Læknablaðið - okt. 2019, Side 13

LÆKNAblaðið 2019/105 429
R A N N S Ó K N
Niðurstöður
Á tímabilinu 2006­2016 fengu tæplega 23.000 manns á aldrinum
18­35 ára ávísað einu eða fleiri lyfjum úr flokki þunglyndislyfja,
róandi lyfja eða svefnlyfja. Árið 2006 fengu 4005 manns eina eða
fleiri ávísanir á ofangreind lyf og árið 2016 hafði þeim fjölgað um
tæp 66% og voru þá orðnir 6645. Hluti þessa fólks fékk ávísað lyfi
úr fleiri en einum lyfjaflokki. Eldri einstaklingar fengu fleiri ávís­
anir en þeir yngri en mesta aukningin varð á ávísunum til 18 ára
einstaklinga, úr 48 í 155, eða um tæp 223%.
Þegar ávísanir fyrir þessa þrjá lyfjaflokka eru skoðaðar kemur í
ljós að mesta fjölgunin varð á þeim sem fengu ávísað þunglyndis­
lyfjum, eða um tæplega 87% frá 2006­2016. Þá fengu tæplega 75%
fleiri einstaklingar ávísað róandi lyfjum árið 2016 borið saman við
árið 2006 (tafla I).
Ekki voru miklar breytingar á hlutfalli karla og kvenna sem
fengu ávísað þunglyndislyfjum og róandi lyfjum á rannsóknar­
tímabilinu. Konur voru í meirihluta öll árin, tvær á móti einum
karli. Á tímabilinu varð breyting á kynjahlutfalli þeirra sem fengu
ávísað svefnlyfjum í þá átt að það varð jafnara en þó voru konur
alltaf fleiri. Árið 2006 var hlutfallið svipað og fyrir þunglyndis­
og róandi lyf, eða um 66% konur, en árið 2016 hafði hlutfall karla
aukist í tæp 45% og hlutfall kvenna var komið niður í 55%. Á mynd
1 og í töflu I sést að langflestar ávísanir voru á þunglyndislyf. Frá
2006­2014 voru fleiri ávísanir á svefnlyf en róandi lyf en árin 2015
og 2016 voru ávísanir á róandi lyf orðnar fleiri.
Þunglyndislyf
Fjöldi einstaklinga sem fékk ávísað þunglyndislyfi tæplega tvö­
faldaðist frá 2006­2016 en að meðaltali jókst hann um 6,2% (p<0,001)
milli ára og var hlutfallsleg aukning meiri hjá konum. Lyfjaávís­
anir voru fleiri árið 2016 en árið 2006 en frá 2008­2009 fækkaði
þeim um meira en 3500 (mynd 2). Ávísuðum dagsskömmtum
þunglyndislyfja fjölgaði að meðaltali um 10,5% (p<0,001) milli ára
á tímabilinu.
Af undirflokkum þunglyndislyfja höfðu sértækir serótónín­
endurupptökuhemlar (SSRI) langstærsta hlutdeild og var hún frá
81%­86% á tímabilinu (mæld í DDD/1000 íbúa/dag). DDD SSRI ­lyfja
á hverja 1000 íbúa á dag jukust ár frá ári og árið 2016 hafði orðið
tæplega þreföldun hjá konum en hjá körlum varð aukningin 146%
(mynd 3).
Róandi lyf og kvíðastillandi lyf
Fjöldi einstaklinga sem fékk ávísað róandi lyfjum jókst hlutfalls­
lega jafnmikið hjá konum og körlum frá 2006­2016 og að meðal­
tali fjölgaði þeim um 4,9% (p<0,001) milli ára. Svipuð fjölgun varð
á lyfjaávísunum á tímabilinu. Fjöldi DDD jókst að meðaltali um
3,0% (p<0,001) frá ári til árs en frá 2008­2009 jukust þeir um 22,7%
(p<0,001), þar af um 12,9% (p<0,001) hjá konum og 39,5% hjá körl­
um (p<0,001) (mynd 4). Af þeim körlum sem fengu ávísað róandi
lyfjum árið 2009 höfðu 35% ekki fengið ávísað lyfjunum árið áður.
Mynd 1. Fjöldi ávísana róandi lyfja, svefnlyfja og þunglyndislyfja til einstaklinga 18-
35 ára hjá Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins 2006-2016.
Mynd 2. Þunglyndislyf, fjöldi ávísana til einstaklinga 18-35 ára hjá Heilsugæslu höf-
uðborgarsvæðisins 2006-2016.
Mynd 3. Sértækir serótónín-endurupptökuhemlar, DDD/1000 íbúa/dag. Einstaklingar
18-35 ára sem fengu ávísað lyfjunum hjá Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins 2006-2016.
Mynd 4. Róandi og kvíðastillandi lyf, DDD/1000 íbúa/dag. Einstaklingar 18-35 ára
sem fengu ávísað lyfjunum hjá Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins 2006-2016.

