Heimsmynd - 01.03.1990, Qupperneq 49

þýski kommúnistaflokkur-
inn. Sem pólitískur kenn-
ingasmiður lagði Rósa Lux-
emburg áherslu á mannúð-
legan marxisma og
byltingarsinnaðar fjölda-
hreyfingar til að koma á al-
þjóðlegum sósíalisma. Rósa
Luxemburg var myrt í upp-
þotum Spartakusbandalags-
ins í janúar 1919.
Hún var yngst fimm barna
fremur fátækra gyðingafor-
eldra. Hún sýndi merki rót-
tækni strax á unglingsárum
en eins og margir gyðingar
fæddir í Rússlandi átti hún
yfir höfði sér möguleikann á
fangavist og flutti til Zurich
1889 þar sem hún nam lög og
þjóðhagfræði. Hún lauk
doktorsprófi tíu árum síðar
og gerðist þá virk í alþjóða-
hreyfingu sósíalista og kynnt-
ist ýmsum forkólfum þar.
Ásamt Leo Jogiches, síðar
elskhuga sínum og nánum
vini, setti hún sig upp á móti
rússneskum og pólskum sós-
íalistum sem henni fannst of
hliðhollir sjálfstæði Póllands.
l’jóðernishyggja var eitur í
beinum Rósu Luxemburg þar
sem hún aðhylltist alþjóðleg-
an sósíalisma. Lenín og hún
deildu um þessa hluti en
hann var hlynntur sjálfs-
ákvörðunarrétti þjóða.
Rósa giftist Þjóðverja til að
geta orðið þýskur ríkisborg-
ari. Hún hafði enga trú á
þingræði, verkalýðsfélögum
eða hægfara umbótum og sá
byltinguna sem einu leiðina
að markmiðinu. Hún leit á
allsherjar verkföll sem sterk-
asta vopnið í stéttabaráttunni
og fyrsta stig byltingarinnar.
Hún var fangelsuð í Varsjá
fyrir þátttöku sína í uppþot-
um og leyst úr haldi tveimur
árum síðar. Hún var tekin af
lífi í Þýskalandi af gagnbylt-
ingaröflum árið 1919.
fleiri ástæðum en þessum tapaði Madison meginhluta land-
areigna sinna. Allt fram á síðustu æviárin hélt hann áfram
að skrifa þjóð sinni bréf þar sem hann andæfði afnámi
þrælahalds og hugsanlegri úrsögn Suðurríkjanna úr ríkja-
sambandinu.
Af mörgum er James
Madison álitinn einn
mesti stjórnskörungur
Bandaríkjanna á eftir
George Washington.
Lúðvík (XVII), eða
Lúðvík Karl hertogi af
Normandí fæddist í Ver-
sölum þann 27. mars
1785 og dó aðeins tíu ára
gamall í París. Hann var
næstelsti sonur Lúðvíks
XVI og drottningar hans
Maríu Antoinettu. Kon-
ungssinnar gerðu tilkall
til þess að Lúðvík litli
erfði krúnuna eftir bylt-
inguna en eldri bróðir hans, Lúðvík Jósep, dó skömmu eft-
ir að byltingin braust út í júní 1789. Þegar konunginum var
steypt af stóli í almennri uppreisn í ágúst 1792 var Lúðvík
litli hnepptur í fangelsi ásamt öðrum meðlimum konungs-
fjölskyldunnar. Þegar faðir hans var hálshöggvinn í janúar
1793 gerðu aðalsmenn í útlegð kröfu til þess að Lúðvík
Karl erfði krúnuna. Frakkar áttu í stríði við Austurríki og
Prússland og var Lúðvík litli notaður sem tálbeita í viðræð-
um byitingarstjórnarinnar og óvina hennar. í júlí 1793 var
Lúðvík 'tekinn af móður sinni og settur í vörslu skósmiðs.
