Hugur og hönd - 01.06.1990, Blaðsíða 29

lslenskhannyrðakonaá17.öld
Úr óprentaðri ritgerð
í upphafi greinar minnar,
ur saumað hvert eitt spor.’
Krossspor Hólmfríðar Pálsdótt-
ur,“ í Hugur og hönd 1986, gat
ég um íslenska merkiskonu
sem uppi var á seinni hluta 17.
aldar og öndverðri 18. öld, konu
sem fáum íslendingum mun nú
vera kunn nema af því einu að
mynd hennar og myndefni
henni tengt skartar á fimm þús-
und króna peningaseðli lands-
manna sem út kom 1986 (1. og
2. mynd). Kona þessi, Ragn-
heiður Jónsdóttir, prófasts-
dóttir af Vestfjörðum og frú
tveggja biskupa á Hólum, var
mikilvirk hannyrðakona og
annálaður kennari í þeirri grein.
Vitað er um þó nokkrar kirkjur
norðanlands sem áttu út-
saumsverk frá henni komin eða
henni merkt. Tvö ef ekki þrjú
slík klæði hafa varðveist í Þjóð-
minjasafni íslands, og hægt er
að nafngreina sex námsmeyjar
hennar og tiigreina hannyrðir
sumra þeirra.
Altarisbúningur frá Laufási
í biskupsvísitasíu Laufáskirkju
1748 eru meðal kirkjugripa skráð alt-
arisklæði ásamt altarisdúk með
áfastri brún, allt útsaumað. Segir þar,
í fyrsta skipti í vísitasíum kirkjunnar
svo öruggt sé, frá merkilegum sam-
stæðum altarisbúningi sem Björn
prófastur Halldórsson í Laufási sendi
Þjóðminjasafni íslands 1867 ásamt
öðrum góöum gripum úr kirkjunni
þar (3. og 4. mynd). Eru hér komin
verktengd Ragnheiði Jónsdóttur, því
að af áletrun á altarisklæðinu má sjá
að hún hefur gefið það kirkjunni 1694
fyrir legstað móður sinnar, sem þar
er nafngreind, og á altarisdúknum er
tilsvarandi áletrun, nema hvað gef-
andi er þar tilnefndur einn bræðra
hennar. Ragnheiður Jónsdóttir var,
svo sem þegar er getið, frú tveggja
Hólabiskupa, þeirra Gísla Þorláks-
sonar, bróður Þóröar Skálholtsbisk-
ups, og Einars Þorsteinssonar; var
hún þriðja kona Gísla og seinni kona
HUGUR OG HÖND