Tímarit Máls og menningar - 01.09.2013, Blaðsíða 21

Í g r e i p u m m a n n æ t u n n a r
TMM 2013 · 3 21
gervingur offitu í textanum og hann bregst einmitt við öllu róti á tilfinn-
ingum með hugsunum um mat eða með áti. Þegar kynferðisleg misnotkun
á börnum á sér stað er valdbeitingunni oft haldið leyndri með því að telja
börnunum trú um að þau verði að halda öllu sem viðkemur hinu „sérstaka
sambandi“ leyndu. Níðingurinn telur barninu trú um að leyndarmálið
þeirra megi enginn annar vita um. Þegar afbrotamaðurinn er hluti af fjöl-
skyldu barnsins, eða tengdur því á annan hátt svo að það ber traust til hans,
er þögn þolandans tryggð á þennan hátt. Leyndarmálin verða svo til þess að
níðingarnir komast lengi upp með ódæði sín og geta misnotað fjölda barna
án þess að nokkur segi frá. Þegar afbrotamaðurinn er fjölskyldumeðlimur,
einsog er tilfellið í Leyndarmálinu, er ekki bara um kynferðislega misnotkun
að ræða heldur einnig um annað grundvallandi bann eða tabú sem eru
sifjaspell.
Systkinin í Leyndarmálinu eru ánægð með að eiga skemmtilegan pabba
„sem er alltaf heima að segja brandara“ einsog Hákon segir (bls. 65). Hins-
vegar afsakar það ekki hvernig hann misnotar vald sitt. Svar Siddu við lofi
bróðurins um pabba afhjúpar breytt viðhorf þeirra: „Fannst þér líka fyndið
þegar við þurftum að þrífa hakkavélina í kjallaranum?“ (bls. 65). Þannig er
því komið til skila að fullorðnir mega ekki misnota vald sitt yfir börnum og
láta þau gera eitthvað sem þau vilja ekki gera og eiga ekki að þurfa að gera:
Sum mæri má einfaldlega ekki stíga yfir.
Flóttaleiðir og mótþrói kvenpersóna
Hið líkamlega er fyrirferðarmikið í Leyndarmálinu en það er einnig hættu-
legt. Stór og dýrslegur líkami pabbans er fyrirferðarmestur í verkinu og
hann hótar í ofanálag að gleypa alla aðra. Í honum sameinast þættir sem
Warner segir að séu samtengdir: skepnuskapur/dýrseðli, mannát og erótík
(1995:302). Tvær persónur í textanum eru í áberandi andstöðu gagnvart
líkamleikanum, jafnvel væri hægt að segja að þær séu „aflíkamaðar“ eða
„aflíkami“ sig í bókinni. Þessar persónur eru mamman og Berta bleika.
Móðirin er andstæða hins líkamlega yfirþyrmandi föður. Sumir nágrann-
arnir halda að hún sé draugur; óáþreifanleg afturganga. „Ólíkamleiki“
hennar birtist einnig í starfi hennar sem símasölukona, þ.e. hún á sam-
skipti við fólk án þess að líkami hennar sé sýnilegur, með röddinni einni.
Mamman selur dót sem fólk þarf ekki á að halda, hún „[vinnur] við að selja
fólki drauma“ (bls. 15), enn eitt óáþreifanlegt fyrirbærið. Mamman er svo
næstum fjarverandi þegar hún vinnur, þó að hún sé heima: „Mjúk röddin í
mömmu [rennur] saman við stöðugan niðinn frá hraðbrautinni. [Systkinin
geta] auðveldlega gleymt því að hún [sé] heima“ (bls. 15).
Snemma í bókinni hættir mamma að búa til mat, lífsnauðsynlegan efnivið
fyrir líkama barna hennar og fer að kaupa tilbúinn mat. Þessi þróun helst í
hendur við græðgi föðurins í mannakjöt og afhjúpanir á afbrotum hans..