Tímarit Máls og menningar - 01.09.2013, Page 97

TMM 2013 · 3 97
Jenny Erpenbeck
Þrjár sögur
Þýðing: Bjarni Jónsson
Jenny Erpenbeck er þýskur rithöfundur, fædd í Austur-Þýskalandi árið 1967. Hún
kemur úr fjölskyldu rithöfunda og menntafólks en foreldrar hennar og amma og afi
fengust öll við skriftir af einhverju tagi. Að sögn höfundar var amma hennar sískrif-
andi og birtist hún í einni af bókum Erpenbeck sem kona sem ferðast um með ritvél.
Erpenbeck er einkum þekkt fyrir skáldverk sín en hún hefur einnig skrifað leikrit og
smásögur. Erpenbeck skrifar nóvellur, stuttar skáldsögur og kom sú fyrsta, Geschichte
vom alten Kind (Story of the Old Child, Portobello 2005), út árið 1999. Hún vakti strax
mikla athygli fyrir meitlað orðfærið og magnaðan stíl og þykir bókin með betri fyrstu
verkum höfundar.
Fyrstu tvær bækur Erpenbeck eru táknsögur sem í umfjöllun sinni um ungar
stúlkur varpa jafnframt ljósi á þjóð sem á sér dimma fortíð. Í þriðju bókinni, Heimsuch-
ung (Visitation), er aðalpersónan hús og lesandi kynnist íbúum þess og sögu hússins í
gegnum mismunandi tímabil í sögu Þýskalands. Bókin hlaut afbragðsviðtökur gagn-
rýnenda og lesanda. Þessar þrjár sögur eru úr bókinni Hlutir sem hverfa frá árinu 2009.
Miezel
Á leiðinni til Maríu, eða Miezel eins og hún er kölluð, verð ég að aka niður í
grófina þar sem vegstæðið er hvað lægst og kuldinn mestur; beygjan er kröpp
og að vetri til rennur bíllinn auðveldlega til, loks ek ég aftur upp úr grófinni,
tek hægri beygju við krána Kreuzwirt og held beinustu leið meðfram skóg-
inum sem Miezel átti þátt í að planta fyrir þrjátíu árum; á enginu í jaðri
skógarins sjást oft dádýr standa grafkyrr í skini bílljósanna eftir myrkur. En
nú er sól úti og tvær mannverur koma gangandi á móti mér: Þéttholda móðir
ásamt fullorðinni og jafn feitlaginni dóttur sinni, þær haldast í hendur.
Eftir að ég flutti aftur til Berlínar varð leiðin heim til Miezel mjög löng.
Skuggi hennar, boginn eins og hálfmáni, færist upp að móðuglerinu í stóru
útidyrunum. Svo lýkur María, kölluð Miezel, upp fyrir mér. Hún hefur
orðið sífellt grennri og veiklulegri með árunum. Hárið hefur hins vegar lítið
sem ekkert gránað. Hún er í pilsi og svuntu utan yfir og líkþornin valda
því að hún gengur um í inniskóm. „Verkur“, segir hún og brosir, „stöðugur
verkur!“; hún brosir og hristir höfuðið nánast í forundran, fætur hennar eru
beinaberir og það sama má segja um líkamann, ef hún rekur sig utan í blánar
húðin samstundis upp af því að Miezel er svo æðaber.