Heimsmynd - 01.03.1990, Síða 29

sjúklingnum haus né sporð. „Lækning"
hans gefur sjúklingnum ekki aftur heils-
una. heldur framlengir þjáningu hans og
kvöl og verður þess kannski valdandi að
hann hverfur úr þessum heimi viljalaus
og meðvitundarlaus, þræddur leiðslum
og leggjum um öll op líkamans. Sjúkling-
urinn getur ekki kvatt með fullri reisn og
endurminningar aðstandenda um síðustu
hérvistardaga hans verða sárar, óþægi-
legar og niðurlægjandi.
Þessi vandi vex stöðugt með auknum
tækniframförum og fram hjá honum
verður ekki sneitt: Möguleikar okkar á
því að halda hverjum líffræðilegum þætti
fyrir sig í eðlilegu ásigkomulagi aukast
stöðugt, en við verðum alltaf að skoða
hvaða tilgangi það þjóni fyrir líf einstakl-
ingsins sem heild og tilveru hans í hópi
þeirra ástvina og samferðamanna, sem
honum hafa tengst um æviskeiðið.
Hin latnesku einkunnarorð kvikmynd-
arinnar. „Bekkjarklíkan" sem er verið
að sýna hérna þessa dagana lýsa þessu
vel: Carpe diem, gríptu daginn og þá
ekki síður ef við látum niðurlag tilvitn-
unarinnar í Hóras fylgja með: quam min-
imum credula postero, því að þú skalt
sem minnsta trú hafa á morgundeginum,
vegna þess hvað hann er óviss. Það er
þetta sem er lykillinn að allri líkn: Að
gera hverja stund eins góða og hún getur
orðið - og í raun og veru er þetta, eins
og vel kom fram í myndinni, lykillinn að
lífinu sjálfu.
Sigurður hefur undanfarin ár unnið
mikið með krabbameinssjúklingum að
því að auðvelda þeim að horfast í augu
við dauðann, nálægan eða fjarlægan, lifa
lífinu svo lengi sem það hefur tilgang fyr-
ir sjúklinginn og aðra, og deyja í sínu
eðlilega umhverfi án innlagnar á stofnun,
ef unnt er.
Ég hef kannski
haft meiri áhuga á
einmitt þessu en
margir starfsbræður
mínir. Kannski er
þetta mín aðferð til
að yfirvinna minn
eigin ótta við dauð-
ann, sem ég á sam-
eiginlegan með öll-
um öðrum einstakl-
ingum. Mér finnst
mjög merkilegt
hvernig jafn náttúr-
legt fyrirbæri og
dauðinn er, það eina
örugga, sem fyrir öllum á að liggja, að
því skuli af samfélaginu ýtt inn á stofn-
anir, alveg eins og upphafi lífsins fæðing-
unni er ýtt þangað inn. Þannig verður
þessi óskiljanlegi, unaðslegi, og stundum
hræðilegi upphaf og endir lífsins fólki
framandi og enginn hefur lengur tíma til
að velta fyrir sér raunverulegum tilgangi
lífsins, sem er að viðhalda sér, fjölga sér
og deyja. Röksemdin fyrir þessu er auð-
vitað sú að einungis þar sé allt hægt að
gera sem í mannlegum mætti stendur til
að nýkviknað líf haldi velli og slokkn-
andi lífi sé við haldið með öllum tiltæk-
um ráðum. En menn hugsa oft ekki út í,
hvort ekki sé of mikið hægt að gera inni
á þessum stofnunum, þar sem andrúms-
loftið er gjarnan þrungið þeirri hugmynd
að viðhalda lífi, án tillits til þess hvernig
líf það er, öll hugsun
snýst um magn en
ekki gæði. Það er
þarna sem hættan er
á að líknin verði út-
undan hjá þeim,
sem binda huga sinn
við að lækna sjúk-
dóma, nærgætnin
gagnvart lífinu, upp-
hafi þess og endi.
Auðvitað verða
margir til að mót-
mæla þessu, því að
það þarf umbyltingu
hugarfarsins í þá átt
að líknin sé tekin fram yfir líf með þraut
og þjáningu.
Gæti eitthvað svipað átt sér stað hér
eins og í Bandaríkjunum, að aðstandend-
ur þurfi að leita til dómstóla til að fá
sjúkling á besta aldri, sem ekki hefur
komið til sjálfs sín um sex ára skeið, tek-
inn úr sambandi við lífgjafarvélar, sem
halda í honum lífi án meðvitundar?
Mér finnst það afar ólíklegt en ekki
útilokað. Samfélagið hér er eins og
Augnablikshvíld eftir erfiöa
HEIMSMYND 29