Mynd 1. Fjöldi ávísana geðlyfja. Einstak ingar 18-35 ára sem fengu ávísað þunglynd s-, róandi- og svefnlyfjum á
Heilusgæslu höfuðborgarsvæðisins á tímabilinu 2006-2016.

Mynd 2. Þunglyndislyf, fjöldi ávísana. Einstaklingar á aldrinum 18-35 ára sem fengu ávísað lyfjunum hjá
Heilusgæslu höfuðborgarsvæðisins á tímabilinu 2006-2016.
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Fj
öl
di
á
ví
sa
na
Ár
Róandi lyf Svefnlyf Þunglyndislyf
0
2500
5000
7500
10000
12500
15000
17500
20000
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Fj
öl
di
á
ví
sa
na
Ár
Karlar Konur Heild

Mynd 1. Fjöl i ávísana geðlyfj . Einst klingar 18-35 ára sem fen u ávísað þunglyndis-, róandi- og svefnly jum á
Heilusgæslu höfuðborgarsvæðisins á tíma ilinu 2006-2016.

Mynd 2. Þunglyndislyf, fjöldi ávísana. Einstaklingar á aldrinum 18-35 ára sem fengu ávísað lyfjunum hjá
Heilusgæslu höfuðborgarsvæðisins á tímabilinu 2006-2016.
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Fj
öl
di
á
ví
sa
na
Ár
Róandi lyf Svefnlyf Þunglyndislyf
0
2500
5000
7500
1000
12500
15000
17500
2000
2006 2007 2008 2009 2010 2011 201 2013 2014 2015 2016
Fj
öl
di
á
ví
sa
na
Ár
Karlar Konur Heild

Mynd 3. Sértækir serótónín-endurupptökuhemlar, DDD/1000 íbúa/dag. Einstaklingar á aldrinum 18-35 ára sem
fengu ávísað lyfjunum hjá Heilusgæslu höfuðborgarsvæðisins á tímabilinu 2006-2016.

0
20
40
60
80
100
120
140
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
D
D
D
/1
00
0
íb
úa
/d
ag
Ár
Karlar Konur Heild
0.0
1.0
2.0
3.0
4.0
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
D
D
D
/1
00
0
íb
úa
/d
ag
Ár
Karlar Konur Heild

Mynd 3. Sértækir serótónín-endurupptökuhemlar, DDD/1000 íbúa/dag. Einstaklingar á aldrinum 18-35 ára sem
fengu ávísað lyfjunum hjá Heilusgæslu höfuðborgarsvæðisins á tímabilinu 2006-2016.

0
20
40
60
80
100
120
140
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
D
D
D
/1
00
0
íb
úa
/d
ag
Ár
Karlar Konur Heild
0.0
1.0
2.0
3.0
4.0
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
D
D
D
/1
00
0
íb
úa
/d
ag
Ár
Karlar Konur Heild