have taken place in the volcanic system both on short volcanic fissures and single vents (Larsen, JÖKULL No. 49 29
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.