Heimsmynd - 15.01.1990, Blaðsíða 26

STOÐ 2 SACAN OLL
hlut Páls í Polaris. Mætti þá líta þannig á málið, að eigið fé
væri orðið neikvætt um 500 milljónir og við það bættist svo
rúmur milljarður í skuldir. Ekki væri nóg að laga eiginfjár-
stöðuna. Innan skamms yrði að koma til tvö hundruð millj-
ónir í reksturinn svo að hann stöðvaðist ekki. Þetta væru þær
skuldbindingar, sem ríkið væri að kaupa með yfirtöku hluta-
bréfa í Stöðinni.
Væri slíkur fjáraustur réttlætanlegur til þess eins að koma í
veg fyrir rekstrarstöðvun og gjaldþrot Stöðvarinnar, þegar
ljóst væri að koma mætti upp afþreyingarstöð fyrir brot af
þessu fé? Þá taldi Gunnlaugur hina „öruggu" tekjustofna
Stöðvarinnar stórlega ofmetna, það er áskriftir 45 þúsund
myndlyklaeigenda, sem menn telja að gefi um það bil 80 millj-
ónir á mánuði og auglýsingar
upp á 20 til 30 milljónir. Ríkis-
stjórnin hefur það að sjálf-
sögðu í hendi sér að gefa ríkis-
sjónvarpinu grænt ljós á að
hefja rekstur sjónvarpsrásar
tvö, afþreyingarrásar, sem það
hefur nú nýlega fengið leyfi út-
hlutað fyrir. En ef afþreyingar-
stöð (til dæmis helgarsjónvarp)
kostar ekki nema brot af því
sem það kostar að tryggja
rekstur Stöðvar 2 (og raunar
hefur þegar verið úthlutað
leyfi fyrir til Sýnar hf.) þá er
engin trygging fyrir því að Stöð
2 haldi sínum áskrifendum.
Askrifendastofninn gæti hrun-
ið. Ætti þá að kalla 45 þúsund
myndlykla goodwill eða eign-
arkvöð, þar sem Stöðin væri
skuldbundin til að halda uppi
metnaðarfullri dagskrárgerð
fyrir dvínandi áhorfendahóp?
Auglýsingatekjurnar væru
líka mikilli óvissu undirorpnar
vegna viðskiptahátta Stöðvar-
innar sjálfrar. Allir sem hefðu
litið á stöðuna hefðu hrokkið við þegar þeir sáu að greiddar
en óbirtar auglýsingar gætu numið stórum fjárhæðum og geng-
ið kaupum og sölum úti í bæ með miklum afföllum. Stöðin
væri þar með komin í hörkusamkeppni við sjálfa sig og gæti
ekki haldið uppi eðlilegu auglýsingaverði. Hér við bætist að
áhrifamiklar auglýsingastofur mundu standa að helgarsjón-
varpi Sýnar hf., ef af verður.
Þá var það mjög villandi að verið var að tala um hagnað af
Islenska sjónvarpsfélaginu á árinu 1989. Eðli málsins sam-
kvæmt eru reikningar Stöðvar 2 og Myndversins samstæður-
eikningar og, ef hægt er að sýna fram á einhvern hagnað Sjón-
varpsfélagsins, þá er hann búinn til með of lágum reikningum
Myndversins (Morgunblaðið telur tap þess vera um 60 millj-
ónir á síðastliðnu ári).
Gunnlaugur réð því ríkisstjórninni eindregið frá því að blanda
sér í þetta mál og afsagði að Þróunarfélagið kæmi nærri
því. Ráðherrarnir voru samt svo helteknir af þeirri meinloku
að stórhætta væri á að einhverjir pólitískt fjandsamlegir einlit-
ir skoðanahópar næðu tökum á þessu fyrirtæki, að þeir héldu
lengi áfram að kanna aðra
möguleika svo sem að Fram-
kvæmdasjóður kæmi inn í mál-
ið. Það sem að lokum bjargaði
ráðherrunum út úr málinu var
það, að sennilega hafa menn
verslunarbankamegin verið
haldnir sams konar pólitískri
blindu með öfugum formerkj-
um: Þeir töldu stórhættu stafa
af því að hér kæmi upp nánast annað ríkissjónvarp við hliðina
á hinu. Því til staðfestingar má nefna að einn heimildarmanna
okkar segir að bankaráðsmaðurinn Guðmundur H. Garðars-
son hafi verið brýndur af einum kollega sínum með því, að
hann yrði að gera það fyrir flokkinn að tryggja að Lífeyris-
sjóður verslunarmanna kæmi inn í þessi hlutabréfakaup. Guð-
mundur brást hins vegar þannig við því að ef ræða ætti málið á
þessum nótum væri hann farinn og hitt væri víst að Lífeyris-
sjóðurinn kæmi ekki þarna inn með svo mikið sem eyri.
