Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2018, Qupperneq 86

Útdráttur
Bakgrunnur
rannsóknir á afleiðingum sálrænna áfalla hafa aðallega beinst að
neikvæðum afleiðingum þeirra. Tilgangur þessarar rannsóknar var
að auka þekkingu og dýpka skilning á reynslu fólks af sálrænum
áföllum og auknum þroska í kjölfar þeirra.
Aðferð
rannsóknaraðferðin var fyrirbærafræðileg og gögnum safnað með
einu til tveimur viðtölum við 12 einstaklinga sem orðið höfðu fyrir
sálrænu áfalli og náð auknum þroska í kjölfarið, samtals 14 viðtöl.
Þátttakendur voru 34–52 ára, fimm karlar og sjö konur.
Niðurstöður
Titill rannsóknarinnar; „Eins og að fara niður svarta brekku og koma
svo upp græna hlíðina,“ er orðrétt lýsing eins þátttakanda á þeirri lífs-
reynslu að verða fyrir sálrænu áfalli og ná meiri þroska í kjölfar þess.
Þetta lýsir vel þeirri erfiðu vegferð sem áfallið var upphafið að. Þátt-
takendur misstu fótanna við áfallið en töldu innri þætti á borð við
þrautseigju, seiglu, og hugrekki til að horfast í augu við líðan sína,
skipta mestu máli í úrvinnslu þess. Öll urðu þau fyrir frekari áföllum
á vegferðinni, höfðu mikla þörf fyrir stuðning og umhyggju, og sögðu
frá jákvæðum áhrifum þess að takast á við ný verkefni. allir þátttak-
endur töldu upphaf aukins þroska tilkomið vegna innri þarfar fyrir
breytingar. Sá aukni þroski sem þau upplifðu fannst þeim einkennast
af bættum og dýpri tengslum við aðra, meiri persónulegum þroska,
jákvæðari tilveru, aukinni sjálfsþekkingu og bættri sjálfsmynd. Þátt-
takendur lýstu „þungum dögum“ þrátt fyrir meiri þroska en fannst
þau engu að síður standa uppi sem sigurvegarar.
Ályktanir
rannsóknarniðurstöður benda til þess að það að verða fyrir áfalli sé
verulega krefjandi lífsreynsla en að tilteknir innri þættir séu forsenda
aukins þroska í kjölfar áfalls. Mikilvægt er að hjúkrunarfræðingar og
annað fagfólk bregðist við áföllum skjólstæðinga sinna með snemm-
tækri greiningu og íhlutun, ásamt stuðningi, umhyggju og eftirfylgni.
Lykilhugtök: geðhjúkrun, sálrænt áfall, aukinn þroski í kjölfar áfalls,
fyrirbærafræði, viðtöl.
Inngangur
Stór hluti fólks verður fyrir einhvers konar áföllum á lífsleiðinni
og hafa rannsóknir sýnt að sálræn áföll geta átt stóran þátt í
þróun ýmissa sálrænna vandamála (Boals o.fl., 2013; Brown
o.fl., 2014; Dar o.fl., 2014). rannsóknir á afleiðingum sálrænna
áfalla hafa að miklu leyti snúið að neikvæðum afleiðingum
þeirra en til að fá betri heildarmynd af því sem gerist í raun og
veru eftir slíkt áfall er þörf á að rannsaka jákvæðar afleiðingar
þeirra nánar.
Sálrænt áfall (e. psychological trauma) er upplifun einstak-
lings af atburði eða aðstæðum þar sem hann nær ekki að sam -
þætta og höndla tilfinningalega reynslu sína eða upplifir ógn
við líf, líkamlegt eða andlegt heilbrigði sitt (Pearlman og Saak-
vitne, 1995). Við sálrænt áfall geta ýmsar neikvæðar tilfinningar
kviknað, s.s. sektarkennd, skömm, kvíði, depurð eða þunglyndi
(Beck o.fl., 2015; Boals o.fl., 2013) og hætta á tilfinningalegum
skaða eykst eftir því sem áhrif atburðarins á líf viðkomandi eru
86 tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 94. árg. 2018
hulda Sædís Bryngeirsdóttir, Starfsendurhæfingu norðurlands,
aðjúnkt við heilbrigðisvísindasvið háskólans á akureyri
Sigríður halldórsdóttir, Prófessor og deildarformaður framhaldsnámsdeildar,
heilbrigðisvísindasvið háskólans á akureyri
„Eins og að fara niður svarta brekku og koma svo upp
græna hlíðina“: Reynsla fólks af auknum þroska
í kjölfar sálrænna áfalla
Nýjungar: rannsóknarniðurstöðurnar auka þekkingu og
dýpka skilning á þeirri vegferð að verða fyrir sálrænu áfalli og
ná meiri þroska í kjölfar þess sem getur nýst hjúkrunarfræð -
ingum í starfi.
Hagnýting: Mikilvægt er að sýna þeim sem lent hafa í áföllum
stuðning og umhyggju. Það getur haft jákvæð áhrif á vegferð
þeirra til þroska.
Þekking: geðhjúkrunarfræðingar og annað fagfólk geta notað
niðurstöðurnar sem grunn að samræðum við skjól stæðinga
sem orðið hafa fyrir áfalli til að meta áhrif áfallsins og til að
hjálpa viðkomandi að ná auknum þroska í kjölfar þess.
Áhrif á störf hjúkunarfræðinga: fræðslu- og stuðningshlut-
verk hjúkrunarfræðinga er mikið gagnvart fólki sem lent hefur
í sálrænum áföllum, t.d. í kjölfar skyndilegra veikinda og slysa.
Bætt þekking hjúkrunarfræðinga á áhrifum sálrænna áfalla
og hvernig einstaklingurinn getur náð auknum þroska í kjölfar
þeirra er því mikilvæg.
Hagnýting rannsóknarniðurstaðna