Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2018, Qupperneq 45

samþætt geðhjúkrun
tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 94. árg. 2018 45
Dr. Gísli Kort Kristófersson, lektor og for -
maður hjúkrunarfræðideildar Háskólans á
Akureyri.
þeim tilgangi að stuðla að andlegri og líkamlegri vellíðan þeirra. hún lauk bréfi sínu
á þessum orðum:
að mínu áliti vinna hjúkrunarfræðingar sjálfstætt sem fagstétt, hvort sem þeir starfa við
almenna hjúkrun, stjórnun eða kennslu.
Þótt hugleiðing guðrúnar láti ekki mikið yfir sér felur hún í sér mikilvægan sannleika
um fræðigreinina hjúkrun; að þar fléttast saman tæknileg þekking og hjúkrunarþekk-
ing sem er samofin lífsreynslu okkar, viðhorfum og eiginleikum. Ástæða þess að ég
dreg fram þessi orð guðrúnar er að í þeim kristallast umfang hjúkrunar og þau eru
jafngild enn í dag, 24 árum eftir að þau voru rituð.
Í þessum orðum má einnig finna sterka tengingu við eitt dagskrárefna ráðstefn-
unnar; samþætta nálgun í geðhjúkrun sem dr. gísli kort kristófersson kynnti á einni
þriggja vinnu smiðja þar. hann og dr. Merrie kaas frá háskólanum í Minnesota hafa
nýlokið ritun bókarkafla í annarri útgáfu bókarinnar integrative nursing, þar sem þau
setja hugmyndina um sam þætta geðhjúkrun (e. integrative mental health nursing)
fram í samhengi við samþætta hjúkrun. Í vinnusmiðjunni kynnti gísli niðurstöður
kaflans, auk þess að fjalla um hvernig þessar hugmyndir geta nýst hjúkrunar fræð -
ingum og öðru fagfólki geð heil brigðisþjónustu við að veita einstaklingsmiðaða og
heild ræna þjónustu við aðstæður þar sem heildarsýnin tapast oft vegna fjár- og tíma-
skorts.
Til að kafa ofan í hugmyndir dr. gísla korts kristóferssonar varðandi samþætta
nálgun í geðhjúkrun var brugðið á það ráð að hitta hann yfir kaffibolla snemma í vor.
fjögur ár eru liðin síðan gísli flutti aftur til Íslands ásamt eiginkonu og þremur
börnum eftir að hafa dvalið í framhaldsnámi í Minnesota frá árinu 2006. hann lauk
þar námi til sér fræðingsréttinda í geðhjúkrun og hélt svo áfram í doktorsnám sem
hann lauk árið 2012. Síðustu tvö árin sem fjölskyldan bjó ytra starfaði gísli sem
sérfræðingur á einkastofu auk þess að vera klínískur lektor við háskólann í Minnesota.
Skólinn er meðal annars þekktur innan hjúkrunarfræða fyrir faglegar rannsóknir og
áherslu á samþætta hjúkrun.
Stór þáttur í ákvörðun hjónanna um að snúa heim var löng un þeirra til að ala
börnin upp meðal fjölskyldunnar á Íslandi, en gísli segist hafa verið búinn að koma
sér vel fyrir í Minnesota: „Eftir að maður er orðinn vanur þessu sérfræðingshlutverki
í Bandaríkjunum, þessum útvíkkuðu réttindum og hve staða sérfræðinga í hjúkrun
er trygg og skýr, er ekkert þægilegt að fara út úr því.“
gísli vill þó meina að grunnstaða hjúkrunar sé sterk hér á landi, en að sérfræðings-
hlutverkið sé ekki nægilega skýrt. hann merkir það til að mynda á því að ekki fylgi
mikil réttindi því að verða sérfræðingur á sviði hjúkrunar, önnur en að geta kall að sig
sérfræðing, og að hlutverk sérfræðinga hafi lítið þró ast, fyrir utan þróunarvinnu sem
hefur átt sér stað á Landspítalanum. Snúum aftur að samþættri nálgun í geðhjúkrun
og gef um gísla orðið:
já, það má segja að eins manns samþætt nálgun sé annars manns þriðjudagur. Einhvers
sem hefur alltaf unnið svona. Þetta er þverfagleg hugmyndafræði sem nálgast skjól -
stæðinginn út frá eins víðu sjónarhorni og hægt er. Oft var þetta kallað heildræn nálg un,
sem fór svo að þýða ekki lyf, ekki samtalsmeðferð og fór að snúast mikið um viðbótar -
meðferðirnar. Þær eru fínar og margar, en það er ekki spennandi að tilheyra sviði sem í
skilgreiningunni sjálfri er alltaf úti á jaðri.
Sem dæmi, fór ég að rannsaka, stunda og nota núvitund í kringum árið 2006. Þá var
núvitund að byrja að verða þekkt í fræðunum en núna er hún orðin risastór, hætt að vera
skilgreind sem viðbótarmeðferð og er að verða gagnreynt inngrip í ákveðnu samhengi.
hugtakið heildrænt fór því í huga sumra að þýða aðeins viðbótarmeðferðir sem var þó
aldrei hugsunin á bak við það, en í mínu doktorsnámi í geðhjúkrun sem ég nam við há-
skólann í Minnesota, var áhersla lögð á hugtakið samþætting í stað hugtaksins heildrænt.
Það var gert til að undirstrika að þetta snýst ekki bara um viðbótarmeðferðir, heldur um
að taka heildarsýn á manneskjuna og reyna að átta sig á því hvað það er sem þessi mann-
eskja þarfnast út frá mjög víðu sjónarhorni til að ná bata og viðhalda honum.
Lyfjagjöf er mikilvæg, en ekki eina meðferðarúrræðið. Samtalsmeðferð er líka mikil-
væg, en ekki eina úrræðið. Þetta getur orðið vandamálið; þegar við höfum aðeins hamar