Morgunblaðið - 19.12.2019, Síða 84

84 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. DESEMBER 2019
Getur bók um dýravernd,skrifuð af höfundi á kafií dýrasiðferði, nokkurntíma orðið annað en
allsherjarpredikun? Að þessu
spurði ég sjálfan mig þegar ég
settist niður með
Sláturtíð, skáld-
sögu Gunnars
Theódórs Egg-
ertssonar. Þar
segir af kvik-
myndaleikstjór-
anum Ásbirni
sem slysast til
að taka að sér
það verkefni að
gera heimildar-
mynd um róttækan dýravernd-
unarsinna sem boðaði fagnaðar-
erindið á tíunda áratugnum, löngu
áður en það þótti töff að vera veg-
an.
Ekkert hefur spurst til aktívist-
ans í áraraðir og til að hafa uppi á
henni þarf Ásbjörn að halda úr
landi og komast í kynni við er-
lenda grasrót. Alla aktívista lang-
ar að geta tekið bláu pilluna og
gleymt öllu, segir einn þeirra
fyrstu sem verða á vegi Ásbjörns,
og vísar þar til freistingarinnar í
kvikmyndinni Matrix, pillunnar
sem gefur manni færi á að loka
augunum fyrir óþægilegum raun-
veruleikanum og njóta lífsins.
Segja má að þar sé tónninn sleg-
inn. Í hönd fara viðburðaríkar vik-
ur í lífi leikstjórans sem sam-
samar sig æ meir aðgerða-
sinnunum sem verða á vegi hans
og þarf um leið að horfast í augu
við eigin fordóma.
Umfjöllunarefnið er átakanlegt
og grafískar lýsingar á aðbúnaði
dýra á verksmiðjubúum eru fyrir-
ferðarmiklar. Þrátt fyrir það tekst
höfundi að forðast þá predikun
sem óttast var hér í upphafi.
Þvert á móti gefst lesandanum
kostur á að sjá sjálfan sig í sögu-
hetjunni, sem kynntur er til leiks
sem utangarðsmaður í heimi
aktívista og fær að mótast með
lesandanum.
Inn í frásögnina fléttast á lipran
hátt hversdagsleg vandamál sögu-
hetjunnar, sem tekst á við ein-
manaleika, og almenn tilvistar-
kreppa. Úr verður stórgóð saga af
samlífi dýra og manna sem hreyfir
við lesandanum og heldur honum
við efnið allt til endaloka.
Saga af samlífi
Gunnar Theodór „… stórgóð saga af samlífi dýra og manna sem hreyfir við
lesandanum og heldur honum við efnið allt til endaloka,“ segir rýnir.
Skáldsaga
Sláturtíð bbbbm
Eftir Gunnar Theodór Eggertsson.
Vaka-Helgafell, 2019. Kilja, 432 bls.
ALEXANDER GUNNAR
KRISTJÁNSSON
BÆKUR
Þessi hressilegi bókartitillvísar í endalausa sumar-daga í sveit og uppátækiaðalsöguhetjunnar Tildru
sem brallar ýmislegt með hrekkj-
óttri gimbur, Vanillu að nafni, í
slagtogi við
frænda sinn úr
höfuðborginni.
Tildra er ellefu
ára og býr hjá
ömmu sinni á
sveitabæ en
skyndilega
sortnar fyrir
sólu um skamma
stund þegar
Tildra á skyndi-
lega að flytja til móður sinnar sem
býr í Svíþjóð.
Strax á fyrstu síðum bókarinnar
er sviðið sett þegar aðalsöguhetjan
Tildra vaknar upp pissublaut og
fær fréttir af því að hún eigi að
flytja af heimili sínu til útlanda.
Samúð með söguhetjunni sem þarf
að glíma við þungbært verkefni er
vakin og ekki tekur minna verkefni
við þegar Tildra fer því næst út í
fjárhús í sauðburðinn þar sem lykt-
in af lífi og dauða er áþreifanleg.
Sögumaðurinn er alvitur og
sjónarhornið er oftast hjá Tildru
en bregður fyrir hjá gimbrinni
Vanillu og er það gert á smekk-
legan hátt. Verkið er vel uppbyggt,
kaflarnir hæfilega langir, fram-
vindan spennandi og háskaleg á
köflum, sem teymir lesandann
áfram við lesturinn. Samtölin eru
lipur og renna áreynslulaust. Orð-
færið er í senn fornt og nýtt, sem
ekki er amalegt að bæta í orðakistu
ungra lesenda.
Sagan er mjög vel skrifuð, af
miklu næmi bæði fyrir tilfinningum
manna og dýra, og atburðarásin er
spennandi og vel uppbyggð. Styrk-
leiki verksins er einstakt næmi
höfundar fyrir litrófi tilfinninga
barns sem nálgast óðfluga ung-
lingsárin enda fyrirtaks þroska-
saga. Dóttir rýnis var himinsæl
með lesturinn og vildi gefa fullt
hús enda skemmtileg hjartnæm
saga um vináttu milli manna og
dýra. Fullskapaður höfundur er
mættur til leiks og spennandi verð-
ur að sjá næsta verk Guðríðar.
Bókin er nokkuð skýrt dæmi um að
dæma ekki verkið út frá kápunni.
