Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2018, Qupperneq 40

Þeir sem vinna með einstaklingum sem greinst hafa með heilabilun og
aðstandendum þeirra finna mikið fyrir því hversu mikilvægt það er að
hafa gott fræðsluefni fyrir aðstandendur en hingað til hefur það verið af
skornum skammti. Bæklingurinn er unninn á vegum fagráðs í öldrunar-
hjúkrun á flæðisviði Landspítala. Landspítali gefur bæklinginn út og
prentun fer fram hjá Fjölritun á Kleppi.
Höfundar bæklingsins:
anna jónsdóttir hjúkrunarfræðingur, útskriftardeild aldraðra L-2
gerður Sæmundsdóttir hjúkrunarfræðingur, öldrunarlækningadeild L-4
guðlaug guðmundsdóttir hjúkrunarfræðingur, dag- og göngudeild L-1
höfundar söfnuðu saman efni frá mörgum erlendum og innlendum aðilum sem hafa
sérhæft sig í málefnum alzheimers-sjúklinga, eins og alzheimers-samtökum á öllum
norðurlöndunum, Bretlandi og almennt í Evrópu.
Einnig byggðu höfundar á áratugalangri reynslu sinni af vinnu bæði með einstak-
lingum með heilabilun svo og aðstandendum þeirra.
Þegar einhver innan fjölskyldu greinist með heilabilun leiðir það oft til breytinga
á daglegu lífi. Það er ekki auðvelt að annast einstakling með heilabilun en ýmislegt
má læra af reynslu annarra sem eru í svipaðri stöðu og af fagfólki. Í þessum bæklingi
eru hagnýtar upplýsingar fyrir umönnunaraðila hvort sem um er að ræða aðstand-
endur eða fagfólk.
Hvað er heilabilun?
Með aldrinum er eðlilegt að breytingar verði á minni. Margt getur haft áhrif á minni,
t.d. álag, depurð, kvíði og truflun á einbeitingu. Minnistruflanir ganga oft yfir en þær
geta líka verið merki um sjúkdóm á upphafsstigi. heilabilun (dementia) verður vegna
breytinga í heila sem valda skerðingu á hugsun og vitrænni getu. Þess vegna þarf ein-
staklingur með heilabilun að meira eða minna leyti að reiða sig á aðra. Orsakir heila-
bilunar geta verið margar, svo sem ýmsir sjúkdómar, heilaáföll og slys. Þunglyndi,
einkum hjá eldra fólki, getur lýst sér með svipuðum einkennum.
Einkenni hrörnunarsjúkdóma ágerast eftir því sem á líður. Einstaklingsbundið er
hversu hratt það gerist og hvaða einkenni koma fram. Sjúkdómarnir eru ólæknandi
en meðferð miðar að því að draga úr einkennum og hægja á sjúkdómsferlinu.
Þekking á sjúkdómnum auðveldar aðstandendum:
• að skilja betur þann sem er með heilabilun
• að fá yfirsýn yfir hvað hægt er að gera
• að skilja þörfina fyrir faglega hjálp
• að takast á við nýtt hlutverk sem aðstandandi
• að draga úr álagi og streitu
• að eiga góð samskipti innan fjölskyldu.
40 tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 94. árg. 2018
Fræðslubæklingur fyrir aðstandendur
einstaklinga með heilabilun
Forsíða bæklingsins.
Höfundar fræðslubæklingsins Anna Jóns-
dóttir, Gerður Sæmundsdóttir og Guðlaug
Guðmundsdóttir.