Heimsmynd - 01.03.1990, Side 53

leika, úrkynjunar og hóglífis.
Þjóðin leið áfram undir litl-
um afskiptum alríkisstjómar-
innar og hins ljúfmannlega
forseta, Warren G. Harding
(1921-1923) en við af honum
tók hinn fáláti Calvin Coolid-
ge (1923-1929) og enginn gat
búist við því að þessir menn
leiddu þjóðina aftur í
meydóm sinn. Eins og gamla
skrýtlan segir, það er ekkert
til sem heitir hálfgerð hrein
mey.
Þótt titill bókarinnar sé
Hollywood er sögusviðið hið
allra helgasta í Washington,
þar sem reynt er að ráða ör-
lögum þjóðarinnar en engum
tekst að hefta hin villtu öfl
sem stríðið hefur leyst úr
læðingi. Fólki tekst ekki að
hemja sjálft sig hvað þá fram-
rás sögunnar. Woodrow Wil-
son forseti (1913-1921) er
sjálfumglaður einvaldur,
Teddy Roosevelt (forseti
1901-1909) metnaðargjarn
þjóðrembingsskúmur sem
Uggur undir grun um að hafa
lagt hönd á plóginn þegar
forveri hans (William
McKinley) var myrtur, dóttir
hans Alice Longworth er al-
ræmdur kókaínneytandi og
eiginmaður hennar, þing-
maðurinn Nick Longworth,
drykkfelldur hórkarl, Frankl-
in Roosevelt (forseti 1933-
1945) elskulegur en má sín
h'tils og eiginkona hans El-
eanor, þrjóskur og óþolandi
púrítani.
Lýsingar Vidals á þessum
sögupersónum þykja ekki
eins hressilegar og úttektir á
öðrum stórmennum, til dæm-
is Abraham Lincoln sem
hann skrifaði heilmikið verk
um. Hann þykir komast næst
raunsærri mannlýsingu þegar
hann fjallar um Warren G.
Harding, hinn ógæfusama
flagara, sem Vidal lýsir sem
slægum og ástríðulausum
stjórnmálamanni, sem lagði
alla áherslu á að komast til
valda en var svo svikinn af
bandamönnum sínum loks
þegar hann komst í embætti.
Sögulegar mannlýsingar
Gore Vidal eru engu að síður
skemmtilegar og segja má að
hann breyti sögunni í lifandi
melódrama. Hann lýsir því
hvernig Franklin Roosevelt
fellur fyrir einkaritara eigin-
konu sinnar, hinni fögru
Lucy Mercer, hvernig
Woodrow Wilson er komið í
felur eftir hjartaáfall á meðan
eiginkona hans og líflæknir
stjórna landinu og þegar
Warren G. Harding fer í
heimsókn til ástmeyjar sinnar
á flokksþinginu þegar hann
er útnefndur forsetafram-
bjóðandi og á síðar ástarfund
inni í fataskáp.
Aðalpersóna sögunnar er
ekki leiðtogarnir heldur
Caroline Sanford, blaðaút-
gefandi í Washington. Hún
er á fertugsaldri, vel gefin og
BnBmBBmiHHB
sjálfstæð en rétt eins og þjóð-
félagið, sem hefur alið hana,
stefnir hún hærra. Svarið við
kalli hennar kemur þegar
George Creel sendir hana til
Hollywood þar sem hún á að
hvetja kvikmyndaframleið-
endur til að gera áróðurs-
myndir fyrir bandamenn í
stríðinu en endar sem ein
helsta stjarna hvíta tjaldsins,
hin fagra og dularfulla Emma
Traxler.
1 Hollywood umgengst
Caroline Charlie Chaplin og
Fairbanks, reynir að draga
leikstjórann William Des-
mond Taylor á tálar (hann er
síðar myrtur) og fer í andlits-
lyftingu þegar myndavélin
verður of aðgangshörð.
Þannig er Caroline Sanford
tákngervingur sjálfshyggju og
græðgi þriðja áratugarins.
Með þessu móti er Vidal að
fella þann dóm að upphaf
spillingar nútímaþjóðfélags-
ins verði á þessum árum.
Spillingin hefst í fyrri
heimsstyrjöldinni sem breytti
mynd fólks af sjálfu sér og
umheiminum. Wilson kveið
þátttöku Ameríkana í stríð-
inu en þegar á hólminn var
komið áleit hann að „til að
berjast til sigurs, yrðu menn
að vera grimmir og miskunn-
arlausir, og andi þessarar
miskunnarlausu grimmdar
mun verða samofinn efni
þjóðlífsins“. Caroline skynjar
það brátt að með stríðinu er
allt andóf lamað og opinber
túlkun á sannleikanum drep-
ur skapandi undirstöðu
bandarísks þjóðh'fs. Sakleys-
ið er leyst af hólmi með háði,
villimennsku og græðgi.
Afleiðingar þessarar þjóð-
félagsþróunar eru Holly-
wood-kvikmyndirnar. Vidal
telur að í stríðinu hafi menn
uppgötvað að dagblöðin
dygðu ekki til að hafa áhrif á
skoðanir fólks og því hafi
kvikmyndirnar verið teknar
inn í kerfið. Bæði Hollywood
og Bandaríkin öll uxu úr
grasi á þessum árum. Banda-
ríkin urðu stórveldið í heim-
inum og 80 milljónir íbúa
þess af 110 milljónum fóru
vikulega í bíó. Vald kvik-
myndanna fólst í því að
skapa alveg nýjan veruleika
sem raunveruleikinn tók mið
af.
í gagnrýni á þessa bók Vi-
dals er bent á að hún lykti af
gömlum samsæriskenningum
þar sem látið er í veðri vaka
að valdakjarninn í Washing-
ton hafi ráðið ferðinni í
Hollywoodframleiðslunni
gagngert til að móta almenn-
ingsálitið. Hinu má ekki
gleyma að mennirnir sem
réðu Hollywood voru af allt
öðru sauðahúsi en valdastétt-
in í Washington. Mennirnir í
Hollywood voru upphaflega
fátækir innflytjendur. Þeir
tóku fyrst og fremst mið af
því sem fólkið vildi sjá - og
flýja.D
HEIMSMYND 53