Tímarit Máls og menningar - 01.09.2013, Blaðsíða 30

Þ o r l e i f u r H a u k s s o n
30 TMM 2013 · 3
blómskrúð og gróska ríkir á Græneyju og Landinu í fjarskanum, en allt er
gróðurlaust, bert og dimmt þar sem riddarinn Kató ræður og ríkir. Ekki þarf
annað en nefna nafn hans, þá skelfur allt og blómin deyja. Í Bróðir minn
Ljónshjarta er náttúran ekki á sama hátt merkt öflum ills og góðs, enda
þótt naktir klettar Fjalls fornaldarfjallanna varði veginn að höll Þengils í
Karmanjaka. Snúður, sem alltaf hefur legið á sófa í eldhúsi, hefur ofurnæmt
auga fyrir náttúrunni í öllum sínum margvíslegu myndum, og hugarástand
hans sveiflast eftir því. Hann er sæll í sól og grósku en dapur og hræddur
við myrkrið og auðnina. Að þessu leyti aðskilur sagan sig frá ævintýrunum
gömlu, og þetta er einn af helstu kostum hennar. Snúður er svo bernskur,
fljóthuga og hrifnæmur að hann getur orðið gagntekinn af hamingju yfir
fallegri náttúru, jafnvel þótt hann sé í mikilli hættu staddur. Í fyrra dæminu
sem hér fer á eftir er hann fangi Veders og Kaders sem eru á leið með
hann inn í Þyrnirósadal, og í hinu síðara er hann á leið með Jónatan inn í
Karmanjaka til að reyna að frelsa Örvar úr Kötluhelli:
Himinninn logaði eins og rauðasti eldur og það bjarmaði um fjallatindana. Ekkert
eins fallegt, ekkert eins stórbrotið hafði ég séð á ævi minni. Og hefði ég ekki haft
Kader og svartan rassinn á hestinum hans beint fyrir framan mig held ég að ég hefi
hrópað af fögnuði. En nú gerði ég það ekki, nei, það gerði ég sannarlega ekki. (101)
Þetta var sannarlegur ævintýraskógur, þéttur og dimmur og þar var enginn ruddur
stígur. Maður varð bara að ríða beint inn á milli trjánna sem létu votar greinarnar
slást í andlit manns. En mér fannst það samt gaman. Allt þetta – að sjá sólargeislana
smjúga inn á milli greinanna og heyra fuglasönginn og finna lykt af regnvotum
trjám og votu grasi og hestum. Og allra mest gaman þótti mér að ferðast þarna með
Jónatan. (161)
Boðskapur bókarinnar er ef til vill orðaður skýrast í samtali bræðranna,
þar sem Jónatan er nýbúinn að sleppa dúfunni Biöncu yfir borgarmúrinn
í Þyrnirósadal fram hjá Þengilsmönnunum og vill ekki strax loka sig inni í
bælinu sínu heldur njóta náttúrunnar.
„Af því að mér þykir það gott,“ sagði Jónatan. „Af því að mér þykir vænt um þennan
dal í ljósaskiptunum. Og mér þykir gott að láta svalt loft leika um andlit mitt. Og
bjartar þyrnirósir sem ilma af sumri.“
„Sama segi ég,“ sagði ég.
„Og svo þykir mér vænt um blóm og gras og tré og engi og skóga og lítil falleg vötn,“
sagði Jónatan. „Og þegar sólin kemur upp og þegar sólin sest og þegar máninn skín og
stjörnurnar tindra og eitthvað fleira sem ég man ekki eftir í bili.“
„Það þykir mér líka vænt um,“ sagði ég.
„Öllum mönnum þykir vænt um þetta,“ sagði Jónatan. „Og ef þeir óska einskis
frekar, geturðu þá sagt mér hvers vegna þeir geta ekki fengið að njóta þess í friði og ró
án þess að einhver Þengill komi og eyðileggi allt?“(116–117)
Þengill getur ekki unnt fólkinu í Nangijala að lifa eins og það lifir. Og hann
þarfnast þræla. Fólkið í Þyrnirósadal er svelt og kúgað og óhamingjusamt og