Orðhagur maður orðaði þetta svo, að eftir á að hyggja hefði
þessi næturlanga samningalota verið slík kómidía, að helst
hefði minnt á það að blindur maður væri að leita að svörtum
ketti í myrkvuðu herbergi - sem kötturinn væri ekki í.
VERSLUNARBANKINN
UM ÁRAMÓT
Á undanförnum áratugum
hefur ný tegund fyrirtækja ver-
ið að ryðja sér til rúms erlendis
og síðustu árin hefur sú þróun
einnig hafist hér. Þetta eru fyr-
irtæki, sem ekki hafa miklar
fasteignir til að veðsetja fyrir
lánum, heldur byggja meira á
þeirri ímynd, sem þeim tekst
að skapa sér út á við, við-
skiptavild og jákvæðum sam-
starfsanda innan fyrirtækisins.
Slík fyrirtæki eru að sjálfsögðu
mjög viðkvæm og meiri áhætta
tekin með því að lána þeim en
fyrirtækjum, sem boðið geta
fram tryggingar sem gera má
ráð fyrir að haldi gildi sínu á
markaði að verulegu leyti
gegnum hvers kyns efnahags-
legar sveiflur.
En var Verslunarbankinn í
stakk búinn til að fylgja þeim
skilningi eftir? Fyrirtæki af
þessu tagi þurfa miklu ná-
kvæmara eftirlit og ekki er endilega víst að frumkvöðlarnir
séu bestu menn til að stjórna því og fjármálum þess. Tryggvi
Pálsson, bankastjóri telur bankann hafa staðið eðlilega að
þessum málum. Stöðin hafi byrjað með mjög lítið eigið fé og
fyrirsjáanlegt hafi verið að það tæki tíma að koma rekstri í
eðlilegt horf. Þegar 5. mars 1988 hafi bankastjórnin sett þak á
lán til Stöðvarinnar, þótt skuldin hafi óhjákvæmilega aukist
nokkuð síðan. Því má bæta við að það var að frumkvæði
Verslunarbankans. að Jón Sigurðsson, fyrrum framkvæmda-
stjóri Miklagarðs, var fenginn til að taka við fjármálastjórn
Stöðvarinnar 1. desember 1988. Aðspurður um reglur bankans
um hámark útlána til einstakra lántakenda og tryggingar fyrir
þeim lánum, sagðis Tryggvi bankastjóra hafa farið eftir þeim
reglum, sem í gildi voru. En vildi ekki gefa upp hvernig þær
reglur væru og vísaði á bankaeftirlitið.
Þórður Ólafsson í bankaeftirliti Seðlabankans vísaði um
þetta efni til þeirra lagagreina, sem í gildi voru á þessum tíma:
5. málsgrein 21. greinar laga um viðskiptabanka frá árinu
1985, sem hljóðar svo: „Bankaráð mótar stefnu bankans í
vaxtamálum. Bankaráð setur
og að fenginni umsögn banka-
stjórnar almennar reglur um
lánveitingar bankans, sem
sendar skulu bankaeftirlitinu".
Samkvæmt heimildum
HEIMSMYNDAR var greinin
svona almennt orðuð vegna
þess að við setningu laganna
náðist ekki samkomulag um að
Stöðvaimenn náðu að gera rammasamning við
NBC og fyrir lá „letter of intent“ sem gerði ráð fyrir
8 milljónum dala í áhættu- og hlutafé. Þegar átti að
skrifa undir kippti NBC skyndilega að sér hendinni.
26 HEIMSMYND