Heimsmynd - 01.03.1990, Side 39

The WorldPaper
ENGIR ÚVINIR- ENGIN VOPN
hún fengi samþykki þingsins, héldu
ýmsir þingmenn áfram ásökunum um að
samningurinn væri afsal amerískrar
tækniþekkingar til Japana sem gætu nýtt
sér hana í samkeppninni um borgaraleg-
Japanir beina viðskiptavit-
inu að auknum vömum
Búa sig undir að fylla eyðuna, sem bandarískt hervald skilur eftir sig
EFTIR JEAN-PIERRE LEHMANN
í Tókýó, Japan
Um leið og vestrænn hervarnaiðnaður
býr sig undir að smíða plóga úr sverðum
sínum á nýjum tímum friðar og fjárlag-
aniðurskurðar virðast Japanir stefna í
gagnstæða átt. Margvísleg áhrifaöfl virð-
ast nú hníga að einum ósi til að knýja
japanskan iðnað til hátæknirannsókna í
tengslum við hervarnir og þróun og
framleiðslu hergagna.
Japan
stígur nú ..
fram á
sjónarsviðið sem
efnahagslegt risaveldi á
heimsmælikvarða. Því fylgir
vaxandi tilfinning fyrir samábyrgð
á örlögum heimsins og nauðsynin á að
hafa getu til að verja viðskiptahagsmuni
sína og flutningaleiðir vegur æ þyngra á
metunum - sérstaklega þar sem fyrirsjá-
anlega mun draga úr hernaðarmætti
Bandaríkjanna á Asíu- og Kyrrahafs-
svæðinu. Þessa þróun verður einnig að
skoða í ljósi áframhaldandi óstöðug-
leika, Kína eftir Tiananmen blóðbaðið,
púðurtunnuna á Kóreuskaganum, end-
urteknar uppreisnir á Filippseyjum, ólgu
í Indókína og Burma og víðar.
Þessi utanaðkomandi öfl falla saman
við þá almennu samstöðu, sem orðið
hefur niðurstaða FSX-deilunnar (Fig-
hter Support Experimental) hjá jap-
önskum stjórnvöldum og kaupsýslu-
höldum, að kominn sé tími til að stefna
hratt til meira sjálfræðis í hernaðar-
tæknilegum efnum.
Þegar Japan hóf fyrst umræður
snemma á árinu 1986 um hönnun og
smíði eigin herþotu, FSX, mótmælti
Bandaríkjaþing og bar fyrir sig vaxandi
halla í viðskiptum landanna. Að lokum
féllst Japan á „samþróunaráætlun“,
þannig að FSX yrði byggð á US F-16,
með tæknilegum lagfæringum Japana,
enda gengju 40 prósent þróunarvinn-
unnar til bandaríska framleiðandans,
General Dynamics Corporation. Það
kaldhæðnislega við þetta er að eftir að
tillagan hafði verið sett fram, og þótt
Dr. Jean Pierre Lehmann er forstjóri Inter-
Matrix Japan, alþjóðlegs ráðgjafar fyrirtækis
í Bandaríkjunum, Evrópu og Asíu.
fyrirtæki hafa þegar aukið fjárfestingar
sínar í hergagnaframleiðslu og ný fyrir-
tæki sjá sér leik á borði að demba sér í
kapphlaupið, sérstaklega á tæknisvið-
um, sem eru hernaðarleg og borgaraleg
í senn, eins og þróun nýrra efna og
tæknitóla.
Með þessu er þó ekki þar með sagt að
japanskir skriðdrekar muni renna af
færiböndunum með sama hraða og
Toyoturnar, eða að japanskar orrustu-
flugvélar muni gera ameríska og evr-
ópska framleiðendur að iðnaðarlegum
fornleifafræðingum. Og það er nokkurn
veginn víst að innan fyrirsjáanlegs tíma
ar flugsamgöngur. Aftur á móti kom
fram urgur í Japan yfir aðgangi Banda-
ríkjamanna að þeirra eigin tækni. Aðilar
náðu loks samkomulagi um helstu atriði
þessarar deilu í síðasta mánuði og nú er
reiknað með að verkefninu verði haldið
fram eins og til stóð.
Svo að talað sé hreint út, þá hefur
FSX-málið - ásamt því að Bandaríkja-
þing lýsti Japani ósanngjarna viðskipta-
aðila og hellti þannig olíu á eld „Japans-
níðsins“ í Bandaríkjunum - hleypt nýj-
um æsingi í umræðurnar í Japan um
hversu ábyggilegur bandamaður Banda-
ríkin séu.
Litið er á hervarnirnar sem svið sem
fært geti iðnaðinum aukagetu (það er,
tækni í varnargeiranum sé hægt að yfir-
færa til borgaralega framleiðslugeirans).
Hefðbundnir vopnaframleiðendur,
þungaiðnaðurinn og stærri rafeindaiðn-
muni Japanir ekki leita inngöngu í
kjarnorkuklúbbinn. Hins vegar er lík-
legt að smám saman verði aflétt því
vopnasölubanni, sem Japanir settu á
sjálfa sig. Einnig að slíkar japanskar
stjórnunareigindir eins og strangt gæða-
eftirlit, stundvís afgreiðsla, samráð og
samvinna milli stjórnar og starfsliðs og
fjárfestingaráætlanir sem taka af við-
skiptalegum hagnaði langt fram í tím-
ann, eigi eftir að auka samkeppnishæfni
sína enn í þjónustu hervarnaiðnaðarins.
Kraftmikill japanskur hergagnaiðnað-
ur á tíunda áratugnum virðist óumflýj-
anlegur. Hvort hann tekur á sig form
skefjalausrar viðskiptasamkeppni eða
tæknilegrar og iðnaðarlegrar samvinnu
veltur áreiðanlega eins mikið ef ekki
meira á stefnu vestrænna stjórnvalda og
iðnaðarsamsteypa og á Japönum sjálf-
um.#
Flugtak til verndar fjarfestingum
fjarri fósturjarðar ströndum . . .
HEIMSMYND 39