Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2018, Blaðsíða 71

ungis voru sjö mánuðir síðan hann var skorinn og skipt um
fjórar kransæðar hjá honum. Sjálfsmynd karls var enn þá sjúk-
lingamiðuð og þá sérstaklega af því að hann taldi sig verða „að
bera virðingu fyrir sjúkdómnum“. Erla hafði 6 sinnum fengið
hjartaáfall, nánast eitt á ári. Tæplega 9 ár eru síðan hún fékk
fyrsta hjartaáfallið og hjá henni var sjálfsmyndin ekki lengur
sjúklingamiðuð heldur sá hún sig sem heilbrigða konu með
þennan krankleika.
Ég er ekki sjúklingur, ég er með þennan krankleika. jú, jú, það
er alveg hægt að segja að þetta sé sjúkdómur sem ég er með, en
ég horfi ekki á mig sem sjúkling.
Áhrif lyfjatöku á sjálfsmyndina. Það hafði áhrif á sjálfsmynd
margra að þurfa að taka inn lyf, jafnvel mörg lyf sem þarf að
taka daglega. Mjög mismunandi var hvernig þátttakendur tók-
ust á við þetta. Sumir litu það jákvæðum augum, enda hjálpuðu
lyfin þeim. aðrir áttu erfitt með að sætta sig við það. Þó sögðust
allir þátttakendurnir taka inn lyfin sín samkvæmt fyrirmælum
og töldu sig vera búna að sætta sig við hlutskipti sitt. fríða
reyndi mikið að fá hjartalækninn sinn til að sleppa henni við
að taka eitthvað af hjartalyfjunum. Það var áfall fyrir hana þegar
hún áttaði sig á því að hún þyrfti að taka inn öll þessi lyf það
sem eftir er ævinnar.
Ég hef alltaf verið að segja við hana (lækninn): „get ég nú farið
að hætta að taka þetta og sleppa þessu,“ og svona. Mér finnst
þetta alveg rosalega mikið. hún er búin að gera mér grein fyrir
því að ég þarf að taka þetta alla ævi og það var svolítið svona
„sjokk“.
Að vera ekki lengur „kletturinn“. Þátttakendur glímdu við erfiðar
tilfinningar við að staðsetja sig öðruvísi í fjölskyldumynstrinu.
karl var sá sem var alltaf til staðar fyrir aðra, sterkur og
styðjandi. Þess vegna fannst honum erfitt að upplifa sig sem
sjúkling og fannst hann hafa brugðist öðrum með því að fá
hjartaáfall. Það hafði verulega neikvæð áhrif á sjálfsmynd hans.
Það er nú í sjálfu sér bara erfiðast að horfast í augu við það að
vera sjúklingur. að maður skuli ekki bara vera með fullfrískar
æðar og hjarta og 100% eins og maður hélt að maður væri … Ég
held að það sé erfiðast …, áhrif minna veikinda á aðra, eins og á
konuna og krakkana. Ég held að það hafi farið einna verst í mig.
… Ég var alltaf kletturinn, hafði mun meiri áhyggjur af öllum
hinum. Ekki gott að bregðast ættingjum, vinum og vinnufélögum
á þennan hátt.
Að vera alls staðar yngst
Að passa ekki inn í staðalímyndina. reynslan af því að vera
kominn með „gamalmennasjúkdóm“ með „hringlandi pilludós
í vasanum“ fyrir miðjan aldur var sterk og hafði áhrif á endur-
skilgreiningu þátttakenda á lífi og sjálfi. Í huga þeirra virðist
staðalímynd hjartasjúklinga vera eldri menn. Þátttakendur
ritrýnd grein scientific paper
tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 94. árg. 2018 71
Mynd 1. Yfir lit yfir niðurstöður rannsóknarinnar.
Að vera
hjartasjúklingur …
eða ekki
Niðurlægjandi að
taka lyf … eða
nauðsynlegur
þáttur í ferlinu
Bringubeinsverkur
og þyngsli fyrir
brjósti
Þreyta, slappleiki,
úthaldsleysi og
þreytuverkur
Lífstílsbreyting
verður strax við
áfallið
Getur verið
forréttindi að
vera ungur
Vera ekki trúað
vegna ungs aldurs
Kvíði, hræðsla og missir
Æðruleysi
Hugsa betur um sig
Mæði
Magaverkur
Veikindatilfinning
Vonbrigði
Vangreint vegna
ungs aldurs
Ekki lengur
„kletturinn“
Depurð og
þunglyndi
Sjálfsásökun og
vonleysi
Lífstílsbreyting að
hluta til eða ekki
Passa ekki inn í
staðalmynd
Breytt
sjálfsmynd
Alls staðar
yngst
Andleg líðan í
kjölfar áfallsins
Breyta lífstíl …
eða ekki
Margþætt
einkenni
hjartaáfallsins Endurskilgreining
á lífi og sjálfi