Höfndur Rýnir segir Sögu Guðríðar
Baldvinsdóttur mjög vel skrifaða.
Endalausir sumardagar í sveit
Barnabók
Sólskin með vanillubragði bbbbb
Eftir Guðríði Baldvinsdóttur.
Sæmundur, 2019. Innb., 124 bls.
ÞÓRUNN
KRISTJÁNSDÓTTIR
BÆKUR
Bíldshöfða 16, 110 Reykjavík 414 84 00 www.martex.is
Góð þjónusta
byrjar með
flottum fatnaði.
Fatnaður fyrir fagfólk
Glæpir eru aldrei afsakan-legir en þeir geta engu aðsíður leitt gott af sér. Þaðer undirtónninn hjá Guð-
rúnu Guðlaugsdóttur í spennusög-
unni Barnsráninu, þar sem tekist er á
við andstyggilega
glæpi.
Titillinn gefur
eitthvað viðbjóðs-
legt til kynna.
Aldrei er hægt að
réttlæta barnsrán
enda er það með
því versta sem af-
brotamenn gera.
Eitt það fyrsta í
stöðunni er að minnka skaðann, en
þegar fleira hangir á spýtunni getur
verið auðveldara um að tala en í að
komast.
Blaðamaðurinn Erna Jónsdóttir er
í aðalhlutverki í sögunni. Hún er eng-
inn venjulegur blaðamaður og lætur
málefni utan ritstjórnar ekki síður til
sín taka en við takkaborðið. Hún er
hokin af reynslu og þegar á móti blæs
í nærumhverfinu eflist hún til muna í
þeim tilgangi að leysa málin.
Samskipti hennar við lögregluna
eru ekki sérlega trúverðug og Andrés
Pálsson rannsóknarlögreglumaður er
frekar yfirdrifinn. Tíma er ekki eytt í
málalengingar og fyrir bragðið er
skautað of hratt á stundum, en það
virðist vera meðvituð ákvörðun.
Spennusagnahöfundar þurfa ekki
að leita langt eftir hugmyndum því
glæpir eru nánast daglegt brauð,
nánast hvert sem litið er. Í aðdrag-
anda Barnsránsins er sem höfundur
hafi litið út um gluggann, séð eitt og
annað, sett það í samhengi við fréttir
líðandi stundar og uppskorið eins og
til var sáð.
Sagan rennur vel, Erna veit hvað
hún syngur og sumir fá makleg mála-
gjöld, en aðalatriðið er að læra af
reynslunni og horfa með bjartsýni
fram á veginn.
Björtu hliðarnar
hafa vinninginn
Glæpasaga
Barnsránið bbbnn
Eftir Guðrúnu Guðlaugsdóttur.
GPA-útgáfa 2019. Kilja, 249 bls.
STEINÞÓR
GUÐBJARTSSON
BÆKUR
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Guðrún „Sagan rennur vel“ og aðal-
persónan veit hvað hún syngur.
Aðstandendur Stínu – Tímarits um
bókmenntir og listir, hafa ákveðið að
hætta útgáfunni. 2. hefti 14. árgangs
sem kom út á dögunum var því síð-
asta tölublaðið en það er helgað Jó-
hannesi Sveinssyni Kjarval, „List-
málara Íslands“, og skrifar
Guðbergur Bergsson rithöfundur,
sem verið hefur einn ritstjóra Stínu
frá upphafi, grein um kynni sín af
Kjarval og list hans. Þá eru birtar
myndir af verkum eftir málarann.
Ýmislegt annað efni er í þessu síðasta
tölublaði, eftir á annan tug höfunda.
„Við Guðbergur erum nú orðnir
aldraðir, ég er að verða níræður,“
segir Bragi Jósepsson útgefandi
Stínu, hjá útgáfunni Mostrarskegg í
Stykkishólmi þegar spurt er um
ástæðu þess að útgáfunni verði hætt.
„Ég hef verið aðalverkstjórinn öll
þessi ár. Við sjáum eftir tímaritinu og
það hefur verið gaman að vinna að
því, segir Bragi en bætir við að þeir
hafi nú ákveðið að hætta leik þá hæst
hann stendur.
„Við höfum gefið ritið út í fjórtán
ár og það hefur reynt sífellt meira á,
að gefa út þessi tvö blöð á ári.“
Bragi segir að margir höfundanna
sem birt hefur verið efni eftir hafi
verið að taka sín fyrstu skref á rit-
vellinum. Jöfnum höndum hafi þeir
reynt að kynna eldri höfunda „og við
höfum reynt að hafa þetta nokkuð
menningarlegt. Mér heyrist lesendur
hafa verið nokkuð ánægðir,“ bætir
hann við og að um 400 eintök hafi
verið seld, til áskrifenda og í lausa-
sölu.
Bragi bendir að á vefsíðu tímarits-
ins, stinastina.is, kenni margra grasa
en vefurinn muni líka hverfa með
tímanum. efi@mbl.is
Útgáfu Stínu verður hætt
 Síðasta tölublað
menningarritsins
komið á markað
Morgunblaðið/Golli
Útgefandinn Bragi Jósepsson hefur
gefið tímaritið Stínu út í fjórtán ár.