Heimsmynd - 15.01.1990, Blaðsíða 37

The WorldPaper
UMRÓT í AUSTUR-EVRÓPU
Mótmœlaskjalið átaldi forsetann fyrir
allt frá hrokafullum áœtlunum hans um
kerfisbundna eyðingu sveitaþorpa í nú-
verandi mynd til brota á mannrétt-
indaákvœðum stjórnarskrárinnar. Ár-
angurinn varð stofufangelsi á nýjaleik.
Brucan, og aðrir sem undirrituðu skjal-
ið, meðal þeirra stofnandi Kommún-
istaflokks Rúmeníu og fyrrverandi ut-
anríkisráðherra, hurfu almenningssjón-
um þar til snemma í desember, þegar
uppþotið varð í Timisoara sem hleypti
byltingunni af stað. Brucan var í stöð-
ugum yfirheyrslum - ein þeirra varði
næstum 24 klukkutíma - og gat ekki
tekið þátt í byltingunni persónulega fyrr
en öryggisverðirnir, sem gœttu hans,-
hurfu af verðinum til að berjast gegn
henni. Þegar hann var nokkrum dögum
síðar orðinn félagi í Þjóðbjörgunar-
nefndinni, var hann af hinum félögun-
um kallaður „snillingurinn að tjalda-
baki“.
Athafnir á tíma byltingarinnar og
væntingar um framtíðina
Utdráttur úr grein í Financial Times í
London frá 29. desember síðastliðnum:
23. desember: Þjóðbjörgunarnefndin
fluttist út úr vamarmálaráðuneytinu.
Við færðum okkur ekki úr einum stað í
annan nema í brynvörðum skriðdrek-
um. Og það var skotið á þessa skrið-
dreka með kerfisbundnum hætti - þeir
(Securitate, öryggissveitirnar) vissu að
við vorum innanborðs. Uppljóstrarar
voru alls staðar. Það var á laugardag
sem Ion Vlad bauð upp á samninga.
Hann bauð að Securitatesveitirnar
gengju til liðs við byltinguna. Ég var á
móti slíku samkomulagi; og mér tókst
að koma í veg fyrir það.
. . . Næsta meiriháttar ákvörðun, sem
við þurftum að taka, varðaði réttar-
höld yfir Ceausescuhjónunum. Við
töldum að þau yrðu rothögg og mundu
draga úr þeim kjark (Securitate). Það
var mjótt á mununum milli þeirra sem
vildu borgaraleg réttarhöld eftir nokkr-
ar vikur og hinna sem, eins og ég, vildu
herrétt strax. Við kusum það síðar-
nefnda. Undir þessum kringumstæðum
held ég að ekki hafi verið um neitt að
velja. Við óttuðumst yfirvofandi
árás . . . þetta var pólitísk ákvörðun.
Astandið var of tvísýnt til að við gæt-
um leyft okkur þann munað (borgara-
leg réttarhöld). Þetta var úrslitastund,
afdrifarík ákvörðun fyrir framgang
byltingarinnar.
Mánudagurinn 25. desember, þriðu-
dagurinn 26. desember: Þjóðbjörgun-
arnefndin, að meðtöldum fyrstu ráð-
herrum ríkisstjórnarinnar, flutti sig í
byggingu utanríkisráðuneytisins við
Sigurtorg . . . Þótt bardagar færu dvín-
andi innan borgarinnar lifðu nefndar-
menn í stöðugum ótta við morð úr
launsátri . . . Við munum áfram lifa
við óttann næstu mánuði.
Það er í örlögum (Kommúnista)
flokksins, sem sértækt eðli rúmensku
byltingarinnar er fólgið. Breytingar í
Rúmeníu áttu ekki rætur í endurbóta-
hreyfingu innan flokksins og þar fór
ekki fram nein innbyrðis barátta. Um-
skiptin voru árangur almennrar upp-
reisnar án pólitískrar forystu. Það var í
eldi þessarar fjöldahreyfingar sem hin
nýja forystusveit var hert. Flokkurinn
var utanveltu . . . Hann var allan tím-
ann aðgerðalaus áhorfandi - og þannig
ætlum við að hafa það framvegis.
