Heimsmynd - 01.03.1990, Qupperneq 42

The WorldPaper
EWGIR ÚVINIR - ENGIN VOPN
Gárur umbóta ná til
Mið-Austurlanda
Spenna slaknar er risaveldi draga úr afskiptum
EFTIR HESH KESTIN
í Tel Avív, Israel
Annað árið í röð hefur Intifadah, upp-
reisn Palestínuaraba haldið ísraelska
hernum uppteknum. Hvers vegna hafa
þá hefðbundnir óvinir ísraels ekki búist
til stríðs? Hvers vegna hafa Arafat og
frelsishreyfing Palestínu opinberlega af-
neitað hryðjuverkum? Og hvers vegna
er Israel á hægri en ósveigjanlegri leið til
sátta við Palestínumenn? í leit að svari
skulum við fletta upp í sögubókum
næstu aldar.
Við finnum það undir „G“.
Pótt afrek Mikhails Gorbatsjevs í
þágu friðar í Mið-Austurlöndum hafi
ekki vakið mikla eftirtekt kann svo að
fara að þær verði miklu varanlegri en
það lýðræði sem valdatíð hans hefur
Hesh Kestin, fyrrverandi ritstjóri ísraelska
dagblaðsins Pjóðin, er nú blaðamaður í Isra-
el.
vakið í Austur-Evrópu og verið hefur
stanslaust fréttaefni í heilt ár.
Til að geta komið smjöri til Moskvu
og Leningrad hefur Gorbatsjev neyðst
til að loka fyrir framboð af byssum til
arabalandanna. Þau samsöfnuðu áhrif,
sem þetta hefur haft, eru kannski ekki
spennandi sjónvarpsefni, en eru komin
vel á veg að gera óvirka hættulegustu
tímasprengju jarðkringlunnar.
PLO, sem einu sinni gat reitt sig á
örlæti Sovétríkjanna, gerir ráð fyrir 42
milljón dollara halla á nýlegri fjárhags-
áætlun sinni fyrir 1990; í viðbót við 70
milljónir dollara á síðasta ári. Meðan
heimsmarkaðsverði á olíu er haldið inn-
an skynsamlegra marka á PLO í erfið-
leikum með að að fá í hendur þegar lof-
aðan stuðning frá sínum arabísku bræðr-
um. Þegar Arafat og umsetið lið hans
þurfti á 4 milljónum dollara að halda til
leigu skipa, sem flutt gætu það burt frá
Beirút eftir innrás ísraela í Líbanon, var
það Washington - ekki Moskva - sem
borgaði reikninginn.
Ferðafrelsi Sovét-Gyðinga
Kannski mun aldrei verða fyllilega
upplýst hvað stuðningur Bandaríkjanna
við Arafat gengur langt; peningunum er
veitt gegnum þriðja aðila eins og Breta-
veldi og Saudi-Arabíu, sem bæði lepp-
uðu Beirút skipaleigusamninginn. Þótt
stuðningur Kremlarherranna við PLO
hafi farið þverrandi þegar fyrir daga
Perestrojku, hefur Gorbatsjev látið
hann alveg hverfa.
Sýrland, hinn ættleiddi - og árásaróði
- arabíski sonur Moskvu, er nú í sporum
munaðarleysingjans. Hernaðarmaskínur
ganga fyrir reiðufé og Hafez al-Assad
hefur orðið að slaka á eldsneytisgjöf-
inni, sennilega meira en um þau 25 pró-
sent sem hann hefur tilkynnt. Allt í einu
er helsti harðlínumaður arabaheimsins
farinn að ráðgast við Hosni Múbarak
Egyptalandsforseta, sem Assad hefur
hingað til lýst svikara fyrir aqð halda
friðarsamninga Egypta og Israels-
manna. Damaskus verður nú að grípa til
diplómatískra aðferða til að að ná aftur
yfirráðum yfir Gólanhæðum.
Hin gerbreytta Austur-Evrópa vísar á
bug áframhaldandi stuðningi við hryðju-
verkahópa með þjálfun, vegabréfum
eða sprengiefnum sem urðu 300 saklaus-
um ferðamönnum að bana í Pan Am
slysinu yfir Lockerbie í Skotlandi.
Það er í ísrael, sem stefna Gorbat-
sjevs hefur verið áhrifaríkust. Samþykki
hans við útflutningi sovéskra gyðinga
hefur rutt brautina til friðsamlegs sam-
lífs. ísrael fær þann fjöldainnflutning
sem það þarfnast til mótvægis við háa
fæðingartíðni araba í landinu; PLO mun
í einu eða öðru dulargervi ná að semja
við Jerúsalem; Bandaríkin munu sjá
verulegar framfarir á viðsjárverðasta
stað heimsins (sem kemur sér vel þegar
fjárveitingar Pentagons eru skornar nið-
ur); og Sovétríkin fá þá vestrænu efna-
hagsaðstoð sem þau svo sárlega þarfnast
til uppbyggingar.
ísrael er ekkert síður en arabalöndin
klemmt í bóndabeygju tvíveldanna. Og
það er ekkert lausatak. Til að ýta á ísra-
el gaf Washington til kynna í síðasta
mánuði að hluta af aðstoðinni til þess
yrði ef til vill að beina til Austur-Evr-
ópuríkjanna. Tillagan ein var nóg til að
valda skelfingu og titringi í ísrael, sem
sér fram á þörfina á milljörðum dollara
til að koma fyrir gyðingum, sem innan
skamms kunna að flýja upplausn og
gyðingahatur í Sovétríkjunum. Israel
mun þurfa á peningum að halda.
Fráhvarf Gorbatsjevs frá stuðningi við
harðlínumenn araba og skilningur hans
á því að brottfararfrelsi Sovétgyðinga er
lykillinn að bandarískri aðstoð í stórum
stfl hafa þegar byrjað að breyta stað-
reyndum í Miðausturlöndum. ♦
42 HEIMSMYND