Dagblaðið Vísir - DV - 11.01.2019, Blaðsíða 24

24 UMRÆÐA
Sandkorn
11. janúar 2018
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru
hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
Aðalnúmer: 512 7000
Auglýsingar: 512 7050
Ritstjórn: 512 7010
Útgáfufélag: Frjáls fjölmiðlun ehf. Stjórnarformaður: Sigurður G. Guðjónsson
Framkvæmdastjóri: Karl Garðarsson Aðalritstjóri og ábyrgðarmaður: Kristjón Kormákur Guðjónsson
Aðstoðarritstjóri: Einar Þór Sigurðsson Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur
Suðurlandsbraut 14
2. hæð
108 Reykjavík
FRÉTTASKOT
512 7070
ABENDING@DV.IS
Þeir eru hinar glötuðu sálir
M
ér skilst að austur á Litla­
Hrauni sé ástandið að
nálgast suðumark. Og
þar eru fleiri vondir hlut­
ir að gerast. Eiturlyfjaneyslan vex
og það er ekkert gert til að sporna
gegn henni. Það er ekkert gert
til þess að takast á við daglegt líf.
Sjónarmið dómsmálaráðherra og
fangelsismálastjóra virðist vera
einfalt: Þetta eru og verða glæpa­
menn.“
Þessi klausa er úr leiðara Hrafns
Jökulssonar í Alþýðublaðinu, 6.
mars árið 1996. Leiðara um baga­
legt ástand í fangelsismálum sem
Hrafn var kærður fyrir að birta
en hann hafði sigur fyrir dómi.
Tuttugu árum og tveimur betur
hefur lítið sem ekkert breyst. Á
aðeins tæpum þremur árum hafa
þrír fangar fyrirfarið sér í fangels­
um landsins. Á Kvíabryggju, fang­
elsinu á Akureyri og nú á Litla­
Hrauni. Við leyfum Hrafni að fá
orðið aftur.
„Á Litla­Hrauni fer hins vegar
fram stórfelld framleiðsla á
harðsoðnum glæpamönnum.
Óharðnaðir unglingar ganga í
akademíu síbrotamanna og vona
að einhvern tíma öðlist þeir sjálfir
doktorsnafnbót í glæpamennsku.
Sálfræðilegri eða félagslegri að­
stoð er ekki fyrir að fara nema
í mýflugumynd. Mér er sagt að
fangapresturinn geri sitt besta, en
hann má sín ekki mikils, af því að
hið opinbera lítur ekki á heimilis­
menn á Litla­Hrauni sem borgara
í samfélaginu. Þeir eru hinar glöt­
uðu sálir.“
Í dag er fólk með geðsjúkdóma
og fíknisjúkdóma vistað í fangels­
um landsins. Það er lítið amast við
því að fólk með þessa sjúkdóma
heyri undir dómsmálaráðuneytið
en ekki heilbrigðisráðuneytið.
Það er þegjandi samþykkt. Ekki
nóg með það þá eru algerlega
óviðunandi sálfræðimeðferðir og
geðlæknisþjónusta í boði.
Fyrir tveimur árum sagði Har­
aldur Erlendsson, geðlæknir á
Litla­Hrauni, starfi sínu í fangels­
inu lausu. Ástæðan var sú að hann
gat ekki einn sinnt öllum föngun­
um. Vandamálin þar inni voru
mörg og mismunandi. Fíkn, þung­
lyndi, persónuleikaröskun, kvíði,
athyglisbrestur og fleiri sjúkdómar.
Mikil sjálfsvígshætta og áhætta
á andlegum vandamálum tíföld
miðað við það sem gengur og ger­
ist úti í samfélaginu. Litla­Hraun
er ekki einsdæmi. Þegar fangi
svipti sig lífi í fangelsinu á Akureyri
vorið 2017 hafði sálfræðingur ekki
stigið þar inn fæti í tvö ár. Þetta er
gömul saga og ný. Helsta vanda­
málið er að þessir einstaklingar
eiga ekki að vera þarna inni heldur
á viðeigandi stofnunum og hljóta
viðeigandi meðferð.
Þessi harmur sem birtist okkur
fréttum um sjálfsvíg fanga er auð­
vitað aðeins angi af því allsherjar
klúðri sem íslensk geðheilbrigðis­
mál eru. Við sem samfélag erum
ítrekað að bregðast veiku fólki. Við
vitum öll innst inni að þessi mál
eru ekki í lagi, margoft hefur ver­
ið bent á þetta í fjölmiðlum, sam­
félagsmiðlum og annars staðar.
Það þarf að taka allt geðheil­
brigðiskerfið til gagngerrar endur­
skoðunar og dómskerfið samhliða
því. Veikt fólk á ekki heima í lok­
uðu rými með ofbeldismönnum,
nauðgurum og harðsvíruðum
glæpamönnum. Þangað til yfir­
völd skilja það mun ekki líða á
löngu þar til önnur harmafregn úr
fangelsum landsins birtist. n
Leiðari
Kristinn Haukur Guðnason
kristinn@dv.is
Maður áhrifa
Sævar Helgi Bragason, stjörnu­
áhugamaður Íslands númer
eitt, er heldur betur að sanna
sig sem maður áhrifa. Fyrir ári
stóð hann einn upp og mót­
mælti flugeldum, sem kom illa
við kaunin á mörgum. Ári síðar
stökk fjöldi fólks á vagninn og
sleppti því að kaupa flugelda.