. . . Framundan eru mjög erfið ár í
iðnaðinum. í heilan áratug fluttum við
ekki inn neina nýja tækni. Ceausescu
var haldinn rótgróinni andúð á þriðja
stigi iðnbyltingarinnar - tölvum, raf-
eindabúnaði, fjarskiptum . . . þetta var
skipulögð vanþróun.
Nefndin er auðvitað samsett úr lit-
rófi margvíslegra skoðana, en hún mun
halda saman fram að kosningum (boð-
aðar í apríl) ... Sú staðreynd að
Kommúnistaflokkurinn er búinn að
vera gefur okkur mikið svigrúm. Við
höfum gífurlega yfirburði að einu leyti
- ekkert sem við gerum getur verið
verra en það sem Ceausescu gerði.
(Varðandi nýju ríkisstjórnina): Hún
verður að byrja með dreifingu mat-
væla, rafmagns og gass. Þetta verður
að hafa forgang. Við verðum að sýna
augljósar og greinilegar umbætur í lífs-
kjörum fólksins. Við byggjum ekki
stóra loftkastala - öll áherslan verður á
grundvallarlífsnauðsynjum fólks og
óhagganlegri ákvörðun um úrbætur
strax.
. . . Við munum reyna að bæta
tengslin bæði við austur og vestur. Við
munum fá geysivíðtæka hjálp frá Gor-
batsjov. Það hefur verið gert alveg
ljóst. Hann á við eigin vandræði að
stríða en getur látið af hendi þá orku
sem við þurfum. Við viljum bæta sam-
bandið við Bandaríkin og vonumst til
að ná þar aftur bestu kjarasamningum í
viðskiptum. Við fáum hjálp frá Austur-
Evrópulöndunum - þótt Vestur-Þýska-
land verði mjög upptekið af málum
Austur-Þýskalands munum við leita til
Frakklands, Bretlands og Ítalíu.
Útdráttur úr grein í Boston Globe 3.
janúar 1990:
Inntak og markmið marxismans eru
úrelt. Allt verður að hugsa að nýju því
að flestar forsendur sem Marx gaf sér
eru ógildar. Hugtök eins og sósíalismi
og marxismi og fasismi hafa enga
merkingu nú. Við verðum að byrja allt
upp á nýtt. ♦
The WorldPaper features fresh perspectives from around the world on matters ofglobal concem,
appearing monthly in English, Spanish, Chinese orRussian editions in the following publications:
ASIA
China & the World Beijing
Economic Information Beijing
Mainichi Daily News Tokyo
Executive Hong Kong
Korea BusinessWorld Seoul
Business Review Bangkok
The Nation Lahore
Daily Observer Colombo
Business India Bombay
LATIN AMERICA
Novedades Mexico City
The News Mexico City
Actualidad Económica Sanjosé
Gerencia Guatemala City
Estrategia Bogotá
E1 Diario de Caracas Caracas
Daily Joumal Caracas
Cronista Comercial BuenosAires
La Epoca Santiago
Debate Lima
Hoy Quito
MIDDLE EAST
Cairo Today Egypt
USSR
New Times Moscoui
NORTH ATLANTIC
Heimsmynd Reykjavik
AFRICA
Business Lagos
g WoRLdTIMES 'r,
'TTRIBCNEMONDtAl.tT
T- TlEMPOMtJNDIAL *
President & Editor in Chief
Crocker Snow, Jr.
The WorldPaper / World Trnies Inc.
424 World Iteide Center, Boston MA 02210, USA
Tel: 617-439-5400 Telex: 6817273
Fax: 617-439-5415
thlume XII, Number 2 ® Copyright TOtrld Tlmes
HEIMSMYND 37