María Antoinetta var hálshöggvin í október 1793 og nokkr-
um mánuðum síðar var Lúðvík litli aftur settur í fangelsi.
Þar bjó hann við þrengingar og vosbúð með þeim afleið-
ingum að heilsu hans hrakaði og hann dó 8. júní 1795.
Dauði hans varð konungssinnum mikið áfall en þeir voru
þá farnir að styrkja sig í sessi. Eftir dauða hans fóru sögu-
sagnir á kreik um að hann hefði flúið land en ekki dáið.
Aðrir sögðu að honum hefði verið byrlað eitur. Áratugina
á eftir komu 30 manns fram á sjónarsviðið sem þóttust
vera hinn látni erfðaprins.
Erfðaprinsinn
Halldóra Rafnar
TIL SIGURS!
Krabbameinsfélag íslands mun efna til fjársöfnunar
dagana 31. mars og 1. apríl um land allt undir yfir-
skriftinni: Til sigurs! Þjóðarátak gegn krabba-
meini.
Halldóra Rafnar sem er í forsvari fyrir átakinu segir að
Krabbameinsfélagið hafi tvisvar áður leitað eftir stuðningi
þjóðarinnar með þessum hætti og verið vel tekið. Árið
1982 var fénu varið til kaupa á húsinu Skógarhlíð 8 sem
kom sérstaklega til góða Leitarstöð að legháls- og brjósta-
krabbameini. Þjóðarátakið 1986 gerði félaginu meðal ann-
ars kleift að kaupa brjóstmyndatæki og hefja þar með
skipulega leit að brjóstakrabbameini, en það er lang-
algengasta krabbamein íslenskra kvenna og hefur tíðni
þess aukist á undanförnum árum.
Árlega greinast tæplega níu hundruð krabbameinstilfelli
á íslandi og hefur þeim fjölgað um eitt prósent að meðal-
tali undanfarin ár. „Flestir vísindamenn eru sammála um
að orsaka meirihluta krabbameina sé að leita í umhverfi
mannsins, lífsháttum og neysluvenjum," segir Halldóra
Rafnar.
Stuðningur við krabbameinssjúklinga og aðstandendur
þeirra hefur verið ríkur þáttur í starfsemi Krabbameinsfé-
lagsins og fimm stuðningshópar starfa nú sem aðildarfélög
Krabbameinsfélags íslands: Samhjálp kvenna, sem hafa
fengið brjóstakrabbamein, Styrkur, samtök sjúklinga og
aðstandenda, Samhjálp foreldra, Stómasamtök íslands,
samtök krabbameinssjúklinga með tilbúna þarfaganga og
Ný rödd, samtök krabbameinssjúklinga er barkakýlið hef-
ur verið tekið úr.
í sókninni gegn krabbameini hefur Krabbameinsfélagið
sent frá sér svokölluð tíu heilsuboðorð, sem eiga að
minnka líkur á krabbameini.
1. Reykjum ekki og forðumst reyk frá öðrum. Notum
ekki neftóbak eða munntóbak.
2. Takmörkum neyslu áfengra drykkja.
3. Vörumst óhófleg sólböð.
4. Fylgjum leiðbeiningum um meðferð kemískra efna.
5. Borðum mikið af grœnmeti, ávöxtum og trefjaríkri
fæðu.
6. Drögum úr fituneyslu og forðumst offitu.
7. Leitum læknis ef við finnum hnút eða þykkildi, ef fœð-
ingarblettur stœkkar, breytir um lit eða verður að sári, einn-
ig ef okkur fer að blœða óeðlilega.
8. Leitum læknis ef við fáum þrálátan hósta, hœsi, melt-
ingartruflanir eða léttumst að tilefnislausu.
9. Förum reglulega í leghálsskoðun.
10. Skoðum brjóstin mánaðarlega og förum reglulega í
brjóstamyndatöku eftir fertugt.
HEIMSMYND 49