Tímarit Máls og menningar - 01.09.2013, Síða 35

TMM 2013 · 3 35
Eggert Þór Bernharðsson
Notum albúmin
Hugleiðing um fjölskyldumyndir
Þegar ég var að slíta barnsskónum á Bergstaðastræti í Reykjavík á sjöunda
áratug 20. aldar var það oft gert til skemmtunar í fjölskylduboðum hjá
móðurömmu minni (f. 1902) og móðurafa (f. 1896) að skoða ljósmyndir
sem hann hafði tekið. Myndaalbúmum var ekki einungis flett heldur var
myndum stundum varpað á tjald eða vegg úr lítilli slædsvél, en afi minn
tók allmargar slædsmyndir. Sem barn og unglingur gaf ég myndasafninu
engan sérstakan gaum en fannst vissulega gaman að sjá ýmsar myndir og
heyra fólk segja frá tilefni myndatökunnar eða rifja upp fyrri tíð með hjálp
ljósmyndanna. Svo liðu árin. Afi hætti mikið til að taka ljósmyndir eftir
1970 en amma mín gerðist á sama tíma hinn mesti myndasmiður og festi á
filmu atburði í lífi fjölskyldunnar. Hún var sérstaklega iðinn ljósmyndari í
afmælum niðjanna, mundi alla afmælisdaga og lét sig aldrei vanta. Svo stóð
næstu tuttugu árin eða þar til hún lést níræð að aldri árið 1992 en þá hafði
hún verið ekkja í tólf ár. Á seinni árum gladdi hún afkomendur sína meðal
annars með því að færa þeim að gjöf ljósmyndaalbúm þar sem var að finna
nýjar og gamlar myndir tengdar viðkomandi einstaklingi í áratuganna rás.
Ég kunni vel að meta mína bók.
Í sagnfræðinámi mínu við Háskóla Íslands um og upp úr 1980 fékk
ég áhuga á sjónrænni miðlun og fór meðal annars að velta fyrir mér
notkun ljósmynda og gildi þeirra sem
sögulegra heimilda. Í rannsóknarverk-
efnum að loknu námi hef ég unnið
með ljósmyndir í tengslum við texta og
þau sagnfræðirit sem ég hef komið að
eru yfirleitt myndrík og áhersla lögð
á ljósmyndir ekki síður en textann.
Flestar myndirnar hafa verið fengnar
hjá opinberum ljósmyndasöfnum eða
atvinnuljósmyndurum. Ein bók sker
sig þó úr, sú er fjallar um braggalíf
í Reykjavík á árunum 1940–1970 og
kom fyrst út árið 2000. Í því riti skipta
ljósmyndir úr fórum fyrrum her-
Albúmin skoðuð í fjölskylduboði um
1970.