Eða plöntuðu trjám til stuðn­
ings björgunarsveitunum eins
og Sævar mælti með.
Sævar hefur mikla innistæðu
hjá þjóðinni, einstaklega fróð­
ur, vel þokkaður og máli farinn.
Þar að auki hefur hann þann
einstaka hæfileika að fá fólk
til að fá áhuga á umhverfis­
málum. Hingað til hafa margir
talað fyrir daufum eyrum í
þeim málaflokki.
Óvíst er hvort Sævar hefði
áhuga á að beita sér með bein­
um hætti í stjórnmálastarfi
og þurfa þá að óhreinka sig
í þeim pytt. Þar myndi hann
hins vegar hafa mest áhrif og
myndu flokkarnir, sérstaklega
Vinstri græn, Samfylkingin og
Píratar bítast um að fá hann til
liðs við sig.
Ásgeir í Seðlabankann?
Skipunartími Más Guðmunds-
sonar seðlabankastjóra rennur
út á þessu ári og
líta margir hag­
fræðingar hýru
auga til embætt­
isins. Ólíklegt
þykir að nú­
verandi stjórn
ráði pólitískan
bankastjóra. Slíkt yrði einfald­
lega of eldfimt.
Einn af þeim sem hafa minnt á
sig í umræðunni er Ásgeir Jóns-
son, dósent við Háskóla Íslands.
Hefur hann meðal annars talað
fyrir því að Seðlabankinn og
Fjármálaeftirlitið yrðu sam­
einuð að nýju.
Skipun Ásgeirs gæti verið góð
lending fyrir stjórnarflokkana.
Hann þykir hneigjast til hægri
en hefur samt tengingar til
vinstri þar sem faðir hans, Jón
Bjarnason, var ráðherra Vinstri
grænna. Þar að auki er Ásgeir
lítt umdeildur.
Hvernig finnst þér Ófærð?Spurning vikunnar
„Bara mjög góð“
Bryndís Ríkharðsdóttir
„Fínt, góðir þættir“
Magnús Bjarnarsson
„Mjög skemmtilegt“
Anna Björk Jónsdóttir
„Ég horfði á fyrsta
þáttinn og nennti ekki að horfa
á meira“
Valdimar Johnsen
Æsingur vikunnar:
Manuela og
Æ
singur vikunnar að þessu
sinni varð út frá Instagram­
sögu Manuelu Óskar Harðar­
dóttur, fegurðardrottningar
og athafnakonu, á mánudaginn. Þar sagðist hún
ekki sátt við fylgjendur sína og sagði það „fáránlegt!“
að fylgja henni en ekki setja „like“ við myndina. Fjöl­
miðlar gripu þetta á lofti, þar á meðal Bleikt sem
notaði fyrirsögnina: „Manuela Ósk ósátt við glápara:
„Þetta er svo shitty.“
Fréttin, sem innihélt skjáskot af Instagram­síðu
Manuelu, vakti mikla athygli. Fyrir neðan mátti lesa
ótal athugasemdir, í flestum tilfellum var hæðst að
Manuelu og þeirri gerviþörf að fá „like“ á það sem er
deilt á samfélagsmiðlum. Allar grófar athugasemd­
ir um hana voru fjarlægðar en að lokum þurfti að
loka athugasemdakerfinu. Rúmum klukkutíma eftir
að fréttin birtist voru komnir brandarar um málið í
deilingu á samfélagsmiðlum.
Manuela brást illa við netníðinu og athugasemd­
unum. Í yfirlýsingu á Instagram sagði hún engan
eiga slíkt skilið og aðeins hefði verið um að ræða
„spjall“ við fylgjendur sína en ekki lesendur fjöl­
miðla. Yfirlýsingin var birt á Bleikt sama kvöld.
Daginn eftir, þriðjudag, var Manuela í viðtölum á
K100 og á FM957. Í viðtölunum þvertók hún fyrir
að leyfa „like“­um á samfélagsmiðlum að stjórna lífi
hennar og þetta hefði verið hugsað sem hugleiðing á
hennar eigin síðu. Fjallaði hún svo meira um málið á
Snapchat á þriðjudaginn.
Æsingurinn var að mestu leyti búinn eftir hádegi
á þriðjudag fyrir utan nokkra brandara á samfélags­
miðlum um sárindi við að fá ekki nógu mörg „like“
á færslur sínar. Það síðasta sem heyrðist af stóra
Manuelumálinu var í slúðurdálki Viðskiptablaðsins
sem kom út á fimmtudag, þar var fyrsta frétt máls­
ins reifuð í grófum dráttum og sagt að það væri ekki
alltaf sældarlíf að vera áhrifavaldur. n
Ari Brynjólfsson
ari@dv.is